Oświęcim. Czarna zima

Pierwszy reportaż w czasie teraźniejszym o Oświęcimiu, mieście okrutnie naznaczonym przez zło w czasie wojny. Jak żyje się w mieście, które kojarzy się większości ludzi z niemieckim obozem zagłady, z ogromem cierpienia i śmiercią ?

A jednak ludzie mieszkają w Oświęcimiu, pracują, uczą się, starają się żyć normalnie, choć czasem historia przytłacza.

Niektórzy po wojnie budowali swoje domy z desek baraków obozowych. Na strychach stoją sprzęty wyniesione z obozu przed laty. Tutaj także grasowały hieny cmentarne poszukując złota. Pasjonaci tworzą prywatne muzeum. Turyści odwiedzający obóz zagłady po zwiedzaniu szybko odjeżdżają, nie zostają w mieście. Miejscowe układy i układziki sprawiają, że Zakłady Chemiczne trują całą okolicę.

Dyrekcja Muzeum nie współpracuje z władzami miasta. Problemy podobne jak w innych miastach.

Jeśli wybiorę się kiedyś do Auschwitz to najpierw odwiedzę Oświęcim, bo gdy zobaczę obóz zagłady to pewnie będę chciała wyjechać byle szybciej i dalej.

Książkę polecam, bardzo interesująca.

Świetnie napisana książka, polecam , historia przeplatana z współczesnymi czasami.

Nigdy nie byłam w żadnym obozie koncentracyjnym, kiedyś z bratem planowaliśmy wyjazd do Auschwitz, ale jakoś nie wyszło. Kiedyś już prawie szłam na Majdanek, ale przeszkodziło nam oberwanie chmury. To jeszcze przede mną. Gdy widziałam zapowiedź tej książki pomyślałam, że chciałabym przeczytać. Miejsca pamięci wzbudzają we mnie trwogę. Gdy w Lublinie byłam w sąsiedztwie obozu na Majdanku czułam się źle, więc tym bardziej byłam ciekawa, jak żyje się w mieście, które cały świat kojarzy z ludobójstwem, eksterminacją na masową skalę? Jakie mają problemy, czy normalnie się uśmiechają, bawią? Czy może nie wypada? Jak się tam żyje, czy można uwolnić się od cienia drutu kolczastego?

Marcin Kącki jedzie do Oświęcimia i rozmawia z ludźmi. Nie oszukujmy się, że to nie będzie książka o Zagładzie. Przede wszystkim wychodzimy od Oświęcimia przed `39 rokiem. Pod zaborami, galicyjskie miasto, gigantyczne skupisko agencji trudniących się w załatwianiu wyjazdów do Ameryki, początek wielkiej emigracji. Później, jak to w II RP, miasto w którym współistnieli Żydzi i Polacy. Jedni będą mówili, że zgodnie, inni zacytują mój ulubiony, koronny argument w sporze o antysemityzm czyli: wasze ulice, nasze kamienice. Oświęcimski proboszcz żył w zgodzie z rabinem, a z ludźmi było różnie. Później wybuchła wojna, ludzi wysiedlili, były zakłady chemiczne, które trują do dziś dymem. Obóz jest ogromny, otacza go strefa ciszy, ciągłe wycieczki, rocznice, jak reagują na to ludzie, czy na holocauście można zarobić w sensie turystycznym. Czy miejsce, które miało zniszczyć podludzi uczy pokory i tolerancji?

Nie! Z przerażeniem czytałam rozdział o Romach, o pogromie o tym jak wielkie są uprzedzenia i nienawiść. Z niedowierzaniem czytałam, jak traktowano ocalałych miejscowych Żydów, jak wiele jest antysemityzmu, bo Żydzi zawłaszczyli obóz. Z drugiej strony to jest normalne miasto z władzą, która jest niewydolna, narzeka na brak pieniędzy, nie umie realizować podstawowych kompetencji, są spory, uprzedzenia i przerosty ambicji. Sam obóz jak to instytucja publiczna ma problem z inicjatywami, z usprawiedliwieniami, konflikt dyrektora ze znanym i cenionym historykiem, jest najzwyczajniej w świecie przykry. Mnie przeraził rozdział o mieszkańcach willi Hosa i tych bloków w samym obozie w którym mieszkają pracownicy. Myślałam, że pójdzie mi z tą książką szybciej, ale ona wysysa energię, pokazuje świat w niezbyt optymistycznej aurze, bo tak naprawdę niewiele się zmieniło.

Autor jest bardzo rzetelny, nie można wymagać więcej od reportera. Konfrontuje wersje opowieści, rozmawia z ludźmi o różnych poglądach, nie tworzy dogmatów, na doskonałej kwerendzie tworzy bardzo spójny, rzetelny materiał. Bardzo ważna książka, bo znajdziemy w niej dużo ważnych informacji, cennych spostrzeżeń, obyśmy wyciągnęli jako Naród jakieś wnioski.

„Oświęcim. Czarna zima” to książka, która próbuje odczarować miasto, które kojarzy się w Polsce i na świecie tylko z jednym - obozem koncentracyjnym Auschwitz. Aż dziw, że podobna publikacja nie powstała wcześniej, a pokusił się po nią dopiero dziennikarz Gazety Wyborczej, Marcin Kącki.

Książkę zaczyna historia „Kangura”, kryminalisty, który pobił Austriaków, za rozmawianie po niemiecku w lokalu gastronomicznym. Jeden z nich odbywał „służbę zastępczą” - w ramach wojska, pracował w oświęcimskim muzeum. Wiele jest w lekturze opowieści o tym, jak ścierają się narodowości i kultury miasta. Wszelkie te tarcia dzieją się na linii Polacy-Niemcy-Żydzi-Romowie. Turyści kontra mieszkańcy.

Kącki ukazuje, jak współcześni starają się żyć w mieście mordu i jak osiedlali się w nim po wyzwoleniu obozu. Znajdziemy więc historie o tym, jak zjeżdżało się na sankach z pagórka krematorium, jak kąpano w rzece, do której w czasie wojny Niemcy wrzucali ludzkie prochy...

Bo czy wiedzieliście, ze ma terenie Auschwitz nadal mieszkają ludzie? Najczęściej byli pracownicy muzeum, mają zakaz trzymania zwierząt, wieszania prania na zewnątrz i anten telewizyjnych.

U Kąckiego przeszłość miesza się z teraźniejszością, gdy rozmawia z kolekcjonerami, którzy wykupują od lokalnych mieszkańców elementy obozowe, nierzadko używane przy budowie późniejszych domostw.

Wspominani są poszukiwacze złota, którzy przesiewali nad rzeką ludzkie prochy, z nadzieją zarobku. Sprzedawano nawet proch świeżo wykopany, aby nabywca mógł sam w nim odszukać drogocenny kruszec.

Autor nie stroni także od polityki. Rozmawia z włodarzami miasta, muzeum i znaczącymi lokalnie osobami, którzy często są ze sobą skłóceni. Opisuje pogrom romski z 1981 roku, by parędziesiąt stronić dalej rozmawiać z kibicem lokalnej Unii o tym, dlaczego zainteresował się hokejem.

Książka Kąckiego to taka właśnie mozaika, w której tyglu mieszają się niezadowoleni tubylcy, emigranci, patrioci można by rzec. Cześć z nich po wojnie powróciła w lokalne strony, bo nie miała lepszego pomysłu na życie. Wszyscy muszą zmierzyć się z jednym: mieszkaniem w zatrważające bliskości obozu koncentracyjnego. Nieraz z widokiem na komin krematorium z tarasu domu.

Czy to ich zmienia? Na pewno. Człowiek do wielu rzeczy jest w stanie się przyzwyczaić, ale i wiele odciska na nim piętno. Chyba takie jest właśnie przesłanie książki. Autor trochę się dziwi, bywa zszokowany, ale stara się zrozumieć oświęcimian, a czytelnik razem z nim.

Czy to miasto jest przeklęte, jak głosi miejska legenda, przytoczona w publikacji? Nie wiem. Na pewno jest doświadczone. Pamięta wiele czerni. Śnieg brudny od prochu. Jawi sie w książce Kąckiego jako raczej smutne, ale przecież są w nim ludzie, którzy chcą żyć dalej. Maja dzieci, chcą posiedzieć w hotelowym jacuzzi, wypić piwo czy iść na mecz. Ot proste przyjemności, zwyczajne życie... bo życie zawsze zwycięży śmierć.