Chłopiec, który narysował Auschwitz

„Nie chcieliśmy zapomnieć. Przeciwnie, czuliśmy potrzebę udokumentowania tego, czego byliśmy świadkami, zapisania na papierze i opowiedzenia o tym innym. Doszedłem do wniosku, że jeżeli my, którzy to przeżyliśmy, nie ujawnimy gorzkiej prawdy, to ludzie po prostu nie uwierzą w rozmiar nazistowskiego zła. Chciałem się podzielić nie tylko okropnościami, lecz także naszym życiem, codziennymi wydarzeniami i walką o przetrwanie.”

Thomas Geve swoją opowieść rozpoczyna od czasów wczesnego dzieciństwa, które spędził kolejno w Szczecinie, Bytomiu i Berlinie. W wieku trzynastu lat, wraz z matką, został deportowany do Auschwitz. W nazistowskich obozach koncentracyjnych spędził łącznie dwadzieścia dwa miesiące.

„Chłopiec, który narysował Auschwitz” to świadectwo żydowskiego dziecka, które przetrwało Holocaust. Z bardzo szczegółowych rysunków, które wykonał kilka dni po wyzwoleniu obozu w Buchenwaldzie, do którego ostatecznie trafił, dowiadujemy się [Adres usunięty].: jak wyglądała selekcja więźniów, rozkład dnia, racje żywnościowe jakie im przysługiwały. Thomas sporządził ponad osiemdziesiąt ilustracji, które aktualnie znajdują się w muzeum Jed Waszem w Jerozolimie. Zdjęcia niektórych z nich umieszczone zostały w książce.

Wspomnienia Thomasa to nie tylko opis obozowej codzienności, rzeczywistości wypełnionej okrucieństwem, głodem, strachem o życie swoje i bliskich, chorobami i wszechobecną śmiercią. Dzięki temu, że chłopiec swoje wspomnienia zaczął spisywać bezpośrednio po zakończeniu wojny poznajemy emocje jakie towarzyszyły mu na każdym etapie obozowego życia. Od optymizmu i wiary w lepsze jutro po skrajny pesymizm. Podążając za jego wspomnieniami obserwujemy jak się zmieniał i dojrzewał. Poznajemy jego obozowych kolegów, przyjaciół, ludzi z którymi się zetknął. Byli wśród nich ci, których, w tych dramatycznych okolicznościach stać było na bezinteresowną pomoc i wsparcie, jak również ci, którzy zatracili resztkę człowieczeństwa.

Wyjątkowość tej pozycji tkwi w tym, że powstała na podstawie rysunków wykonanych bezpośrednio po zakończeniu wojny, jeszcze w obozie, w którym Thomas ze względu na osłabienie mieszkał przez kilka tygodni po wyzwoleniu. Dzięki temu jego prace zawierają mnóstwo detali i istotnych szczegółów. Wspomnienia i emocje są wciąż żywe, nieskażone upływem czasu, nieskonfrontowane z opiniami, uczuciami i pamięcią innych ocalałych.

Rozmiar nazistowskiego zła, którego Thomas Geve, wraz z setkami tysięcy innych ludzi, doświadczył, wstrząsa i przeraża. Piekło wojny ukazane z perspektywy dziecka, istoty z natury dobrej, niewinnej i bezbronnej wstrząsa i przeraża podwójnie. Literatura obozowa (szczególnie ta niefabularyzowana) nie jest łatwa w odbiorze. Wywołuje wiele trudnych emocji, ale jednocześnie chroni przed zapomnieniem. A pamiętać powinniśmy.

(współpraca z @wydawnictwo_wab

Thomas Geve był wciąż dzieckiem, gdy wybuchła druga wojna światowa. Z dnia na dzień musiał porzucić dom, by przenieść się do dziadków do Berlina, gdzie stopniowo pozbawiany był beztroski i niewinności. Czekał go okres walki o jedzenie, codziennej pracy i polegania wyłącznie na szczęściu, a z tygodnia na tydzień było tylko gorzej. Nikt nie wiedział, czego może się spodziewać po kolejnym dniu, ale nikomu nawet nie przyszło do głowy, jak kolejne lata będą potworne.

Dwadzieścia dwa miesiące w obozie koncentracyjnym. Rzeczywistość wypełniona okrucieństwem. Ból, głód, choroby. Śmierć, która stała się elementem krajobrazu. Ciągłe poczucie zagrożenia, tęsknota za bliskimi i dym unoszący się nad komorami gazowymi.

Obóz koncentracyjny w Auschwitz był miejscem, gdzie na wierzch wychodziła ludzka zgnilizna, ale i bezinteresowne dobro, które ludzie wciąż w sobie mieli. Thomas Geve znalazł w sobie natomiast siłę, by wszystko to opowiedzieć. By spisać jak udało mu się przeżyć. Jemu, nastoletniemu Żydowi, który stracił niemalże wszystko. Wszystko oprócz nadziei.

„Doszedłem do wniosku, że jeżeli my, którzy to przeżyliśmy, nie ujawnimy gorzkiej prawdy, to ludzie po prostu nie uwierzą w rozmiar nazistowskiego zła. Chciałem się podzielić nie tylko okropnościami, lecz także naszym życiem, codziennymi wydarzeniami i walką o przetrwanie."

Wyjątkowość tego tytułu tkwi w szczegółach. Pierwszy raz czytałam wspomnienia kogoś, kto tak wcześnie postanowił je spisać (zaraz po wojnie, choć można powiedzieć, że jeszcze podczas jej trwania). Pryzmat czasu oraz powszechnej opinii nie miał wpływu na ten tekst i przyznam, że czuć różnicę. Historia Thomasa pełna jest detali, które z czasem zacierają się we wspomnieniach innych i są pomijane. Co jakiś czas możemy pośród tekstu znaleźć zdjęcia jego rysunków, za których pomocą na samym początku starał się spisać swoje doświadczenia, by nic nie zapomnieć. By móc przekazać je dalej.

Literatura obozowa ma jednak to do siebie, że ocenianie jej wydaje mi się niewłaściwe. Mówimy bowiem o wspomnieniach kogoś, kto przeżył piekło i znalazł w sobie siłę, by o tym opowiedzieć. Przyznać jednak muszę, że „Chłopiec, który narysował Auschwitz" na pewno jest jednym z ważniejszych głosów. O ile ktokolwiek może ustalić hierarchię tak okropnych wspomnień.

Serce mnie boli. Nikt nie powinien doświadczyć czegoś takiego. Wiem, że to temat, o którym myśli się nieprzyjemnie, ale czytajcie literaturę obozową. Jesteśmy winni tym ludziom pamięć. Nawet jeśli to nie my wyrządziliśmy ludziom tą krzywdę, to wciąż naszym obowiązkiem jest nie zapomnieć o tym, co kiedyś miało miejsce i co w każdej chwili może się powtórzyć.

przekł. Agnieszka Szling

Chłopiec, który narysował Auschwitz jest relacją Thomasa Geve’a z dwudziestu dwóch miesięcy niewoli, które spędził w trzech obozach koncentracyjnych, znajdując się na najniższym szczeblu hierarchii, będąc nastoletnim Żydem niemieckiego pochodzenia.

Wspomnienia Thomasa są wstrząsające, lecz również dokładne i niezwykle informatywne. Zapoznały mnie z przeróżnymi aspektami, o których nie miałam wcześniej pojęcia, takimi jak wieloletnie przyjaźnie wśród więźniów, śpiewane melodie, trasa Marszu Śmierci z Auschwitz-Birkenau do Włodzisława Śląskiego, seksualne relacje męsko-damskie lub męsko-męskie oraz stosunek pobliskich mieszkańców względem obozów. Przede wszystkim jednak zostałam zaznajomiona z obozami koncentracyjnymi Gross-Rosen oraz Buchenwald, o których wcześniej nie wiedziałam zbyt wiele, choć zasługują na równie dużą uwagę i szacunek.

Dzięki licznym rysunkom, które aktualnie znajdują się w Muzeum Jad Waszem w Jerozolimie, czytelnik widzi przed sobą żywy obraz tortur, głodu, śmierci i rozpaczy. Jednak słowami Thomasa Geve’a, „w tym wszystkim jest wyjątkowa historia nas — młodych — nas, którzy musieliśmy doradzać w obozach, ukształtować nasze osobowości, pielęgnując jedności, przyjaźni i nadziei. Moją misją stało się opowiedzenie historii i wypełniam ją ku pamięci moich towarzyszy. Ich opowieści są moją opowieścią. Moje zwycięstwa — ich.”

Odkryciem, które najbardziej mną wstrząsnęło, jest fakt, że Thomas Geve przewędrował ponad sześćdziesiąt kilometrów w pięćdziesiąt godzin, na sen otrzymując zaledwie cztery, będąc jednym z nielicznych ocalałych Marszu Śmierci z Auschwitz-Birkenau do Włodzisława Śląskiego.

Jest to historia ważna, o której zawsze będę pamiętać. Dziękuję Ci Thomas, że przekazałeś nam te opowieści, niezbędne i boleśnie szczere, a przede wszystkim wierne i szczegółowe.

Instagram: @illectum

Jutro obchodzimy 77 rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau przez żołnierzy sowieckiej 60. Armii 1. Frontu Ukraińskiego.. W obozach Auschwitz, Birkenau, Monowitz i podobozach doczekało uwolnienia łącznie około 7,5 tysiąca więźniów. I choć z każdym rokiem ubywa tych, którzy przeżyli, to o niemieckim obozie zagłady powstało całkiem sporo mniej lub bardziej przejmujących historii. Mamy świadectwa, powieści fabularyzowane czy opracowania naukowe. Rok rocznie powstają nowe kolejne etiuda, których głównym celem jest pamięć, a raczej ochrona przed zapomnieniem… Choć dla niektórych cierpienie było zbyt duże, aby do niego powracać, żyją jeszcze tacy, którzy wiele lat temu obiecali współosadzonym, że jak tylko przyjdzie odpowiedni czas będą dawać świadectwo. I choć oni nigdy nie milczeli – to ich uciszano…

„Chłopiec, który narysował Auschwitz” to wspomnienia dziecka, które obdarzone niezwykłą zdolnością obserwowania i zapamiętywania otoczenia, za pomocą kawałków węgla przenosiło to, co widziało na strzępach po cementowych workach. Jako trzynastoletni chłopiec zapamiętał najdrobniejsze szczegóły funkcjonowania systemu obozów i przez ponad siedemdziesiąt lat opowiadał historię, której ofiarą stał się ON sam… Zatrważające jest to, że ten młody człowiek doskonale wiedział co się dzieje wokół niego, choć wydawać by się mogło, że nie mógł pojąć skali tych wydarzeń…

Dokumentował wszystko to, co było w mniejszym lub większym stopniu jego udziałem – tak powstało ponad osiemdziesiąt rysunków – rozdzierających i przeraźliwych, obrazujących to wszystko, co dało się zauważyć w obozie śmierci.. Od codziennych wydarzeń poprzez symptomy humanitaryzmu, przyjaźń, nawet przejawy miłości do drugiego człowieka, a kończąc na scenach dramatycznych, które narysowane przez dziecko rozrywają serce na strzępy…

Czytajmy takie książki, aby świadectwo ocalonych nigdy nie przeminęło, aby na zawsze zostało w naszej pamięci...