Matka. Gołoborze. Tom 2

"Gołoborze. Matka" to świetne polskie fantasy utrzymane w cięższym, słowiańskim klimacie. Autorka doskonale przemyślała fabułę, którą całkiem zgrabnie zaplata prowadząc czytelnika do nieuchronnego finału. Nie spodziewałam się, że aż tyle głównych postaci będzie brylować na parkiecie fabuły, nie sądziłam, że ich dola okaże się aż tak trudna, chociaż powinnam, bo pani Seliga już w pierwszym tomie tego cyklu dała mi się poznać jako autorka stawiająca na okrutny realizm tamtych czasów. W rezultacie książka okazała się wspaniałą pozycją, ciężką, bolesną, ale niezwykle realistyczną i magiczną. :) Polecam!

Recenzja powstała w ramach współpracy reklamowej z wydawnictwem Kobiecym.

"Gołoborze. Matka" to drugi tom serii, którego wprost nie mogłam się doczekać! Pierwszy mnie urzekł i z niecierpliwością chciałam poznać dalsze losy bohaterów! Jakże wielkie było moje zdziwienie, gdy okazało się, że autorka zastosowała przeskok w czasie... I to o 300 lat...

Przyznaję, byłam wkurzona 😅 no jak tak można?! Na szczęście później dostałam swoje odpowiedzi i sporo się wyjaśniło, ale trochę musiałam na nie poczekać. I jak już się oswoiłam z tą dużą zmianą, to dałam się porwać historii z tej części.

Podobnie jak poprzednia jest niezwykle klimatyczna! Bardzo słowiańska, osadzona w realiach, do których kreacji autorka mocno się przyłożyła i widać ile pracy włożyła w pisanie powieści z tłem historycznym.

Nie zabrakło też wątku fantastycznego, słowiańskich wierzeń, emocji i czarownic! Nie urzekły mnie może w tym samym stopniu co w pierwszym tomie, ale również bardzo dobrze czytało mi się tę część serii.

Autorka potrafi zaangażować mnie w tworzone przez siebie historie, czytałam je z dużym zainteresowaniem i przeżywałam to, co działo się z bohaterami. Ich kreacje ponownie przypadły mi do gustu, choć tęsknota za tymi z pierwszej części mocno się przebijała przy czytaniu o nowych postaciach.

Brzemię, los i symbolika matki mocno wybrzmiewa w tej książce i myślę, że może się ona spodobać fanom sag rodzinnych 😁

Ta seria na długo i pozytywnie zapisze się w mojej pamięci, a myślę też, że będę do niej wracać. Klimat Słowian i czarownic to coś, co kocham 😍

Mam nadzieję, że będzie powstawać więcej takich książek! Ogromnie polecam tym, którzy lubią takie klimaty, lecz bądźcie świadomi ogromnego przeskoku czasowego 😁 a w zasadzie dwóch, ale ten drugi to już nie był taki duży 😅

Podobało mi się, polecam, czekam na kolejną część!🥰

Po znakomitej pierwszej części miałam ogromne oczekiwania wobec kolejnego tomu „Gołoborza”. Tymczasem srodze się rozczarowałam zabiegiem, jaki zastosowała w tym tomie autorka, a także powierzchownie wykreowanymi bohaterami i mnogością oklepanych stereotypów i mitów, wplecionych w fabułę, mam wrażenie, nieco na siłę. Zupełnie nie trafia do mnie motyw z kolejnymi wcieleniami Soity i nie mam pojęcia, w jaką stronę to wszystko zmierza.

„Gołoborze. Matka” to powieść przez którą brnie się z trudem. Przyczynia się do tego mnogość opisów, które, w mojej ocenie są niezbyt umiejętnie wplecione w fabułę i choć z zasady mają oddawać klimat średniowiecznego klasztoru lub dworu, to bardziej przypominały mi fragmenty podręcznika do historii. Wypowiedzi niektórych bohaterów, stylizowane na dziwną mieszankę rosyjskiego, ukraińskiego i polskiego, sprawiały, że niejednokrotnie zgrzytałam zębami w trakcie czytania.

Tak naprawdę w tym tomie niewiele się dzieje. Gdyby nie opisy, byłby zapewne o połowę szczuplejszy. Książka podzielona jest na dwie części, każda poświęcona innej bohaterce, matce. Pierwsza część dłużyła się niezmiernie, w drugiej choć było nieco bardziej dynamicznie, to nadal czegoś mi zabrakło. Zupełnie nie było tu czuć tajemnicy, tego klimatu, który tak urzekł mnie w pierwszym tomie. Bardziej niż z postać Barbary zaintrygowała mnie Olga i to ona ratuje tę historię, a zwłaszcza zakończenie.

Nie lubię, kiedy autor wątpi w inteligencję czytelnika. Umieszczony na końcu książki „Dodatek dla dociekliwych” sprawił, że moja ocena tego tomu serii jeszcze mocniej się obniżyła. Bo gdyby autorka użyła niespotykanych dotąd w literaturze motywów, albo mało popularnych słowiańskich symboli, jeszcze byłabym w stanie takie wyjaśnienia zrozumieć. Tymczasem każdy, kto choć odrobinę interesuje się tą tematyką i przeczytał w swoim życiu choć kilka słowiańskich książek nie potrzebuje, moim zdaniem, wyjaśnienia symboliki kolorów, znaczenia imion noszonych przez bohaterów, czy tłumaczenia słowiańskich mitów. Jest to w tej książce tak wyraźnie i wielokrotnie podkreślane, że trzeba być, za przeproszeniem, całkowitym ignorantem, żeby już nie używać mocniejszego określenia, by tego nie zauważyć. Mam nadzieję, że kolejny tom będzie zbliżony klimatem do „Panny” i tym samym nieco zatrze to nienajlepsze wrażenie, jakie zostało w mojej głowie po lekturze „Matki”.

Zacznę tak jak autorka „Posłuchacie, bracia miła…”:

Minęło 300 lat od poprzednich wydarzeń na Łysej Górze i budowie klasztoru benedyktynów. Zimą 1422 roku Polską rządzi Władysław Jagiełło. Zbliża się kolejna wojna polsko-krzyżacka. Zasłużony w walce rycerz Henryk z zamku w Mokrsku wysyła swą żonę Brygidę na długie rekolekcje do Opactwa na Świętym Krzyżu. Młoda i bogata szlachcianka ma wymodlić upragnionego syna mężowi, który niewiele uwagi poświęca córce Barbarze. Matka i córka. Światło i cień. Przeznaczenie i społeczeństwo wyznaczyło tym kobietom ścieżkę życia. W epoce wielkich rycerzy, w czasach wojen i lęku Brygida i Barbara odkrywają moc przeznaczenia, gdyż stary klasztor i Łysa Góra to pogańskie miejsca Słowian. Skrywają wiele tajemnic.

Powieść składa się z dwóch części, których akcja rozgrywa się w średniowieczu. Jedna z nich przenosi czytelnika do roku 1422. Poznaje on dzieje Brygidy związane głównie z jej pobytem w klasztorze. Druga zaś dotyczy jej córki Barbary i wnuka Lela, syna Jerzego i brata Huberta. Akcja rozgrywa się w 1455 roku.

Dałam się uwieść średniowiecznej historii inkarnowania Nawojki i Wojciecha. Bohaterowie pierwszego tomu pojawili się w nowym wcieleniu. Historia Barbary, Brygidy i Huberta pochłonęła mnie na wiele dni. Delektowałam się każdym słowem, wyobrażałam sobie malownicze sceny. Niektóre fragmenty czytałam po dwakroć. Dużo się tu dzieje w klasztorze, w skryptorium, infirmerii czy katakumbach, w zamku w Mokrsku, w Jaskini Piekło, w okolicach Łysej Góry. Czasami żałuję, że nie można jeszcze podróżować w czasie. Aż się prosi o serial oparty na cyklu „Gołoborze”.

Autorka zadbała o realia historyczne i klimat oraz warstwę językową charakterystyczną dla XV wieku. Napisała powieść w stylizacji staropolskiej, zadbała o jej różne odmiany w zależności od grupy społecznej. Mamy tu szlachtę, służbę, zakonników, chłopów, rozbójników, a także przedstawicieli Rusi. Fabułę wzbogacają łacińskie modlitwy i sformułowania, ruska mowa w transkrypcji polskiej, wszystko po to, aby stworzyć odpowiedni klimat i oddać ducha tamtych czasów.

Wartością dodaną są fragmenty „Kazań świętokrzyskich”, „Lament świętokrzyski”, reguły benedyktyńskie, tekst pierwszej kolędy polskiej, pieśni i modlitwy po polsku i łacinie, tekst egzorcyzmów, plotki o Jagielle oraz fragment autentycznej pieśni na cześć Barbary Rusinkowej, kobiety-rozbójniczki, łotrzycy jezdnej, która w XV wieku przewodziła bandzie grasującej w Górach Świętokrzyskich, a o której do dziś opowiadają legendy. Ta postać autentyczna posłużyła za pierwowzór literackiej Barbary. Warto zwrócić uwagę na imiona i ich znaczenie. Barbara od greckiego ‘barbarzyńca’. Hubert patron myśliwych, ale też lunatyków i chorych na epilepsję. Jerzy – symbol rycerstwa, a Lel i Polel to znani z mitologii słowiańskiej boscy bliźniacy.

Dużo symboliki w tej powieści, nawiązań. Aleksandra Seliga nie tylko zrobiła dokładny research. Czuć jej pasję do literatury, historii Polski oraz czarownictwa. Autorka jest nie tylko pisarką. Sama siebie nazywa też czarownicą. Tropi ślady Wielkiej Bogini na całym świecie. Odprawia rytuały, rzuca zaklęcia, śpiewa mantry. Część siebie ukryła w powieści. Fabuła opleciona jest magią, spowita wiarą w pradawne bóstwa, których wyznawcy walczą o obalenie klasztoru na Świętym Krzyżu. Łysa Góra od zawsze była miejscem świętym dla pogan, lecz benedyktyni upatrzyli ją sobie dla siebie. Ta powieść to powrót do słowiańskich korzeni.

Jest coś w tej książce, co niektórym może się nie spodobać. Aspekt teologiczny. To opowieść o tym, jako Kościół z pogaństwem się mierzył. Aleksandra Seliga otwiera czytelnikowi oczy na to, jak to z wiarą chrześcijańską było. Człowiek jest tylko człowiekiem, a zakonnicy i księża od wieków popełniają te same grzechy, które często uchodzą im płazem. Kłamstwa, ukrywanie niewygodnych faktów, obżarstwo, pijaństwo, wyzysk, bogacenie się kosztem wiernych, gwałty… Do tego „przywłaszczenie” wielu obrzędów i rytuałów pogańskich na swój użytek. Malowanie jajek, karmienie zwierząt w wigilię, święto Matki Boskiej Zielnej. Kult maryjny przejął wiele z oddawania czci bogini Mokosz. Motanki są znane do dziś.

Powieść Matka to nie tylko polska literatura piękna zachwycająca pod każdym względem. To powieść historyczna, religijna, społeczno-obyczajowa, awanturnicza, a nawet z lekka miłosna. Nie jest łatwa w czytaniu i odbiorze, ponieważ język może przysparzać problemów z dokładnym zrozumieniem tekstu, ale warta jest czasu z nią spędzonego. Książkę pokochają miłośnicy mroków średniowiecza, pięknej staropolszczyzny, prastarych wierzeń, pogańskich bogów i rytuałów, rozwoju chrześcijaństwa na ziemiach polskich, a także ciekawi reguły benedyktyńskiej. Miłośnicy historii spojrzą na nią okiem naukowców.

„Matka. Gołoborze” to bardzo ważna powieść o naszej tożsamości kulturowej wywodzącej się z czasów pogańskich, o odwiecznym konflikcie i wyzysku kościoła i ludu, o przywłaszczeniu sobie przez chrześcijaństwo na swój użytek słowiańskich zwyczajów i tradycji. O ludziach, którymi rządzą te same emocje, pragnienia, żądze. Warto przeczytać powieść i spojrzeć na nasze słowiańskie korzenie i wiarę chrześcijańską trzeźwym okiem i oddać się refleksji. Z całego średniowiecznego serducha polecam.

„Panna” (Tom 1 Gołoborze) opowiadała historię Nawojki, kapłanki starej wiary, która przewodziła ruchowi oporu przeciwko narzucaniu chrześcijaństwa ludowi. Nowa religia dopiero wkraczała w codzienność, czasem dość brutalnie. Akcja rozgrywała się w okolicach Łysej Góry, gdzie przenosimy się również w trakcie czytania ”Matki.” W drugim tomie jesteśmy już nieco dalej w historii, jest bowiem piętnasty wiek. Zakon benedyktynów, którzy obsługują Sanktuarium Świętego Krzyża na Łysej Górze świetnie prosperuje. Liczni pielgrzymi przybywają, a spore włości wokół przynoszą zyski niezbędne na utrzymanie działalności duszpasterskiej. Spora część ludu nie pamięta już o starych bogach, za to nadal praktykują znane im tradycje, choć pod maską nowych świąt. Robimy to zresztą pod dziś dzień, np. malujemy jajka na Wielkanoc, czy odpalamy znicze na grobach bliskich. Oba tomy przypominają, skąd to wszystko się wzięło i co znaczyło kiedyś.

„Matka” to trochę dwie powieści w jednej. Pierwsza część opowiada o Brygidzie. Szlachciance, która zostaje odesłana do klasztoru Świętego Krzyża, podczas wyprawy wojennej męża. Ma potulnie modlić się o męskiego potomka, po cichu tęskniąc za córką, którą zostawiła w rodzinnym zamku. W czasie wizyty Brygida poznaje zaskakującą prawdę o przeszłości i o sobie samej. To zmienia jej życie. Tak jak Nawojka wcześniej, tak i ona nie do końca chce się poddać woli Bogów i przeznaczeniu, które na nią zesłali. Część druga traktuje o jej córce Barbarze, która staje się Królową Czarownic i przewodzi sabatom. Jej misją jest zemsta oraz wyzwolenie ludu spod jarzma chrześcijan. Z pomocą swojego syna Lela planuje odzyskać Łysą Górę, burząc zakon, który na niej wybudowano i przywrócić wolność wyznania starej wiary.

Kolejny raz byłam pod wrażeniem dialogów, które dosłownie przeniosły mnie do minionych czasów. Sposób wypowiadania się bohaterów, dawno nieużywane słowa hamowały tempo czytania, ale za to wnosiły niepowtarzalną atmosferę. Podziwiam autorkę za pracę, którą włożyła w tworzenie wypowiedzi.

„Matka” ma też wyraźny przekaz teologiczny. Aleksandra Seliga przedstawia starą i nową wiarę w opozycji do siebie, by w końcu doprowadzić czytelnika do wniosku, że nie liczy forma, którą Bóg przyjmuje, ale sama wiara. Łysa Góra to miejsce kultu i w zasadzie nieistotne jakiego, ważne, żeby nim była. Jest to istotny problem do rozważenia, a może w przypadku niektórych - do dyskusji.

„Matka” to świetnie napisana powieść historyczna, która stanowi istny wehikuł czasu. Pozwala spojrzeć na poprzednie czasy z różnych perspektyw, wyciągnąć wnioski albo chociaż zastanowić się nad pewnymi sprawami, o których do tej pory nie myśleliśmy. Przy okazji dostajemy niezłą dawkę przygody.

Polecam wielbicielom mitologii słowiańskiej oraz wczesnej historii Polski.

Uwaga – Tom 2 Gołoborza można czytać niezależnie. Wiadomo, ciekawiej jest poznać obydwa po kolei, ale gdy patrzę na to obiektywnie, „Matkę” można spokojnie przeczytać indywidualnie. Bez trudu we wszystkim się połapiecie.

Przyjemnej lektury, a gdybyście szukali innych nowości, polecam Wam TaniaK[Adres usunięty]