Zadziwienie

Kto czytał i zakochał się w „Listowieści” R. Powersa ten z niecierpliwością czekał na jego „Zadziwienie”. Autor konsekwentnie strofuje ludzkość za jej brak szacunku do przyrody, nadmierny konsumpcjonizm i przerażającą obojętność na los planety i istot, które stopniowo, jednak z coraz większym impetem, wymierają.

Bohaterami powieści jest rodzina, choć niekompletna. Robin jest wyjątkowym dziewięciolatkiem, którym opiekuje się ojciec, z zawodu astrobiolog, zajmujący się wielomilionowymi projektami naukowymi, badającymi obecność życia pozaziemskiego. Matka chłopca zginęła w wypadku, do którego doszło, gdy próbowała chronić życie dzikiego zwierzęcia. Ten incydent to jedna z wielu przyczyn, które wpływają na los dziecka. Robin, jako osoba wysoce wrażliwa, nie jest w stanie przystosować się do reguł społecznych. Inną kwestią jest, że również szkoła nie stara się zrozumieć podopiecznego, stosując najszybsze, a jednocześnie najbardziej radykalne środki wychowawcze. W przypadku braku poprawy zachowania, uczeń kierowany jest do opieki społecznej, a następnie do rodziny zastępczej. W Stanach jest to zjawisko dość powszechne. Ojciec Robina za wszelką cenę stara się go chronić, choć spektrum zachowań syna jest nieprawdopodobnie skrajne, przechodzące od porannego stuporu po silną agresję. To jest taki punkt, w którym większość rodziców uruchamia silną farmakoterapię. Theo Byrne decyduje się na eksperymentalne leczenie metodą neurofeedbacku, czyli zamiast niszczyć mózg dziecka lekami, stymuluje go elektroencefalografią, co daje ZADZIWIAJĄCE efekty końcowe.

Ta książka różni się dość mocno od poprzedniej. Przede wszystkim zaskakuje tu długość rozdziałów, forma dialogów pomiędzy ojcem a synem oraz obszerny słowniczek astrofizyczny (są sekwencje wyrazów, które wręcz wymagają wyjaśnienia). Czytając „Zadziwienie” dość pobieżnie, czytelnik otrze się piękne opisy kosmosu, walkę jednostki z systemem w kwestii ochrony gatunkowej, o samotne rodzicielstwo i kontemplację nad byłym związkiem, bo przecież nigdy tak naprawdę nie znamy osoby, z którą śpimy.

Mnie najmocniej uderzyła tu liczba, którą podaje autor w treści, chodzi mianowicie o 8 milionów amerykańskich dzieci, które regularnie zażywają leki psychotropowe. Temat WIODĄCY w powieści Powersa, choć sprytnie zakamuflowany Naturą.

Nie da się ukryć, że degradacja środowiska oraz cywilizacyjny postęp silnie wpływa na psychikę dzieci. Coraz więcej młodych obywateli, nie tylko w USA, wykazuje różnego rodzaju zaburzenia i te liczby będą się zwiększać. W coraz szybszym tempie życia rodzicie niestety, nie znajdują czasu na wychowywanie dzieci, są wyjątki. Przy młodych osobach wymagających jeszcze większej uwagi w wątpliwy sukurs przychodzą lekarze.

Na ten moment (badanie z 2020 roku drukowane w czasopiśmie „The Journal of Pediatrics”) 40,7% osób w wieku od 2 do 24 lat, oprócz leku na ADHD zażywa co najmniej jeden inny medykament poprawiający nastrój (w tym leki na depresję). W Stanach podaje się ponad 50. leków psychoaktywnych w różnych kombinacjach, z czego nawet połowa nie jest dopuszczona do stosowania przez osoby przed ukończeniem 18. roku życia. Dochodzi do polipragmazji ciągnącej się latami, a niewłaściwa terapia wielolekowa często kończy się próbą samobójczą, którą w każdej chwili może wywołać cokolwiek, zależnie od wrażliwości dziecka.

W USA utarł się termin "pokolenie świnek morskich" i chyba nikt ze zdrowo myślących tu osób, nie ma wątpliwości, skąd ten termin się wziął. Niefarmakologiczne rozwiązania wymagają czasu i ogromnych zasobów materialnych. W przypadku Robina oazą spokoju okazuje się ojciec, ale też praca rąk, PRACA RĄK, lek absolutnie niedoceniany (rysunki Robina), działający może wolniej niż chemia, ale o wiele przyjemniejszy i bezpieczniejszy dla młodego, wciąż rozwijającego się mózgu. Gorąco zachęcam do lektury „Zadziwienia”, szczególnie polecam rodzicom, nie tylko dzieci wyjątkowych.

„Jakąkolwiek pracę mogą wykonać twoje dłonie, wykonaj ją teraz, bo tam, dokąd zmierzasz, nie ma już nic do zrobienia”.

"Zadziwienie" to opowieść o relacji ojca z synem, o żałobie, radzeniu sobie ze stratą, inności, nadziei, człowieczeństwu, a także o przyrodzie.

Na pewno jest to lektura dająca do myślenia, wymagająca cierpliwości i zatrzymania się na dłużej przy niektórych zagadnieniach. Dostajemy tutaj dużo wątków przyrodniczych, dotykamy kwestii zmian klimatycznych, wymierania zagrożonych gatunków, i innych katastrof ekologicznych. Tematy te nie są zbyt często poruszane w literaturze pięknej, a według mnie są szalenie ważne.

Sednem historii jest poruszająca, czuła historia relacji ojca z synem, który jest niezwykle wrażliwym chłopcem, kochającym zwierzęta i przyrodę, niestety nie jest łatwym dzieckiem, miewa stany depresyjne i maniakalne, napady agresji, nie odnajduje się wśród rówieśników.

Ojciec nie chce poddać syna tradycyjnemu leczeniu i otumaniać go lekami, postanawia spróbować eksperymentalnej terapii, która jednak przynosi nieco niepokojące skutki i pytania o granice własnego ja, o to, kiedy tak naprawdę przestajemy być sobą, oraz o moralny aspekt całego przedsięwzięcia. Wątek ten zwraca też uwagę na coraz gorszą kondycję psychiczną u dzieci.

Bardzo podobały mi się rozdziały w których ojciec zabierał syna w "podróże" po różnych wymyślonych egzoplanetach, które często bywały metaforycznym odzwierciedleniem przemyśleń, wydarzeń i uczuć mających miejsce w prawdziwym życiu.

Rozdziały są króciutkie, przez co książkę czyta się naprawdę szybko.

To bogata i wielowarstwowa historia, meandrująca między dramatem rodzinnym, sci-fi, a tematami naukowymi, ekologicznymi czy nawet politycznymi.

Powers porusza serca i umysły, przypominając nam o naszym człowieczeństwie, wadze miłości, znaczeniu wszystkich żywych istot, a także o tym, jak społeczeństwo nie dostrzega tego znaczenia, i nie zdaje sobie sprawy do czego taka ignorancja może doprowadzić.

Prowokująca do myślenia, inspirująca, sugestywna i pouczająca.

Chwyta za serce, które potem niejednokrotnie łamie.

Sam tytuł książki – Zadziwienie – brzmi naprawdę pięknie, niestety niewiele ma wspólnego z treścią i w sumie nie rozumiem, czemu tłumaczka go użyła. Moja znajomość angielskiego jest co prawda dość pobieżna, ale podparłam się wiedzą wujka Google i uznałam, że dosłowne tłumaczenie „bewilderment” jako „zamęt w głowie” byłoby bliższe treści, aczkolwiek zgadzam się, że nie brzmi spektakularnie. Kompromisu szukałabym w słowie „oszołomienie”.

Mam spory problem z oceną tej książki. Nie będę ukrywać – nie zachwyciła mnie. I szczerze mówiąc – trochę mnie to dziwi, bo opis obiecywał całkiem przyjemną lekturę. Nie wiem, czy wydawnictwo zbyt dobrze przyłożyło się do reklamy, czy tłumaczka zbyt słabo do swojej pracy, ale o ile historia sama w sobie mogłaby być ciekawa, to sposób jej opowiedzenia zupełnie mnie nie usatysfakcjonował. Nie wykluczam jednak, że znajdą się osoby, którym właśnie taki rytm języka i sposób podania treści przypadną do gustu.

Pełn a recenzja w serwisie W Roli Mamy