Czartoryska. Historia o marzycielce

"- Ale on powinien ponieść karę, Izabelo.

- Któż uwierzy w moja wersję?!

- Ja ci wierzę!

- Ale w sądach zasiadają mężczyźni."

Lubię gdy książka mnie zaskoczy, gdy zmusi do pogrzebania w internecie, zgłębienia różnych faktów historycznych, a jednocześnie, w całokształcie okaże się niezwykle ponadczasowa. Śmiało mogę napisać, że i współczesna choć dzieje się w odległym XVIII wieku.

To nie tylko sprawnie napisana powieść o Czartoryskiej. To przede wszystkim książka o kobietach. O mocy, która w nas drzemie, o naszej niezwykłej mądrości.O tym jak mocno kształtuje nas to, co otrzymujemy w dzieciństwie.

Autorka bardzo wnikliwie podchodzi do przemiany Czartoryskiej, jak na przestrzeni lat się zmieniała, jak z dziecka wydanego za mąż przeistacza się we wpływową, pewną siebie kobietę. Ile pracy to wymagało, ile cierpienia przysparzało. Ale to, mam wrażenie, tylko pretekst. Nie da się nie zauważyć, że książka bywa dość osobista. Monika dość jednoznacznie wyraża swoje sądy na temat wczesnego zamążpójścia, ślubów aranżowanych dla wpływów i łączenia rodów, traktowania kobiet jak maszyny do dawania następcy itp. Odkrywa prawdziwe oblicze kościoła (też polskich kapłanów), które nie zmienia się od lat i w którym niepodzielnie rządzi pieniądz i wpływy. Ja to kupuję, mnie ta forma bardzo przypadła do gustu, tym bardziej, że mogę się podpisać pod wszystkim co autorkę irytuje. Też bym tak zrobiła - jak już napisać powieść, to dlaczego nie okrasić jej własnymi przemyśleniami!

Powieść jest uroczo klimatyczna. Podróżujemy po Europie (zaglądamy do Ameryki) epoki oświecenia, czytamy o wpływach i różnicach społecznych ale to nie wszystko. Monika pisząc tę książkę, konsekwentnie zgłębiała wiedzę o opisywanych czasach, przez co dzieli się z czytelnikiem mnóstwem informacji o strojach, makijażu, architekturze, a nawet jedzeniu. Nie zabrakło sztuki, [Adres usunięty]. fascynacji Vermeerem, Da Vinci czy koncertu młodego Mozarta.

W książce mnóstwo historycznych postaci (Madame Pompadour, Mozartówna, Rousseau, Jakub de Molay, Stasiu Poniatowski) choć tu trzeba być ostrożnym, należy pamiętać, że to powieść historyczna, a nie podręcznik, więc zdarzają się i takie, które mają uatrakcyjnić fabułę. Biorę to na plus, bo zmuszona zostałam do aktywnego czytania! Jakby nie patrzeć, uwiodła mnie

spostrzegawczość i wyjątkowa wnikliwość przy opisywaniu bohaterów.

Dodam, że i autorka potrafi w "mój humor", wiele razy udało jej się mnie rozbawić.

Rozmowy [Adres usunięty] o Francji, w której "na każdym kroku mieszają gówno z perfumami", "wszy ze smakiem pożerają arystokrację" a interesy robi się na perfumowanych lewatywach to całkiem udana rozrywka! Dodam jeszcze, co ja mogę, że mam tyle do napisania, że bardzo podobał mi się pomysł z hrabią dr Saint-Germain, który ma dar widzenia przyszłości - wie jak ułożyć się historia i oczywiście zakończenie bardzo na plus.

Przy zbeletryzowanych biografiach mam z tyłu głowy taki ostrzegawczy sygnał, że to co czytam, a to co się wydarzyło w rzeczywistości może się różnić, ale nie jakoś diametralnie. Beletryzacja prawdziwych wydarzeń daje możliwości przedstawienia czegoś bardziej przystępnie, dialogowo i z wczuciem się w emocje bohaterów. Też pozwala na ukazanie możliwej motywacji bohaterów w sytuacjach, które znane są zazwyczaj ogólnie z dostępnych źródeł dawnych kronikarzy.

Autorka postanowiła opowiedzieć historię Izabeli Czartoryskiej w sposób bardziej wyrozumiały i skupić się na trudach życia kobiety w XVIII wieku oraz obłudnym życiu arystokracji. I teraz dochodzę do momentu, w którym chcę zaznaczyć, że ja w to wszystko wierzę, rozumiem i czytałam niejedną klasyczną książkę, by mieć na tę wiarę poparcie, ale forma przekazu nie pasowała mi do końca do treści książki.

Dokładniej chodzi mi o to, że jak dla mnie to bohaterki w swoich poglądach są za bardzo współczesne jeżeli chodzi o realia, w których żyją. Oczywiście, że książki, które opowiadają i są pisane w XVIII wieku mają z automatu inny wydźwięk, bo dosłownie piszą o tym jak obecnie jest i jak myślą ludzie, a nawet jak ktoś wygłasza śmielsze poglądy to wtedy podczas czytania można powiedzieć, że dany bohater wyprzedza myślowo swoje czasy, a tutaj mam wrażenie, że ogromna większość bohaterów to robi.

Jako kobieta doceniam jej feministyczny przekaz, ale tutaj dla mnie jest w nadmiarze, bo nie chce mi się wierzyć, że kobiety wychowywane w taki, a nie inny sposób już tak rzetelnie patrzyły na swoje położenie. Kolejną sprawą jest postać Izabeli Czartoryskiej i ukazanie jej postępu charakteru pod względem trudów, które spotykała na swojej drodze. Podobało mi się to, a jednocześnie były momenty, że czułam jej wyidealizowanie. Wartością była dla mnie nowa wiedza na temat historii Polski i ukazanie obłudy wyższych sfer, która pod przykrywką pozorów dopuszczała się niewybaczalnych rzeczy. Zostałam się z mieszanymi uczuciami, które mam nadzieję udało mi się dobrze uzasadnić.

"Nie może tak być, że zawsze chłop bałagan robi, a baba musi po nim sprzątać".

Za historią nigdy nie przepadałam, toteż i powieści historyczne raczej omijam. Ale za to lubię książki o kobietach, więc dałam się namówić na opowieść o Izabeli Flemminżance Czartoryskiej, arystokratce doby oświecenia, kobiecie pechowej, frywolnej, ale i szanowanej.

Izabelę Flemming poznajemy w najgorszym możliwym czasie. Piętnastolatka ledwo umknęła śmierci złożona ospą, a już musi stanąć na ślubnym kobiercu ze swoim ciotecznym wujem Adamem Kazimierzem Czartoryskim. Stary piernik nie dość, że jest zdradzieckim bawidamkiem, to jeszcze ma siostrę sekutnicę, która nie ma sobie równych w dręczeniu płochliwej i delikatnej Izabelki. Życie młodej księżnej początkowo przypomina prawdziwą drogę przez mękę, jednak wkrótce Izabela, wbrew epoce i rządzących nią konwenansów, urośnie w siłę i da Czartoryskim popalić.

Przyznam się szczerze, że obawiałam się, że umrę z nudów przy tej książce, a jednak stało się inaczej. Okropnie się zaczytałam, wręcz wsiąkłam w arystokratyczny świat, który tylko fasadowo jest piękny, wewnątrz cuchnie, jest pełen rozpusty, rozwiązłości, zgorszenia i intryg. Powieść jest napisana barwnym językiem, oddająca ducha epoki, pokazująca miejsce i rolę kobiet w ówczesnym świecie. Poprzez postać Izabeli Czartoryskiej Monika dała głos feminizmowi epoki oświecenia, która tylko z nazwy była czasem „światła i rozumu”. Pokazała Czartoryską nie tylko jako kobietę nieustannie szukającą miłości i atencji, ale także jako kobietę dążącą do wiedzy, mecenaskę sztuki, kolekcjonerkę, której puławska spuścizna stała się zaczątkiem zbiorów dzisiejszego Muzeum Czartoryskich w Krakowie.

To niezwykła, czarująca, ale i momentami smutna historia o kobiecie walczącej o godne miejsce w społeczeństwie, w czasach, w których „mężczyznę się rozgrzesza, a kobietę się rozlicza”.

Bardzo się cieszę, że będzie kolejna część, bo historia jeszcze nie jest skończona.

Pomysł z senesem mi się podobał, a określenie "plecynki puklate" na długo zapadnie mi w pamięć...

"Czartoryska. Historia o marzycielce" to zbeletryzowana opowieść o sławnej polskiej arystokratce. To szybkie przebiegnięcie przez jej życie obfitujące w romanse, skandale i wspominaną po latach działalność na rzecz kultury. Zawsze mnie cieszy, kiedy zainteresowanie pisarza skupia się na jakiejś postaci historycznej, może mniej znanej niż władcy, i z dostępnych informacji oraz wyobraźni powstaje portret osoby żywej.

Książka kończy się słowami "koniec części pierwszej" więc domyślam się, że drugą połowę życia Izabeli poznamy w tomie drugim. Część pierwsza opisuje życie młodziutkiej dziewczyny, piętnastolatki, wchodzącej w związek małżeński ze swoim wujem. Oczywiście - na polecenie rodziny. Młoda, zahukana, stłamszona przez oschłą i despotyczną babkę, Izabela zostaje rzucona na pożarcie znudzonej, łasej na plotki i czerpiącej mściwą satysfakcję z każdego potknięcia socjety. Jej wrogiem numer jeden staje się siostra męża, Elżbieta. Kobieta rozgoryczona, rozpuszczona i znudzona własnym życiem na tyle, aby jego sensem stało się dręczenie młodziutkiej bratowej. A co na to brat?

Książę Adam, mąż Izabeli, to postać, którą nie tak łatwo mi ocenić. Z jednej strony fakty nie pozostawiają wątpliwości - zdradzał żonę bez umiaru, nie miał do niej szacunku pozwalając sobie na romansowanie we własnym domu, zarówno z kobietami wysoko jak i nisko urodzonymi. Nie potrafił być dla żony wsparciem, a jednak, w kilku momentach, pokazał swoją ludzką twarz. Podobało mi się, że nie został on jednoznacznie czarnym charakterem, że jakieś przebłyski pozytywnych cech zdarzyły się i jemu. Lubię takie postacie, bardzo ludzkie, pełne sprzeczności i słabości.

Jego zupełnym przeciwieństwem była Anna Jabłonowska. Idealna przyjaciółka, wierna, wspierająca, używająca swoich wpływów do czynienia dobra, bardzo postępowa i stojąca murem za krzywdzonymi kobietami. Ideał, ale nierealny. Zabrakło mi w niej jakiegoś zaskoczenie, zawsze wiedziałam, jaka będzie jej reakcja. Na szczęście główna bohaterka okazała się dużo bardziej zaskakująca.

Książka opisuje ponad dwadzieścia lat z życia Izabeli. Jej chwile triumfu i życiowe porażki. Krzywdy doznane od najbliższych, kolejne związki z nie zawsze odpowiednimi mężczyznami, i lekcje, jakie jej te związki dawały. "Czartoryska. Historia o marzycielce" to przede wszystkim dojrzewanie i przemiana Izabeli. Niepewna siebie, naiwna i bardzo ufna nastolatka, z czasem stała się mającą własne zdanie, przedsiębiorczą i silną kobietą, Nie zawsze odnosiła sukcesy, wręcz przeciwnie. Zdawać by się mogło, że przyciągała kolejne tragedie. Zawsze jednak znajdowała siły, by się podźwignąć. Opis jej przemiany został tak dobrze napisany, że zaszedł prawie niezauważalnie. Dopiero po zakończonej lekturze porównałam sobie Izabelę z początku i końca książki. Jestem zachwycona, jak autorka świetnie przeprowadziła ją przez jej dorosłość, przy jednoczesnej dbałości o prawdę historyczną.

Tempo książki jest dość szybkie. Czasem pomiędzy jednym a drugim rozdziałem mija wiele miesięcy, nie ma więc czasu na dłuższe dywagacje i przemyślenia. Przez karty książki przewija się mnóstwo postaci, zarówno historycznych jak i całkiem zmyślonych. I te wątki postaci zmyślonych były moimi ulubionymi. Łucja i Agnieszka to bohaterki, o których mam nadzieję jeszcze usłyszeć. Ich losy świetnie zobrazowały los kobiet w XVIII wieku. Powieść ma mocny feministyczny wydźwięk. Dużo jest tu o nierównym traktowaniu kobiet i mężczyzn, o podwójnej moralności, ale też o okrucieństwie jednej kobiety względem drugiej. Izabela powoli uczy się tego wszystkiego pod okiem przyjaciółki Anny. Ich niektóre rozmowy mogłyby równie dobrze toczyć się w roku 2024, tak bardzo te problemy są nadal aktualne. Wielkim plusem jest dla mnie to, że powieść potrafi wzbudzić silne emocje. Złość i smutek odczuwany w stosunku do bohaterów zawsze mocno mnie angażują w czytanie.

"Czartoryska. Historia o marzycielce" dostarczy i rozrywki, i cennych ciekawostek historycznych, nie tylko na temat Izabeli Czartoryskiej. Zmusi też do zatrzymania się i porozmyślania na temat losu kobiet kiedyś i dziś, i porównania sobie zmian, które zaszły - a także na zastanowienie się nad tymi, które nie zaszły, i ciągle jeszcze są potrzebne. Gorąco polecam wam książkę. To jeden z moich ulubionych gatunków, napisany z wielką dbałością o szczegóły i wciągający już od pierwszych stron.

"Nie potrafiła przyglądać się biernie temu, jak świat dyskryminuje kobiety. Przemoc wobec kobiet, traktowanie ich znacznie gorzej, niż traktowano by w takich samych okolicznościach mężczyznę, odmawianie im praw, które powinien mieć każdy człowiek - te postawy pleniły się w Rzeczpospolitej na każdym kroku."

Czytujecie zbeletryzowane biografie? Ja czasem po nie sięgam. Szczególnie lubię te o kobietach. Dlatego też z ogromną ciekawością sięgnęłam po tę książkę.

Autorka debiutuje tą książką i powiem Wam, że to naprawdę dobry debiut.

Izabela Czartoryska...miała 15 lat, gdy wydano ją za mąż i wiele w życiu przeszła. Wysokie urodzenie i majątek, nie są bowiem gwarantem szczęścia a powiedziałabym, że często jest wręcz przeciwnie.

Autorka niczym tropiciel, szukała w historii śladów Izabeli Czartoryskiej, zbierała okruchy wiadomości i z nich to utkała niezwykły portret tej arystokratki. Portret, w którym jest wiele ciemnych barw, bo wbrew pozorom, jej życie nie było usłane różami.

Muszę się Wam przyznać, że tak naprawdę niewiele wiedziałam na jej temat, a dzięki tej książce mogłam poznać ją bliżej. I wyłania się z niej obraz kobiety, która była tak podobna do nas.

Bardzo mi się podobała ta książka. Autorka ma naprawdę dar pisania zajmujących opowieści. Sprawiła, że znana z muzealnych portretów Izabela ożyła, nabrała kolorów, dała się poznać bliżej. A biografię tę czyta się naprawdę szybko, bo jest napisana z polotem, w lekkim stylu, choć nie brak tu i bardziej mrocznych momentów.

Jeśli takie są debiuty, to mogę je czytać ciągle. A Wy, sięgacie po debiuty?

To naprawdę dobrze przemyślana i napisana publikacja. Autorka wykonała świetny research, że stworzyła tak zajmującą biografię. Nie jest drewniana, nudna, pełna dat i ważnych wydarzeń. To zapierający dech obraz kobiety, nie arystokratki, która dbała tylko o swój dobrostan, ale ciepłej, wrażliwej i życzliwej osoby. Kobiety, takiej jak my. Która czuła się niedoceniana i wykorzystywana przez mężczyzn. Której rzucano kłody pod nogi, starając się ograniczać jej wolność. Czy sobie z tym poradziła? Przekonajcie się sami.

Naprawdę gorąco Wam polecam. Warto po nią sięgnąć, na pewno nie będziecie się przy niej nudzić.

Nie przepadam za biografiami, szczerze to omijam je zazwyczaj szerokim łukiem, jednak w tym wypadku jestem zachwycona. Pomysł na napisanie tej biografii w sfabularyzowany sposób, w formie opowiadania jest genialny.

Historia Izabeli Czartoryskiej i połączonych z nią osób wciągnęła mnie bez reszty, jest pełna bólu, rozterek, opisów tamtych czasów i mentalności społecznej, czytając czułam jak bym była światkiem tamtych zdarzeń. Bardzo przejęły mnie losy tej niesamowicie silnej kobiety, to jak wiele musiała w swoim życiu przejść i z jaką godnością sobie z tym radziła jest niesamowite. Czasy w których żula były bardzo trudne, społeczeństwo nie traktowało sprawiedliwie ludzi, duże znaczenie miała warstwa społeczna w której się człowiek urodził, a jeśli był kobietą to już w ogóle miał pod górkę i był surowiej oceniany. W tej książce zostają wyciągnięte na jaw różne smaczki i tajemnice z życia Czartoryskich, które nie miały ujrzeć światła dziennego, zdrady, brudne sekteciki i manipulacje.

Książkę czytałam z zapartym tchem i naprawdę ciężko było mi się od niej oderwać, więc bardzo polecam, a ja już czekam na kolejny tom i kolejne sekrety.

29 maja 2024 nakładem Wydawnictwa Muza ukazała się książka "Czartoryska" autorstwa Moniki Raspen. To zbeletryzowana biografia księżnej Izabeli Czartoryskiej, a właściwie Elżbiety Doroty z Flemmingów Czartoryskiej.

Izabelę poznajemy z chwilą, kiedy ma wstąpić w związek małżeński. Oszpecona po tylko co przebytej ospie, po której jej organizm jeszcze nie zdążył się wzmocnić, zostaje wydana za mąż w wieku ledwie 15 lat za Adama Czartoryskiego - swojego wuja. Wkracza w świat pełen jadu, pruderii, układów, choć wciąż pełna wrażliwości, dobroci i wiary w instytucje małżeństwa, które zostaje zawarte jedynie dla jej posągu i zysku Familii.

Momentami wręcz ciężko uwierzyć, że dane sceny mogły się wydarzyć naprawdę, historia skrywa naprawdę wiele mrocznych sekretów, które przyjdzie odkryć Izabeli dopiero z czasem. Zaskakuje rozwiązłość, która była codziennością wśród arystokracji, gra pozorów oraz to jak można być pełnym nienawiści. Z ciągłym podkładaniem kłód pod nogi walczy również Izabela i to w swoim najbliższym otoczeniu, gdyż od samego początku jej związku z Adamem, jego siostra - księżna Lubomirska, robi wszystko by uprzykrzyć jej życie, przyczyniając się nawet do śmierci jej dzieci.

Monika Raspen przenosi nas w realia osiemnastego wieku, tchnie życie wydarzeniom i to w sposób wręcz nadzwyczajny. Pozwala odczuć emocje, ból i rozterki. Przybliża fakty ale też wyjawia prawdę ujawniając prawdziwe oblicze bohaterki, stając w jej obronie, przed utartym poglądem o jej rozwiązłości, którą de facto wywarł na niej sam mąż, król i inni mężczyźni Familii, pchając w romans dla własnych politycznych celów.

Wiele poglądów wcale się nie zmieniło na przestrzeni trzech wieków. Czy nie wciąż "Mężczyznę się rozgrzesza, kobietę się rozlicza"?

Jakże niesamowita to była podróż w czasie!

Książka też pokazuje wiele uniwersalnych wartości, które rządzą światem. Siłę pieniądza i władzy oraz to co może uczynić z człowiekiem. Potrzebę choć odrobiny miłości.

Czy Izabela rzucona w wir okrutnego świata wyzbyła się swojej wrażliwości, dobroci? Czy pozostała sobą w tym zatrutym otoczeniu?

Z niecierpliwością wyczekuje kolejnej części tej historii!

Co jest potrzebne do szczęścia? Izabela Czartoryska ma wszystko: majątek, koneksje rodzinne, piękne posiadłości i przystojnego męża. Mimo to kobieta czuje się uwięziona

w swoim związku.

Monika Raspen w książce „Czartoryska. Historia o marzycielce”, rozprawia się

z narastającymi przez lata mitami i plotkami na temat Izabeli. Historia zapamiętała ją jako skandalistkę, kochankę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz królową arystokratycznych salonów. Raspen pokazuje nam inne oblicze księżnej. Izabelę poznajemy jako piętnastoletnią dziewczynkę, która jest zmuszona do poślubienia swojego wuja. Wszystko po to, by nie dzielić rodzinnego majątku. Bycie Czartoryską już zawsze będzie największym przekleństwem Izabeli. Kobieta podejmując decyzje musi kierować się interesami swojej rodziny. Nie ważne, czego sama pragnie, nie ważne kogo kocha, nie ważne, czy to co zrobi będzie korzystne dla niej. Liczy się tylko to, czy w ostatecznym rozrachunku Familia Czartoryskich zyska, czy straci.

W swojej książce Monika Raspen zwraca uwagę na dwa aspekty. Pierwszym z nich jest wykształcenie. Akcja książki przenosi nas do XVIII wieku. Kobiety nie mają żadnych praw. Nikt też specjalnie nie troszczy się o ich wykształcenie. Panny z dobrych domów mają znać języki oraz przestrzegać zasad etykiety. Tuż po swoim zamążpójściu, Izabela w bolesny sposób przekonuje się, że luki w wykształceniu narażają ją na drwiny i manipulacje, ze strony innych członków warszawskiej socjety. Z pomocą przyjaciółek stara się nadrobić braki w edukacji. Dzięki temu zyskuje pewność siebie. Coraz większa wiedza sprawia, że kobieta zaczyna wierzyć w siebie, dążyć do niezależności. Izabela stopniowo dzięki zdobywaniu wiedzy oraz wsparciu mądrych osób odzyskuje panowanie nad własnym życiem. Zaczyna mówić swoim głosem, walczy o swoje wybory i coraz częściej sprzeciwia się Familii.

Drugi aspekt to dyskryminacja kobiet. Mężczyzna jest panem i władcą. Nieposłuszną żonę może bić, głodzić, zamknąć w zakonie lub zakładzie dla obłąkanych. Zarówno wspólnoty modlitewne, jak też szpitale psychiatryczne to tak naprawdę więzienia bez wyjścia, w których nieposłuszne kobiety czeka przemoc, głodowanie i praca ponad siły. Raspen boleśnie uwypukla, fakt, że panie nie są solidarne. Często znajdują dziką przyjemność w dręczeniu i torturowaniu innych kobiet. Brak praw politycznych, ekonomicznych oraz odpowiedniej edukacji, daje mężczyznom władzę absolutną. Kobieta jest jedną z części inwentarza, której wartość określa się liczbą urodzonych dzieci, najlepiej synów rzecz jasna.

Jeżeli lubisz powieści historyczne, jeżeli szukasz książek, w które skłaniają do refleksji, koniecznie przeczytaj „Czartoryską. Historię o marzycielce” Moniki Raspen.

Izabela Czartoryska rozpala wyobraźnię od stuleci. Ta niezwykła kobieta swoją postawą, życiowymi wyborcami, niewyobrażalnym bogactwem, którym dysponowała, tak naprawdę już za swojego życia była obiektem plotek, intryg, zazdrości. Każdy widział w niej, to co chciał i było mu to na rękę. Przez dziesiątki lat wymykała się schematom narzuconym przez męski świat, przez co stała się łatwym obiektem drwin, szykan, z lubością przyklejono jej łatkę kochanki kolejnych mężczyzn, czyniąc z niej niemalże damę lekkich obyczajów.

Powieść rozpoczyna się w krytycznym dla Izabeli momencie, gdy mierzy się z ospą, a jej zaledwie piętnastoletnie życie wisi na włosku. Dla najbliższych jednak równie wielkim zmartwieniem okazuje się uszczerbek na urodzie dziewczyny, jaki przynosi ze sobą choroba. Choć Izabela wnosi do małżeństwa z księciem Adamem Kazimierzem Czartoryskim ogromny posag, nikt nie ma wątpliwości, że najważniejszym celem ich ślubu jest przypieczętowanie stronnictwa politycznego Familii, zaś głównym zadaniem młodej żony ma być rodzenie kolejnych dziedziców. Izabela na skutek dworcowych intryg i brutalnego realizmu rodzinnego, szybko zdaje sobie sprawę, że nie ma co liczyć na małżeńską miłość i wsparcie ze strony męża. Metodą prób i błędów uczy się poruszać w towarzystwie, które nie zawsze patrzy na nią przychylnym okiem. Kolejne lata, to ciągła walka arystokratki z chęcią udowodnienia, że jest warta bycia częścią rodziny Czartoryskich, z drugiej strony coraz mocniej pochłaniała ją melancholia, podszyta bólem po stracie kolejnych dzieci, plotkom na własny temat, nieudanym małżeństwie i romansom.

Muszę przyznać, że pierwsza część powieści bardzo mnie zauroczyła, byłam pod dużym wrażeniem wiedzy autorki na temat Czartoryskiej i czasów, w jakich żyła. Obserwowanie jak Izabela z podlotka staje się kobietą, przybliżenie realiów, jakie panowały na dworach, czym żyła ówczesna elita, co wywoływało ich ekscytację lub zgorszenie, o kim plotkowano, jaka panowała moda, którzy artyści byli rozchwytywani, okazało się nader interesującą lekturą. Zdecydowanie najlepiej czytało mi się właśnie fragmenty, w których Raspen opisywała historyczne postaci, zresztą bardzo zręcznie wplatając je do fabuły np. podróż do Paryża oraz wizyta Czartoryskiej u królowej Marii Leszczyńskiej i jak te odwiedziny miały na późniejsze zachowanie bohaterki wpływ, szczególnie zapadło mi w pamięć. W ogóle pisarka przypomina, że tamte czasy dla kobiet nie były łatwe, nawet jeżeli należało się do elit. Nie chroniło to przed upokarzającym i tragicznymi sytuacjami, w zdominowanym przez mężczyzn świecie.

Autorka zdecydowała się na rozwinięcie dodatkowo dwóch opowieści fikcyjnych. Wolałabym, aby jednak zdecydowała się na jedną z nich i konsekwentnie prowadziła ją przez całą książkę, dając jej czas i przestrzeń na rozwinięcie. Tutaj miałam poczucie, że pierwsza z nich została świetnie naszkicowana i nagle porzucona w połowie, czego kompletnie nie rozumiałam, zamiast tego Raspen zaczęła nieco absurdalną dla mnie rodzinną historię, która jednak przez ilość nieszczęśliwych zdarzeń kompletnie nie przypadła mi do gustu.

Myślę, że największym problemem, który dopadł autorkę, okazała się paradoksalnie jej duża wiedza na temat Czartoryskiej. Nie umiała dobrze zweryfikować i ocenić, które informacje historyczne, powinna przekazać czytelnikowi, przez co zaczęła w pewnym momencie poganiać sama siebie. Dodajmy do tego niepotrzebnie rozbudowane wątki fikcyjne, wiele pobocznych postaci historycznych, momentami tworzenie krótkich opisów zdarzeń, które nic nie wnosiły do fabuły, by w rezultacie zakończenie okazało się mocno nierówne i przegadane.

Jestem zła, bo pierwszą częścią biografii autorka udowodniła, że umie i wie jak o Czartoryskiej opowiadać tak, że trudno się od lektury oderwać. Czy druga część zatem była, aż tak kiepska? Nie, ale czytało mi się ją zdecydowanie już ciężej. Jednak i tak, świat Izabeli Czartoryskiej porywa, choć wcale kolorowy nie był. Pisarka naszkicowała portret kobiety poszukującej szczęścia, eksperymentującej, zranionej, otwartej na świat, a zarazem osamotnionej w swoich emocjach. Jej postawę i chęć bycia kochaną na pewno zrozumie niejedna współczesna kobieta.

Jestem pewna, że gdyby na etapie redakcyjnym zdecydowano się wyrzucić kilka wątków, książce na pewno wyszłoby to na dobre. Często to ostatnio piszę, ale mniej znaczy więcej. To debiut autorki, a więc rozumiem, że Monika Raspen chciała pokazać się jak z najlepszej strony i udowodnić, że ma wiedzę na temat Czartoryskiej i umie o niej interesująco pisać. Umie, a że jest szansa na drugi tom, to ogromnie liczę na to, że autorka będzie już lepiej wiedziała jak znaleźć balans fabularny między tym, co ważne, a co nie. Czartoryska jest warta tego, by dobrze o niej pisać, wierzę, że Raspen w kolejnym tomie pokaże, na co ją stać. Trzymam kciuki.

Współpraca barterowa Wydawnictwo Muza