Zgiełk serca. Opowieść o Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

Urodzona w rodzinie słynnych Kossaków, obdarzona talentem malarskim i literackim, zmagająca się z fizyczną ułomnością, legitymująca się dwoma nazwiskami swych mężów, nieszczęśliwa w związkach, choć przez wielu kochana. Taki portret Lilki, czyli Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej kreśli Małgorzata Czyńska w biografii poetki pt. „Zgiełk serca. Opowieść o Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.

Ta pięknie napisana, choć przejmująca opowieść o życiu i twórczości Lilki odtwarza nie tylko burzliwe koleje jej losu, ale również atmosferę I połowy XX wieku (z artystyczną bohemą tamtych czasów żyjącą w Krakowie i Zakopanem), specyfikę funkcjonowania w rodzinie znanych twórców i tragiczne epizody z czasów II wojny światowej, które nie ominęły także Kossaków.

Z tej biograficznej narracji wyłania się Lilka poetka, marginalizowana przez nią samą - Lilka malarka, a przede wszystkim kobieta z krwi i kości, która przez całe życie czuła się niewystarczająca. Bywało i tak, że liczne działania podejmowane przez bohaterkę tej książki po to, by zostać dostrzeżoną, przynosiły odwrotny efekt, ale dzięki nim Małgorzata Czyńska zgromadziła materiał do opowieści o artystce, która całą sobą reprezentowała sztukę.

Autorka „Zgiełku serca” zręcznie wyważyła proporcje pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym swojej bohaterki, nie zapominając przy tym, że jej poetycka twórczość wyrastała z osobistych przeżyć. Liczne wiersze przywołane na kartach książki ukazują kunszt pisarski Marii i jej głęboką emocjonalność, której wielu z Nas mogłoby Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej pozazdrościć. Co więcej, dzięki lekturze tej biografii możemy poznać relacje rodzinne i sekrety domu Kossaków, w tym także stosunek Lilki do młodszej siostry, utalentowanej pisarki Magdaleny Samozwaniec. To nie koniec zalet tej wspaniałej opowieści. Po więcej zapraszam do lektury książki!

W trakcie lektury tej biografii czas i miejsce nie mają dla czytelników żadnego znaczenia, bo nic nie może stanąć na przeszkodzie, by poznać piekielnie ciekawą historię życia jednej wyjątkowej i barwnej bohaterki.

Serdecznie polecam!

Książka Czyńskiej to próba zrozumienia złożonej osobowości artystki, która, pomimo swej popularności w kręgach literackich, pozostawała enigmatyczną postacią. W biografii ukazane są jej zainteresowania ezoteryczne – astrologia, telepatia, czarnoksięstwo – które stanowiły ważny element jej życia. Autorka nie tylko przedstawia wątki literackie i artystyczne związane z twórczością Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, ale także jej życie prywatne, pełne burzliwych romansów, dążeń do doskonałości i nieustannej potrzeby uznania. W książce badaczka stara się uchwycić nie tylko fizyczną stronę życia artystki – z jej zmaganiami z chorobą i niedoskonałością ciała, ale również jej psychiczne zmagania z miłością, samotnością i twórczym kryzysem. Bardzo dużą rolę w stworzeniu wnętrza naszej bohaterki odegrałą rodzina Kossaków. W Zgiełku serca jawią się oni, jako ludzie co najmniej niezbyt zrównoważeni. Z jednej strony wspaniali, wręcz genialni. Z drugiej strony kłótliwi, apodyktyczni, dziwni. Nie wiem, czy chciałabym żyć w takiej rodzinie. Romansujący ojciec, siostra z którą przyszła poetka rywalizowała od dziecka, matka strasznie przeżywająca kolejne zdrady męża itd. Można dlugo wymieniać. Toksyczna rodzina. Mimo wielkich talentów, ludzie których teraz chętnie wysłanoby na terapie.

Autorka pisze w sposób bardzo przystępny, dbając o szczegóły, które ukazują Pawlikowską-Jasnorzewską nie tylko jako artystkę, ale także jako kobietę, której życie było pełne sprzeczności. To książka, która łączy elementy biografii, analizy twórczości i psychologii postaci. Czyńska stara się zrozumieć motywacje artystki, wchodząc głębiej w jej emocjonalny świat, jednocześnie nie pomijając kontrowersyjnych kwestii, które rysują postać Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej jako osobę niezwykle trudną do zdefiniowania.

Chociaż książka jest interesującą lekturą, można zauważyć pewną wadę. Niektóre fragmenty dotyczące życia prywatnego bohaterki mogłyby zostać bardziej rozwinięte, by lepiej oddać dramatyzm i głębię jej wewnętrznych zmagań. Ale to drobiazg.

Zgiełk serca to książka, która daje czytelnikowi kompleksowy obraz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej – artystki, której życie było pełne pasji, sprzeczności i tajemnic. Małgorzata Czyńska udowadnia, że biografie takich postaci jak Pawlikowska-Jasnorzewska, mimo upływu czasu, wciąż potrafią być inspirujące i pełne nowych odkryć. To lektura dla wszystkich, którzy pragną zgłębić nie tylko życie literackie, ale i osobiste artystki, której imię pozostaje na kartach polskiej kultury literackiej.

Książka Czyńskiej jest zatem bardzo udaną próbą uchwycenia nieuchwytnej natury Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, choć jej niektóre fragmenty mogłyby być głębiej skoncentrowane na samej postaci. Mimo tego Zgiełk serca pozostaje niezwykle wartościową pozycją dla osób zainteresowanych literaturą i życiem wybitnych postaci artystycznych.