Śmiech ma po matce. Tajemnice genów

"Śmiech ma po matce. Tajemnice genów" to pierwsza książka Carla Zimmera, która ukazała się w Polsce. Została wydana pod szyldem nowej serii Zrozum Wydawnictwa Poznańskiego. Na wstępie trzeba zaznaczyć, że jest to publikacja nie stricte o genach, a o ogólnie pojętej kwestii dziedziczności – jasne, temat genetycznej dziedziczności zajmuje zdecydowaną większość tej publikacji, ale nie jest jedyny – autor mówi też o wpływie środowiska, o kulturze ludzkiej, historii, a także o genetyce roślin i zwierząt. Przedstawia dziedziczność w naprawdę szerokim pojęciu i robi to w sposób mądry, a zarazem zrozumiały. Początek książki jest dosyć trudny, ale już gdzieś w połowie części drugiej (całość składa się na pięć) robi się naprawdę ciekawie i tak jest do samego końca. Autor przytacza masą eksperymentów, opowiada o różnych genetycznych mutacjach i innych anomaliach, aż w końcu dochodzi do bardzo współczesnych zagadnień ingerencji w DNA oraz korzyściach i zagrożeniach z nich płynących. Na koniec zostawia nas z pytaniami dotyczącymi przyszłości – zastanawia się nad kwestiami etycznymi, ale nie wyraża własnego zdania, przedstawia temat zarówno za i przeciw, pokazując jak bardzo skomplikowane jest to zagadnienie. Ogólnie cieszę się, że książkę przeczytałam, wiele z niej wyniosłam i czuję, że w końcu wiem coś na temat współczesnych postępów genetyki. Polecam wszystkim tym, którzy są ciekawi świata i stworzeń na Ziemi żyjących!

Niesamowity jest świat nauki! Jedna myśl rodzi kolejną, czasami zupełnie różną. Jedno odkrycie początkuje dalsze. Wiedza, ale często zwykły łut szczęścia, prowadzi do wielkich naukowych przełomów. O wszystkim tym można przeczytać w tej książce. To obszerne kompedium wiedzy o genetyce, łącznie z genezą jej powstania po... drzewa genealogiczne, pojęcie "rasy" i...memy. Od czasu pojawienia się życia po wielkie, współczesne odkrycia. Od drożdży, poprzez ziemniaki, muszki i inne bo to książka o całym żywym świecie, który nas otacza. Nie skupia się jedynie na człowieku, choć mogłoby się tak wydawać. Są i mutacje genetycznych opisane od podstaw, poprzez odkrywanie, badanie do metod leczenia. Ile prób trzeba poczynić aby dojść do konkretnych diagnoz, jak wiele decyzji trzeba podjąć aby dość do właściwej. Tak naprawdę trudno wymienić wszystkie zagadnienia, które porusza autor. Czasami, bazując na swojej wiedzy pisze o tym "co by było gdyby...", niezwykle interesujące.

Ale żeby nie było bardzo pozytywnie, tam gdzie dobre strony, zawsze muszą być i te złe. Jest nieco i o szkodach jakie nauka potrafi poczynić podczas dochodzenia do prawdy lub gdy dostanie się w ręce i zajmie głowy szaleńców. I wśród naukowców jest zawiść i brak współpracy. Czasami nawet wielkie odkrycia nie jednoczą ludzi, bez wątpienia i w dzisiejszych czasach tak jest. Dla mnie ta gorsza strona nauki to także eksperymenty na zwierzętach, musimy być tego świadomi zaczynając czytać.

Wyjątkowo przemyślanie ułożona książka. Z uwagi na swój temat zawiła, czasami nużąca i monotonna ale bardzo mądra i rzeczowa. Akademicki styl często nie pomaga ale w zdecydowanej części bardzo interesująco napisana. Nie ukrywam, poświęciłam na tę książkę czas, w którym nie chodziłam do pracy. Uważam, że to w dużej mierze pozwoliło mi wniknąć w zagadnienia, poświęcić książce więcej uwagi choć i tak niektóre kartki/akapity czytałam po kilka razy. Ale warto!

Carl Zimmer Śmiech ma po matce Tajemnice genów, w szkole podstawowej i średniej biologia nie była nigdy moim ulubionym przedmiotem. Podział komórek prowadzący do powstania organizmu czy też prawo Mendla odkryte dzięki wieloletnim badaniom nad krzyżowaniem grochu, którym zajmował się opat zakonu augustianów i przyrodnik Gregor Menel, były zawsze zagadką, bardziej nawet skomplikowaną niż dociekania Sherlocka Holmesa w kolejnych prowadzonych przez niego sprawach kryminalnych. Dzięki kolejnej świetnej książce w serii popularnonaukowej Zrozum Wydawnictwa Poznańskiego, tym razem poświęconej genetyce i jej historii, prawom dziedziczenia, z wielką ciekawością nadrabiam zaległości.

Chociaż początkowo przestraszyła mnie ilość stron i imponująca ponad siedemdziesięciostronicowa bibliografia, okazało się, że otrzymałam bardzo wciągającą, w ten - do tej pory mało znany mi świat, lekturę. Muszę przyznać, że wiele zawartych w książce wiadomości, wymaga szczególnej uwagi i skupienia. Mnie najbardziej zaciekawiły rozdziały odnoszące się do historii genetyki i genetycznej przeszłości oraz te zajmujące się rozważaniami natury etycznej i prawnej. Naukowcy rozgrzebujący kości praprzodków w poszukiwaniu genetycznego pokrewieństwa nie tylko z neandertalczykami, ale również z ludźmi z krajów, o których nigdy byśmy nie pomyśleli, że może nas coś łączyć. To niesamowicie ciekawa, choć w skali książki nie zajmuje dużo miejsca, opowieść, nie tylko o ewolucji. Daje również świadectwo wielu wędrówek naszych przodków po całym świecie, które dzięki możliwościom, jakie daje nauka i testy genetyczne, możemy dziś odtworzyć poznając szczegóły sprzed tysięcy lat.

Genetyka jako dziedzina nauki nie zatrzymała się jednak w miejscu. Przez ostatnie 150 lat zrobiła ogromny postęp, dając odpowiedzi na wiele trudnych pytań dotyczących dziedziczenia, chorób genetycznych, klonowania komórek. Można wręcz stwierdzić, że wraz z postępem wiedzy i możliwościami technologicznymi, czeka ją jeszcze niezwykle długa do przebycia droga. Tym bardziej interesująca, że możliwości, które stwarza nauka wydają się być nieograniczone, a coraz większa ilość pojawiających się pytań dotyczących etyki postępowania, wymaga odpowiedzi i uregulowania prawnego.

Ciekawe byłoby wiedzieć, jaką spuściznę pozostawimy po sobie w przyszłości. Jaką mamy pewność, że takich, a nie innych zmian potrzebuje świat? Czy uda się zaradzić chorobom, hodować owoce i warzywa, które będą przynosić plony przez cały rok? Czy wreszcie dostęp do możliwości, które daje genetyka, nie spowoduje, że świat w którym żyjemy stanie przed perspektywą tworzenia jeszcze większych nierówności?