Kotka i Generał

Każda wojna ma swoje oblicze. Za popełnione zbrodnie należy ponieść karę.

Bardzo ciekawa powieść gruzińskiej pisarki Nino Haratischwili, w której poznajemy historię uczestników wojny w Czeczenii. Po wielu latach od popełnionej zbrodni na czeczeńskiej dziewczynie Nurze jeden z bohaterów - uczestnik morderstwa "Generał" postanawia sprawę doprowadzić do końca.

„To nie wąż sprowadził grzech do raju, to przeciętność...”

Czeczenia, rok 1994 - Nura, nastolatka mieszkająca w osadzie górali kaukaskich to dziewczyna z marzeniami - chce wyrwać się ze swojej wioski i zrobić coś ze swoim życiem, coś osiągnąć, zobaczyć. Nie jest typem osoby która podporządkuje się tradycjom, religii, oczekiwaniom wobec niej narzuconym przez kulturę. Wojna niszczy jednak wszystkie jej plany.

Moskwa, rok 1995 - Alexander, przezywany Oseskiem, także ma swoje plany, marzenia. Jest humanistą, kocha książki, chciałby studiować. Ciąży nad nim jednak klątwa ojca - bohatera wojny w Afganistanie. Matka wymaga od niego pójścia do wojska, chce żeby był taki jak jego ojciec. Jego plany także w jakiś sposób zostają przekreślone przez wojnę.

Berlin, rok 2016 - Onno, młody dziennikarz na polecenie Generała ma przekonać Sesili (Kotkę) do tego aby wcieliła się w rolę zamordowanej w 1995 roku Nury aby zwabić jej oprawców na konfrontację z przeszłością.

„Kotka i Generał” to nie jest prosta i lekka lektura. To książka naprawdę mocno poruszająca, dająca do myślenia, wielowątkowa i wielowymiarowa.

Wojna czeczeńska to w ogóle trudny temat - to bardzo „świeża” jeszcze wojna, na którą wielu z nas było za młodych żeby zrozumieć co się dzieje a jednocześnie nie uczono o niej na lekcjach historii. Autorka porusza w tej książce wiele tematów i problemów związanych z wojną i jej następstwami.

W powieści Nino Haratischwili dotyka problemu asymilacji w nowym państwie, utraty swojego kraju, a co za tym idzie tradycji, historii, tożsamości, problemu tęsknoty ale też rozliczenia się z przeszłością, a co chyba najważniejsze z perspektywy bohaterów także problemu utraconych przez wojnę marzeń i planów. Są to tematy bliskie samej autorce, która także będąc nastolatką emigrowała z Gruzji do Niemiec, dlatego jej książka jest tak prawdziwa. Przeplatają się tu różne wątki, różne osobowości, ale jest to bardzo spójna powieść, zmierzająca od samego początku w konkretnym kierunku. Zakończenie w pierwszej chwili wydaje się zaskakujące, ale po dłuższym namyśle czytelnik stwierdza że w zasadzie od początku można się było tego spodziewać, że to zakończenie jest dopełnieniem całej tej książki. Wojna niszczy wszystko i wszystkich, nikt nie wychodzi z niej bez uszczerbku i nikt nie potrafi o niej zapomnieć.

Postacie osadzone w tej historii są bardzo szczegółowo opisane, ich sposób bycia ale też sposób myślenia. Ich cały świat jest pokazany w różnych aspektach tak plastycznie, że od razu widzimy je oczami wyobraźni, zaczynamy je rozumieć lub potępiać ich zachowania. Jedynie tytułowy Generał w pewnym momencie wymyka się czytelnikowi, do końca go nie poznajemy, jest otoczony tajemnicą a jego przemiana przebiega gdzieś na tle innych.

„Kotka i Generał” to moja pierwsza powieść tej autorki, ale myślę że wrócę do jej twórczości. Oczywiście nie od razu bo jest to lektura po której trzeba zrobić sobie przerwę, odetchnąć od jej ciężaru i problematyki a jednocześnie ją na spokojnie przemyśleć.

Książka wstrząsająca. Książka o nie zagojonych ranach, o braku możliwości pogodzenia się z poczynionym złem, nawet jeśli wymuszonym sytuacją. Książka o przebaczeniu, a raczej o braku możliwości przebaczenia. Wszystko to autor opowiada za pomocą wspaniale napisanych , wyrazistych bohaterów na tle bolesnej historii Czeczeni. Wojna, straszliwe poczucie winy, a później chęć odkupienia winy za wszelką cenę.

Świetnie napisana powieść, moja pierwsza tego autora. Cieszę się, że nie zaczęłam od jeszcze lepiej ocenianych poprzedniczek, bo zauważyłam, że wielu czytelników porównując, zaniża niesłusznie ocenę.

,,Najtrudniejszy w życiu jest nieustanny wysiłek, by na co dzień nie być sobą"

Mamy teraz lato, czas, gdy w naszych biblioteczkach królują zazwyczaj lekkie powieści, które pozwolą nam się zrelaksować, zapomnieć na parę godzin. ,,Kotka i Generał" to kolejna powieść gruzińskiej autorki Nino Haratischwili. Kobieta znana jest już w literackim świecie - jej powieści zdobyły już uznanie w wielu krajach, a saga „Ósme życie (dla Brilki)” stała się międzynarodowym bestsellerem. Przyznam szczerze, że byłam nią zachwycona, bo nie spodziewałam się tak wciągającej historii. Być może to dlatego powieść ,,Kotka i Generał" nie zrobiła na mnie aż takiego wrażenia. Nie mogę zaprzeczyć, że ta powieść z pewnością należy do dobrej literatury - wymagającej, poruszającej nad wyraz trudne tematy, ale nie poruszyła mnie. A przynajmniej nie aż tak, jakbym chciała.

Cała historia rozgrywa się w dwóch czasoprzestrzeniach - 1995 i 2016 roku, a jej bohaterami jest dwójka osób, które złączył przypadek. Kotka jest gruzińską aktorką, która występuje w pewnym przedstawieniu. Aleksander Orłow zwany Generałem to rosyjski oligarcha, który mieszka w Berlinie. Gdy pewnego dnia Orłow przypadkowo widzi plakat, na którym znajduje się Kotka, postanawia sprawić, by kobieta pomogła mu zmazać jego czyny z przeszłości. Największym zadaniem będzie jednak przekonanie upartej aktorki do udziału w jego projekcie.

Całą główną myślą tej powieści jest zwrócenie naszej uwagi na I wojnę czeczeńską, która trwała od grudnia 1994 roku do końca sierpnia 1996 roku. W Polsce niewiele się o niej mówi, a podręczniki do historii nie mówią nam o niej prawie nic. Jednakże suche słowa i tak nie oddadzą tragedii, jaka spotkała ludzi mieszkających na terenie Czeczenii. Wojny doprowadziły do wielkich zniszczeń i doszczętnie ją zrujnowały. Teraz jest ona republiką, która wchodzi w skład Federacji Rosyjskiej. Haratischwili postanowiła główny problem tej historii związać właśnie z tą republiką. W Prologu rozgrywającym się w 1994 roku przedstawia nam Nurę - dziewczynę żyjącą w Czeczenii. To właśnie wokół tej bohaterki tak właściwie oscyluje cała akcja powieści, chociaż tak naprawdę nie od początku zdajemy sobie z tego sprawę. Z kolei Kotka to bohaterka niemniej tajemnicza jak sam Orłow. Gruzińska aktorka jest uparta, nie boi się przeciwstawić wielu osobom. Gdy więc Aleksander Orłow chce, by odpłatnie pomogła mu w projekcie, który wyciszy jego wyrzuty sumienia, kobieta jest sceptycznie nastawiona do propozycji bogacza. Zarówno Generał, jak i Kotka to postacie, których zachowanie ciężko przewidzieć. Orłow również pod tym względem nie odstaje od naszej głównej bohaterki. Wydaje się, że to twardy bogacz, który ma wiele za uszami. Teraz, po wydarzeniach, w których brał udział parę lat temu pozostały tylko wyrzuty sumienia, które ciężko zagłuszyć pieniędzmi, które ma na koncie. Jednakże kiedyś w końcu za tę przeszłość trzeba odpowiedzieć, a Orłowa nakłonią do tego gorzkie słowa zmarłej córki. Przyznam, że bardzo mi się to podobało. Dzięki temu czuć było takie napięcie i niepewność. Oczekiwanie na to co nadejdzie.

Jeśli jednak sądzicie, że polem do emocjonalnej rozgrywki będzie relacja głównych bohaterów, to możecie się rozczarować. Widać między głównymi bohaterami zgrzyty, zresztą całą tę relację dopełnia jeszcze Onno - człowiek, który ma związek ze zmarłą córką Orłowa i chce napisać biografię oligarchy. Bohaterów pobocznych jest jeszcze więcej, jednakże to właśnie pomiędzy tą trójką bohaterów możemy zauważyć psychologiczną relację, powiązanie, które towarzyszy nam przez całą książkę. Gruzińska autorka w tej powieści daje popis kunsztu. Widać, że stara się opisywać bardzo dokładnie, wręcz poetycko swoich bohaterów, miejsca, w których się znajdują, czynności, które wykonują. W sadze ,,Ósme życie" popisów było mniej. Teraz jednak, czytając tę powieść miałam wrażenie, że Haratischwili chciała za bardzo. Jej opisy czyta się ciężko, chociaż nie sugeruję, że źle. Po prostu w porównaniu do bestsellerowej sagi ma się wrażenie, że jest to żmudne. Akcja jest stopniowana, a opisy tylko sprawiają, że podsycane jest nasze zainteresowanie. Troszkę jak w epopei ,,Pan Tadeusz", w które opisy przyrody rozładowywały napięcie. Do tego stopnia, że wielu te opisy po prostu omija. Podobne wrażenie miałam czytając ,,Kotkę i Generała". Bardzo podoba mi się kolejny, trudny temat poruszany przez autorkę, ciekawie prowadzony wątek przeszłości Generała. Podziwiam też tłumacza, bo opisy, tak jak wcześniej wspomniałam są bardzo poetyckie, obszerne, długie. Nie mogę jednak powiedzieć, że ta historia mnie nie zaciekawiła, nie przeraziła. Byłoby to kompletnym kłamstwem. Zgrabnie operując bohaterami i wydarzeniami autorka pokazała, że każdy tak naprawdę ma w sobie ziarnko dobra i zła w duszy. Nie wiem tylko dlaczego podczas czytania tej powieści nie czułam czegoś więcej. Po prostu czytałam, czasami nużyły mnie opisy, przeżywałam te emocje, ale nie tak, jakbym chciała. Nie poruszyła mnie ta historia w taki sposób, w jaki bym chciała.

,,Kotka i Generał" to powieść niełatwa. Z pewnością nie przeczytacie jej w ciągu kilku godzin i szybko zapomnicie. To historia, która zmusza nas do przemyśleń; udowadnia, że wyrzuty sumienia nigdy nie znikną, nie możemy ich uciszyć bogactwem czy znajomościami. Główni bohaterowie sprawiają, że czyta się tę historię w napięciu, poczuciu tajemnicy, a cała powieść jest napisana z epickim rozmachem, chociaż na początku nuży. Język jakim operuje autorka jest niełatwy w odbiorze, ponieważ autorka bardzo dokładnie, poetycko wszystko opisuje. Drobne potknięcia rekompensuje nam jednak relacja głównych bohaterów, która jest nieoczywista, wręcz owiana nutką tajemnicy. Sądzę jednak, że najnowsza powieść Haratischwili jest odrobinę gorsza od bestsellerowej sagi ,,Ósme życie". I nawet, jeśli po przeczytaniu tej historii będziemy pełni obaw i lęku, pomoże nam ona dostrzec wiele życiowych przestróg. Musimy je tylko znaleźć.

Recenzję przeczytasz na blogu [Adres usunięty]

"Ósme życie" tej autorki mnie zachwyciło i ciągle mam je w pamięci, dlatego niecierpliwie czekałam na nową powieść.

"Kotka i Generał" także ma ogromną moc, chwyta za serce, wciąga, intryguje, przeraża, poraża szczerością. Każda z przedstawionych postaci jest pełnokrwista, daje się poznać z dobrej strony ale też z tej mrocznej. Rozpadający się Związek Radziecki, pieriestrojka, nielegalne interesy na których powstaje klasa nowych bogaczy. Wojny, z których wracają poranieni psychicznie "bohaterowie". Bezkarność armii. Wina, pokuta, zadośćuczynienie. Wyrzuty sumienia, duchy przeszłości.

1995 - Czeczenia - osiemnastoletnia Nura marzy by wyrwać się w świat, zaistnieć w nim, nie chce żyć jak matka. Niestety do wioski wkracza oddział rosyjskiego wojska, zaczynają się krwawe przesłuchania, polowanie na wrogów i szpiegów. Znalazł się też w tym oddziale Aleksander, wrażliwy humanista.

2016 - Berlin, tutaj zamieszkuje rosyjski bogacz zwany Generałem ze swoją dziewiętnastoletnią córką Adą. Ada jest bardzo ciekawa przeszłości ojca, także tej wojennej. Jej dociekliwe pytania budzą duchy przeszłości. Generał nie spocznie nim nie zadośćuczyni grzechom przeszłości, nie wyrówna rachunku krzywd. Pomóc mu w tym może Kotka, aktorka uderzająco podobna do Nury. To trzeba przeczytać, tym bardziej, że powieść jest zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami. Polecam całym sercem !