"Cygan to cygan" Lidii Ostałowskiej to kilkanaście portretów Romów z różnych części Europy, dzięki którym można dokładnie przyjrzeć się złożoności relacji tej mniejszości narodowej z narodami w wielu zakątkach kontynentu.
W książce tej, mimo różnorodnych historii, przebija się głównie konstatacja, że żadne państwo nie wypracowało metod na funkcjonowanie razem z Romami. Opowieści bohaterów książki ukazują rozdźwięk między konkretnymi narodami a Romami, którzy żyją rozsiani po niemal wszystkich państwach. Ich historie nie tylko dają czytelnikowi wstęp do enigmatycznego, magicznego i hermetycznego świata Romów. Każda z nich pokazuje, jakie mechanizmy w społeczeństwie powodują, że romskie pochodzenie natychmiast zmniejsza szanse na dobre życie.
Autorka stara się spojrzeć na tę grupę etniczną jak na współobywateli, oddając im głos i wysłuchując ich niesamowitych historii. A opowieści Limalo, Ziutka czy Romka mogą wiele nauczyć społeczeństwa, które nauczyły się traktować Romów według dziedziczonego z pokolenia na pokolenie modelu.
Reportaż Lidii Ostałowskiej to lektura, w której humanizm i ciekawość drugiego człowieka pozwalają na odkrycie innego oblicza bohaterów kojarzonych ze stereotypami. W XXI wieku, Romowie będący częścią wielu społeczeństw od setek lat, nadal nie są w stanie zintegrować się z otoczeniem. Autorka oddaje im głos, podkreślając, że to właśnie do nich należy decyzja o umiejętnym połączeniu wymogów współczesnego świata z odwiecznymi tradycjami romskimi.
Opinie o książce
Od pierwszego wydania zbioru „Cygan to Cygan” minęło wiele lat. W naszej części Europy sporo się zmieniło. Należymy do społeczności, dla której liczą się prawa człowieka. We wspólnej, pełnej zgiełku przestrzeni publicznej coraz wyraźniej przebija się głos, że to nie my – gadziowie – mamy zadecydować o przyszłości Romów. Sami rozstrzygną, jak łączyć nowoczesność i tradycję. Dajmy im miejsce.
Lidia Ostałowska
Jakże niezwykły jest świat Cyganów, o którym tak przejmująco opowiada Lidia Ostałowska! Ileż tu przewija się losów najdziwniejszych, ileż zdumiewających historii. Te świetne, napisane z pasją i humanizmem reportaże odsłaniają zagadkową i fascynującą rzeczywistość, w którą książka Ostałowskiej wciąga od pierwszej strony.
Ryszard Kapuściński
Szczerze Państwu polecam niezmiernie ciekawą książkę Lidii Ostałowskiej „Cygan to Cygan”. Impresje dotyczące tajemniczego narodu, jego trudnej i tragicznej historii warte są przeczytania.”
Jerzy Giedroyc
Cyganów kojarzymy przede wszystkim z problemami socjalnymi i ekonomicznymi. Patrzymy na nich jak na niezintegrowanych ze społeczeństwem outsiderów, jak na niechcianych pariasów. Bardzo rzadko natomiast zauważamy w nich ludzi, współobywateli. Lidia Ostałowska w swojej książce opowiada o ludziach, o ich marzeniach, potrzebach i tragediach. Opowiada o tym niezwykle subtelnie, bez fałszywej sentymentalności, nie uderzając przy tym ani razu w niewłaściwy ton. Mistrzowskie dzieło.
Martin Pollack
