Jazda

Czytając „Jazdę” Muriel Spark, nie miałam pojęcia, że wskoczę do pędzącego pociągu absurdu, paranoi i złudzeń. Ta książka to zaledwie 140 stron literackiego rollercoastera, który zaczyna się jak komedia, po drodze przeistacza się w psychodramę, by zakończyć jak najprawdziwszy thriller - tylko że taki, który wywraca na nice wszystko, co wiemy o tym gatunku.

Poznajcie Lise. Ma kolorowy strój, plan podróży i cel: znaleźć mężczyznę. Kogo? Nie wiadomo. Ale ona wie, że on czeka. I to wystarczy, by ruszyć. Spark wprowadza nas w świat tej ekscentrycznej kobiety z taką lekkością i przewrotnością, że nie wiemy już, czy śmiejemy się z bohaterki, z sytuacji, czy może… z samych siebie.

Z każdą stroną czujemy, że coś tu nie gra. Że Lise nie jest taka, jaką próbujemy ją sobie ułożyć w głowie. Bo ona w tej opowieści nie daje się zaszufladkować - ani jako ofiara, ani jako oprawczyni, ani jako szalona, ani jako logiczna. Jest jak błysk w oku, który znika, gdy próbujesz go uchwycić. W jednej chwili spokojna i rzeczowa, w drugiej - histeryczna, nieprzewidywalna, niemal groteskowa. Czy jesteśmy świadkami jej załamania? A może perfekcyjnie zaaranżowanego planu?

Muriel Spark nie daje nam odpocząć. Jej proza jest ostra, momentami duszna, chwilami prześmiewcza, ale zawsze celna. To autorka, która potrafi jednym zdaniem wbić szpilkę w patriarchalne narracje, drugim - wyśmiać konwencje thrillera, a trzecim… sprawić, że znów zapytamy: co tu się właściwie wydarzyło?

„Jazda” to książka, której nie da się sklasyfikować. To feministyczna gra z konwencją, literacki performance i jednocześnie psychologiczna zagadka. Krótkie sceny i pozornie lekkie dialogi maskują coś znacznie głębszego - niepokój, społeczną krytykę i refleksję nad kobiecością, która nie mieści się w żadnym schemacie. Bo Spark właśnie takie bohaterki tworzy - niewygodne, niejednoznaczne, szokujące.

Zachwyca też przekład Jacka Dehnela - dynamiczny, świeży, kapitalnie oddający tempo i ton powieści. To nie jest tłumaczenie, to interpretacja. Taka, która jeszcze mocniej podkreśla to, co w tej książce najbardziej fascynujące - totalną nieprzewidywalność.

Czy warto przeczytać? Bez dwóch zdań. Ale to nie jest lektura na spokojny wieczór. „Jazda” wymaga czujności, dystansu i gotowości na to, że nic nie pójdzie tu zgodnie z oczekiwaniami. I właśnie dlatego zostaje w głowie na długo.

Dla mnie to jedna z najbardziej oryginalnych książek tego roku - choć napisana ponad 50 lat temu, nadal wyprzedza swoje czasy. Jeśli cenisz nieoczywiste kobiece bohaterki, uwielbiasz literackie eksperymenty i masz ochotę na lekturę, która nie pozwoli ci się rozsiąść w fotelu - to „Jazda” czeka właśnie na ciebie.

Krótka, zwięzła i lapidarna powieść, która łączy przedziwność z niezłą fabułą i iście absurdalnymi rozwiązaniami, a przy tym trzymającą się kupy jak fura siana? Bardzo proszę, oto ona, w całym swoim kolorowym wydaniu!

Spark szafuje swoimi absurdalnymi pomysłami i utyka je gęsto w powieści niczym uzdolniona koronkarka. I choć wydawać by się mogło, że jest na pograniczu przesady to jednak umiejętnie wszystko to łączy ze sobą i zapewnia rozrywkę na wysokim poziomie.

Jest to komediowo-thrillerowa dawka szczęścia w skondensowanej postaci, wywołująca raz po raz salwy śmiechu, ale i dreszcz emocji. Autorka ma ogromny talent do zestawiania absurdu z normalnością i otaczania czytelników swego rodzaju eskapiczną radością.

Ta kręta, wielowątkowa i pełna plot twistów fabuła, sprawia, że "Jazdę" czyta się błyskawicznie i bez przeszkód. Mnóstwo tu absurdu, szaleństwa i mrocznego humoru, a zakończenie błyszczy niczym gwiazda na thrillerowym firmamencie. Doskonała zabawa gwarantowana, więc polecam gorąco!