Szarlatanka

"Szarlatanka" Izabeli Meyzy to sugestywna powieść o zamkniętej wiejskiej społeczności, w której tajemnice przeszłości kształtują życie mieszkańców. Autorka zabiera nas do Przypadki, małej wioski na polsko-litewskim pograniczu, gdzie czas płynie inaczej, a kobiety wyznaczają rytm życia niczym dyrygentki niewidzialnej orkiestry.

Agata – znachorka i uzdrowicielka – przez lata była sercem tej społeczności, jej obecność dawała mieszkańcom poczucie bezpieczeństwa jak płomień świecy w ciemnej izdbie. Jej los splata się z historią Lusi, przyjaciółki i powierniczki wspólnej tajemnicy, tworząc węzeł, który z czasem stanie się niemożliwy do rozplątania. Dwadzieścia lat po wojnie Agata stała się częścią zamkniętej społeczności Przypadki, jednak pewnego poranka znika bez śladu, zostawiając za sobą jedynie echo pytań i gąszcz spekulacji.

Meyza stopniowo buduje atmosferę niepokoju. Policja nie podejmuje śledztwa, wieś huczy od plotek jak ul w słoneczny dzień, a nadciągająca zima staje się metaforą nieuchronności – zarówno tej związanej z rytmem przyrody, jak i z koniecznością zmierzenia się z prawdą. Pytania mnożą się jak kręgi na wodzie: Co stało się z Agatą? Kim była naprawdę? Czy dawne sekrety w końcu wydobędą się na światło dzienne?

Autorka wykazuje prawdziwy talent do snucia opowieści podszytych tajemnicą. Bohaterowie są autentyczni do bólu – ich ludzkie słabości, pragnienia i lęki są zbliżone do bolączek każdego z nas. To właśnie ta prawdziwość sprawia, że po zanurzeniu się w świat Przypadki trudno jest go opuścić, ja sama wciąż powracam do niego myślami, choć książkę skończyłam czytać już jakiś czas temu.

"Szarlatanka" to książka o wybaczeniu – także, a może przede wszystkim, samemu sobie. Autorka z subtelnością wydobywa uniwersalne prawdy o tym, jak społeczeństwo kształtuje naszą tożsamość niczym glina pod dłońmi garncarza, i jak często stajemy się więźniami własnych i cudzych oczekiwań.

Tytułowa "szarlatanka" to kobieta, która w gruncie rzeczy pragnie jedynie odnaleźć swoje miejsce w świecie i doświadczyć miłości. W tej prostej, a zarazem uniwersalnej prawdzie kryje się siła tej opowieści, która skłania do przemyśleń, nawet po zakończeniu lektury.

Jest to książka dla tych, którzy cenią literaturę kontemplacyjną, bogatą w psychologiczne niuanse i przepełnioną atmosferą. Meyza udowadnia, że polska proza wciąż potrafi zaskakiwać głębią i poetyckością, tworząc historie, które zostają w pamięci jak zapach dzikiej róży – delikatny, ale trudny do zapomnienia.

Dwie dekady po wojnie, młoda felczerka Agata Srożko, osiada w Przypadce. Dzięki pomocy sąsiadów i okolicznych mieszkańców remontuje stary, odziedziczony po rodzinie dom, w którym udziela porad medycznych. Zaprzyjaźnia się z Lusią. Losy kobiet splatają się, w jedną wspólną historię. Gdy trzydzieści lat później kobieta ginie, mieszkańcy małej wioski na polsko-litewskim pograniczu podejmują poszukiwania.

Czy odnajdą Agatę? Czy mieszkańcy są godni zaufania? A może przy okazji przeczesywania okolicy wyjdą na jaw dawno skrywane sekrety?

Gdy otrzymałam egzemplarz książki od Wydawnictwa Mova, to nie do końca wiedziałam czego się spodziewać po powieści. Kojarzyłam tylko autorkę z eksperymentu, który "popełniła" z Witkiem Szabłowskim (świetne reportaże o Turcji, tak na marginesie) - mała podróż w czasie, do PRL-u. Miałam obawy, że temat znachorki może być potraktowany po macoszemu. Gdy tylko zabrałam się za czytanie odkryłam świetnie opisaną społeczność a w niej kobiety, kobiety które przepełnia siła.

Akcja książki prowadzona jest z kilku perspektyw. Mamy historię Agaty oraz jej listy do córki. Opowieść Lusi zmagającej się z chorobą męża i trudną, traumatyczną przeszłością zdrad dokonanych przez najbliższe dla jej osoby. Pojawiają się także przemyślenia Gajki, córki Agaty. To one rzucają dodatkowe światło na przeszłość kobiet i ich wspólne zagmatwane losy.

Powieść jest opowieścią o kobietach. Kobietach, które walczą o swą samodzielność i samostanowienie jak Agata. O kobietach dla których miłość i rodzina jest ważniejsza niż one same, ich godność i prawda. O wszystkich tych zwykłych niewiastach, które są bohaterkami dnia codziennego - opiekują się dziećmi, domem, pomagają w polu. I to one ponoszą konsekwencje działań swoich i... mężczyzn. Tak, mężczyzn. Panowie wydają się być odpowiedzialnymi i pracowitymi głowami rodzin. Jednak przy bliższym spojrzeniu na poszczególnych mężczyzn zamieszkujących wieś Przypadka ujawnia się ich pijaństwo, wulgarność, chuć i brak szacunku do kobiet. Autorka ukazała nam małą zamkniętą społeczność, która choć dba o swoich członków, to pełna jest sekretów, tajemnic i bólu. Izabela Meyza z wyczuciem i delikatnością opisała jak można sobie radzić ze zdradami, traumą. Jak rany zadane przez najbliższych nie potrafią zagoić się latami, ale my, kobiety, potrafimy trwać i walczyć dalej. To opowieść trudnej sztuce wybaczania. Sobie i innym.

Bardzo dojrzała proza. Pięknie zilustrowana wieś i jej mieszkańcy. Silne, twarde kobiety, które niosą na barkach nie tylko swój świat. Warta poznania i polecani dalej.