Stacje serc

Monika Sjöholm Stacje serc, zanim zaczęłam czytać Stacje serc, przed oczami mignął mi zupełnie wyrwany z kontekstu kilkusekundowy fragment filmu. Wielkomiejski klimat, tętniące życiem, spowite szarością zapadającego zmroku miasto, oświetlane kolejnymi zapalającymi się światłami budynki i ulice pełne spieszących się ludzi, hałas, pisk opon, dźwięki klaksonów, pokrzykiwania. To wszystko widziane gdzieś z wysokości. Budynki promieniejące feerią przeróżnych odcieni świateł, przecinające się wstęgi ulic.

Moje zaskoczenie było tym większe, że autorka zaczyna oprowadzanie czytelnika po Warszawie w taki sposób, jakby to było miejsce kameralne i przyjazne każdemu, śladami starych kamienic, miejsc pamiętających czasy II wojny światowej, getta, w których zachowało się mnóstwo ludzkiej krzywdy, ale również przeróżnych wspomnień. Tak jakby czas się nagle zatrzymał. Jeśli już wniknie się w ten świat jeszcze głębiej, przychodzi znów kolejna chwila zdumienia. Wielkomiejski obraz przecinają nie tylko stare przedwojenne kamienice, dodatkowo pomiędzy budynkami rozpościerają się kwadraty zieleni parków, fontanny, kawiarenki, bulwary. Dzięki nim można zwolnić, zatrzymać się, pobyć przez chwilę w zamyśleniu, razem, tęsknić, wspominać, marzyć bądź snuć plany.

Warszawa anno domini 2017, upalne lato. Róża i Mateusz. Dwoje ludzi zbliżających się do czterdziestki, którzy za sobą zostawili przeszłość, chociaż ta nadal żyje mocno we wspomnieniach. Odnajdują się zupełnie przypadkowo na jednym z portali. Zawiązuje się pomiędzy nimi szczególna więź, jakby znali się już od lat. Oboje leczą rany. Rozumieją się bez słów, jednocześnie niezobowiązująco traktując tę znajomość. Ta historia przypomniała mi film z 1995 roku w reżyserii Richarda Linklatera Przed wschodem słońca, w którym w rolach głównych występowali Julie Delpy i Ethan Hawke. Poznani przypadkowo w pociągu, zaczynają prowadzić niezwykle interesującą rozmowę, która przeradza się w końcu w kilkunastogodzinny wspólny pobyt w stolicy Austrii. Świetny film.

W przypadku Stacji serc rozmowa i umiejętność słuchania również ma szczególne znaczenie. W dodatku jest to dialog delikatny, niewymuszony, jakby wyciszony, chociaż czasem też rani. Wydawałoby się ogromne serce Warszawy bije delikatnym rytmem, gorące lato rozpala temperaturę nie tylko otoczenia, ale również znajomości, a Róża i Mateusz, którzy w sercu miasta się znaleźli, łakną również rozmowy. Choć dopiero się poznali, zachowują się tak jakby znali się całe życie, byli sobie przeznaczeni.

Miasto daje się obserwować, a w zamian odwdzięcza się swoim urokiem. W taki sposób sportretowana Warszawa hipnotyzuje jak jeszcze jeden bohater, cichy świadek rodzącej się znajomości i jestem bardzo ciekawa, w jaki sposób odebrałaby przedstawione w powieści miasto osoba, która zna w nim każdy kąt? Warszawa w Stacji serc jest niezwykle namacalna, z mnóstwem konkretnych miejsc, jest miastem, którego można dotknąć, poczuć, chociaż na co dzień metropolijna, w tym wypadku pokazuje swoje bardzo kameralne oblicze, dając bohaterom i czytelnikowi oddech, czas i chwilę dla siebie.

Lubię, kiedy autor zaprasza czytelnika do wykreowanego przez siebie świata, podsuwając mu opowieść, która nie kończy się wraz z przełożeniem ostatniej strony, a jeszcze przez długi czas pozostawia z pewną ilością pytań, niedopowiedzeń, refleksji. W tym wypadku miałam okazję przeczytać bardzo zgrabnie skonstruowaną historię obyczajową, wyróżniającą się mocno na plus spośród podobnych jej opowieści. Dużo bliżej jej do prowokującej chwilę zadumy literatury pięknej niż sztampowej historii miłosnej. To bardzo duży plus.

Bohaterami powieści są Róża i Mateusz – każde z zadrą w sercu i na życiowym rozdrożu, obcy sobie, a jednak zaskakująco bliscy – ich znajomość rozpoczyna się przypadkiem, a rytm spotkań wyznaczają kolejne stacje drugiej linii warszawskiego metra. Owa książka to hołd oddany stolicy i przy okazji niesamowita kopalnia ciekawostek oraz nieoczywistych lokalizacji – w sam raz na wycieczkę śladami bohaterów.

Jeśli podobnie jak ja, kochacie pełnokrwiste obyczajówki, gdzie historia miłosna w nieoczywisty sposób ukazuje nam prawdę o nas samych, gdzie nie ma podanych na tacy łatwych, schematycznych rozwiązań, to „Stacje serc” są książką dla Was. Jest w tej opowieści coś świeżego, oryginalnego, urzekła mnie łatwość z jaką autorka potrafi uchwycić i nazwać ulotną emocję, stan duszy trwający ułamek sekundy. Mnóstwo tu trafnych zdań-perełek, fajnych metafor, nieoczywistych skojarzeń i porównań, a także bibliofilskich smaczków. Opisy są bardzo obrazowe, filmowe – prawdziwa pożywka dla wyobraźni. Uważam, że największymi atutami tej książki są zdecydowanie wiarygodność uczuć, dialogi i sama historia – ciekawa i niebanalna. Oraz pulsująca żarem Warszawa w tle. Uwierzyłam w tę historię, dałam się porwać słowom, a emocje zrobiły swoje. Naprawdę gorąco polecam!!!

Sięgając po tę książkę zaczęłam się zastanawiać czy ja w ogóle lubię książki obyczajowe? Lub filmy? Co w nich jest takiego, że codziennie przyciągają tak wielu czytelników? Dlaczego czytamy powieści o życiu innych, skoro mamy własne, często ciekawsze i bardziej emocjonujące? Ja na przykład na brak wrażeń nie narzekam, codziennie dzieje się coś nowego, mam swoje wzloty i upadki, tragedie i małe szczęścia. Dlatego myślę, że jest inna przyczyna sięgania po literaturę obyczajową niż jej walory fabularne. A jest nią chęć zdobycia doświadczenia. Bohaterowie tych książek to ludzie tacy jak Ty czy ja, nie superbohaterowie czy przedstawiciele elit, lecz zwykli śmiertelnicy, którzy popełniają błędy i się na nich uczą. Czytając o ich porażkach, my również przejmujemy tę wiedzę, którą być może kiedyś będzie nam dane wykorzystać w naszym życiu. Celem literatury obyczajowej nie jest tylko dostarczenie nam rozrywki lecz uwrażliwienie nas na potencjalne tragedie i problemy, które są udziałem ludzi.

W upalne lato 2017 r. pozornie zwyczajne spotkanie trochę roztargnionej i samotnej Róży oraz niedostępnego Mateusza w samym centrum Warszawy jest początkiem tajemniczych zbiegów okoliczności. Niby wszystko dzieje się jak zwykle w takich sytuacjach…Ale czy na pewno?

Róża i Mateusz zdobywają się na gesty, które jeszcze całkiem niedawno wydawały im się obce. Mówią słowa, których nie chcą wypowiedzieć. Spacerują po Warszawie, rozmawiają o literaturze, robią najbardziej zwyczajne rzeczy. Jednak czują coś, czego nie rozumieją i nie potrafią wytłumaczyć.

Przed przystąpieniem do lektury często lubię sobie poczytać o sylwetce samego autora. Lubię wiedzieć skąd się "wziął", co go skłoniło do sięgnięcia po pióro? Czym się zajmuje, co lubi, gdzie mieszka. Zdobywając te informacje tworzę pewnego rodzaju więź pomiędzy mną a twórcą, choć wiem że jest ona tylko jednostronna. Muszę przyznać iż dostrzegłam sporo podobieństw pomiędzy mną a Monika Sjöholm. Podobnie jak ona, ja również również kocham Warszawę . Tam się urodziłam, wychowałam, wyszkoliłam i spędziłam połowę mojego życia ,ona na Mirowie, ja na pobliskim Muranowie. Również wyjechałam za chlebem do Irlandii, choć ja za bardzo tęskniłam za domem, by rozważyć zamieszkanie tam na stałe. Obie prowadzimy blog literacki jednak Monika posunęła się o krok dalej i napisała książkę. Ja się do tego jeszcze przymierzam, lecz właśnie takie perełki jak "Stacje serc" sprawiają, że wątpię we własne siły. Gdybym nie wiedziała, że książka ta jest debiutem literackim, to w życiu bym się nie domyśliła. Jest tak dobrze napisana, że niejeden doświadczony autor mógłby zaczerpnąć z niej lekcję stylu. Nie mówiąc już o warsztacie. Tym, w czym Sjöholm jest najlepsza, to kreowanie sylwetek bohaterów. Tych głównych jest tutaj dwójka : Róża i Mateusz. Róża ma 39 lat i cierpi. Dokładnie : nie robi nic innego tylko wciąż na nowo przeżywa rozstanie ze swoim długoletnim partnerem. Pewnego dnia mężczyzna rzucił pracę i wyjechał za granicę by sobie wszystko przemyśleć. Róża nie mogła się z tą decyzją pogodzić. Rzuciła pracę, gdyż za bardzo przypominała jej o ukochanym, zerwała kontakty z przyjaciółmi, a jej jedynym zajęciem było wędrowanie ulicami Warszawy i wyszukiwanie coraz to mroczniejszych zakamarków. Można śmiało powiedzieć, że Róża jest portretem kobiety załamanej. Jednak było w niej coś co mnie irytowało. Doskonale zdawałam sobie sprawę, że jest mądra, inteligentna, ambitna. Dlatego jej infantylne zachowanie zupełnie nie pasowało do jej charakteru. Osoby z takimi możliwościami i pasjami, na dodatek oczytane, czarujące i rozsądne, nie zamykają się na balkonie i nie wcierają (zupełnie przez przypadek) lodów w fotel swojego eks. Nie spacerują nocami po Warszawie i nie czekają na telefon od kogoś, kto dał im przysłowiowego "kopniaka". Momentami miałam ochotę wziąć Różę za ramiona i nią potrząsnąć, by w końcu wyleciała jej z głowy ta cała "miłość". I wtedy następowały rozdziały Mateusza, którego pokochałam z całego serca. Nie śmiejcie się. Jeśli na mojej drodze stanął by taki facet nie długo bym się nie zastanawiała. Nasz główny bohaterów również stracił bliską osobę, jednak stało się to w zupełnie innych okolicznościach. Jednak on, wraz z tą stratą, nie zatracił samego siebie. Wciąż pozostał w nim rozkoszny entuzjazm i wiara w to, że teraz może być tylko lepiej. Mateusz był postacią niezwykle optymistyczną, zabawną, inteligentną i otwartą na świat. Nie bał się podróżować i poznawać nowych miejsc. Jego życie było jednym wielkim spontanem, jednak czuć było że miał wielkie serce i silną potrzebę stabilizacji. Muszę przyznać, że patrząc na tę dwójkę, aż chciałam by ta książka nie zakończyła się zwykłym romansem. Chciałam by autorka udowodniła, że istnieje coś takiego jak bezinteresowna przyjaźń pomiędzy płciami, że mężczyzna i kobieta mogą się spotykać ot tak po prostu na kawę, czy do kina. Wszędzie pełno jest seksu i cielesność, a o przyjaźni jakby wszyscy zapomnieli. Jednak nie zamierzam wam zdradzić jak potoczyły się losy naszych bohaterów. Wspomnę tylko ich zakończenie spełniło wszystkie moje oczekiwania względem tej książki. Było rewelacyjne. I mam nadzieję, że nie będzie drugiego tomu.

Czytając nie mogłam się oprzeć wrażeniu, że autorka porównuje czasu swojej młodości (czasy szkolne, studia), do tego co jest dziś. Zauważyłam , że jest to bardzo częste u ludzi urodzonych w latach 80-tych. Sama należę do grupy na fb ("Kiedyś było jakoś lepiej") gdzie ludzie dzielą się ciekawostkami z czasów PRL-u i wczesnych lat 90-tych. To właśnie tam dzisiejsze dzieciaki mogą zobaczyć czym był sławny boom box czy discman, jak wyglądała maszynka do mielenia naszych babci czy pańska skórka sprzedawana przy cmentarzach. Sjöholm zwraca nam uwagę na to jak dzięki rozwojowi technologi wszystko przyśpieszyło a jednocześnie jak bardzo rozeszły się więzi międzyludzkie. Paradoksalnie dziś mamy więcej możliwości kontaktu z naszymi bliskimi, jednak przestaliśmy z nich korzystać. Nasza aktywność społeczna często ogranicza się do skomentowania postu na fb czy wysłania uśmiechniętej buźki w wiadomości. Spotkanie się na kawę czy wypad do kina stało się rzadkością. Coraz częściej przeżywamy nasze życie online, coraz bardziej interesując się cudzym. Poprzez naszych bohaterów autorka prosi nas, byśmy zwolnili. Usiedli i zastanowili się nad własnym życie. Wydaje mi się, iż to, że Róża była bezrobotna miało nie tylko wymiar sentymentalny lecz i symboliczny.Ona po prostu potrzebowała przerwy od "życia" by wszystko w nim poukładać i przemyśleć. Symboliczne były również wędrówki przez Warszawę. Odkrywając nowe miejsca odkrywała również samą siebie. Pewnie jeśli dłużej bym się zastanowiła znalazłabym jeszcze więcej ukrytych przekazów, bowiem książka "Stacje serc" miała więcej niż jedno ukryte dno. Myślę, że każdy znajdzie tutaj cząstkę siebie. Ja , świeżo po lekturze, jestem w bardzo nostalgicznym nastroju. Jednocześnie smutna i szczęśliwa. I czuję się staro...Dopiero teraz spojrzałam na swoje dzieci, które posługują się telefonem sprawniej niż ja, które mają całe życie przed sobą. A my , dorośli? My je marnujemy na beznadziejne rozpamiętywanie przeszłości, znęcanie się nad własnymi wspomnieniami. Pora spojrzeć w przyszłość, bo nigdy nie wiadomo ile nam jej zostało.

"Stacje serc" to niezwykle mądra, wzruszająca i jednocześnie zabawna książka o dwójce, z pozoru zupełnie innych ludzi, którzy postanowili zadać sobie trud i się poznać. Organoleptycznie, zmysłowo, tak po prostu. Po ludzku. Jak kiedyś. Książka ta jest pełna chaotycznej, cudownej, a momentami przerażającej Warszawy, która skrywa tak wiele tajemnic, że nie starczy mi życia by je wszystkie poznać. Zdecydowanie miasto to, jest trzecim, głównym bohaterem tej powieści. Podobnie jak w innych książkach obyczajowych tak i tutaj pod względem fabularnym nie dzieje się zbyt wiele, jednak jeśli chodzi o dramaturgię i emocje to tętni niczym w ulu. Powieść ta na długo pozostanie w mojej pamięci i liczę na to, że na debiucie się nie skończy. Pani Moniko Sjöholm,jest Pani dla mnie inspiracją i jednocześnie motywacją. Do życia. Po prostu. Polecam.

"Stacje serc", kiedy pojawiła się w zapowiedziach Wydawnictwa Sonia Draga, wydała mi się bardzo interesująca już przez samą okładkę. Przyciągnęła mój wzrok i w zasadzie nie zastanawiałam się, czy warto, czy niekoniecznie, tylko już miałam apetyt, aby ją przeczytać. Uwielbiam sobie robić takie niespodzianki, bo cóż, za tą okładką przecież równie dobrze mogła kryć się historia metra, ale spokojnie, kryje się tam coś zupełnie innego!

Lato 2017 roku i dwoje bohaterów. Róża i Mateusz. I pewnie nie jest to absolutnie dla nikogo dziwne, że ta dwójka umówiła się przez internet i spotykają się w samym centrum Warszawy. Już widzicie skąd to metro? :)

Ale idźmy dalej. Cóż z tego, że dwójka ludzi się spotkała, prawda? Mógł wybuchnąć z tego romans i to bardzo namiętny, a książka mogła popłynąć w stronę erotyzmu. Jednak to nie tego typu opowieść. To bardziej komedia romantyczna, w której niemal wszystko jest zrządzeniem przypadku. I ta dwójka spaceruje sobie właśnie po Warszawie, którą autorka tak cudownie opisała, że ma się wrażenie jakby się tam było razem z bohaterami.

Muszę przyznać, że nie spodziewałam się tak ciekawej powieści. Założyłam, że to relacja dwóch osób, które gdzieś tam szukają własnej drogi, być może miłości, a nawet akceptacji czy chociaż przyjaźni, a jednak w taki sposób jest to wszystko poprowadzone, że myślę, że w zależności od tego, w jakim momencie życia jesteśmy my, tak odbieramy tę książkę. To ogromna zaleta, bo kiedy pożyczę ją komuś i przyjdzie nam później o nie rozmawiać, to okaże się, że każde z nas dostrzegło w fabule i bohaterach zupełnie coś innego.

Ta książka może być śmiało prezentem dla każdego. Dla osoby, która akurat jest w dołku i trzeba jej przypomnieć, że takie maleńkie, proste rzeczy jak spacer po parku w Warszawie mogą okazać się czymś, co akurat je uszczęśliwi. To książka, którą będę polecać! Razem z nią czytelnik siada w ciepłym fotelu (lub jak ja, jedzie autobusem) i zaczyna się rozglądać, dostrzegając takie maleńkie elementy codzienności, które są bardzo ważne, a o których zapominamy.

Wydawnictwu Sonia draga bardzo dziękuję za egzemplarz! To niespodzianka i jednocześnie wielka przygoda, zatrzymanie się na chwilę i zastanowienie nad tym, dokąd zmierzamy i kim jesteśmy. Lub jak kto woli, niczym jeż: kim jesteśmy, dokąd tuptamy