Chołod

„Chołod” Szczepana Twardocha był moją pierwszą lekturą jego pióra – w końcu odważyłam się spróbować i nie żałuję! To powieść w powieści, która zaczyna się od wyprawy alter ego autora, w czasie której trafia na dzienniki Konrada Widucha z 1946 roku. Konrad snuje w nich opowieść o swoim życiu, życiu naznaczonym brutalnością i walką, zagubionym w poczuciu (a może jego braku?) przynależności narodowej. Ślązak, bolszewik w końcu ukarany za udział w rewolucji trafia do Gułagu, z którego ucieka, by przemierzyć mroźną, nieodkrytą wciąż Syberię. To opowieść o przemocy, okrucieństwie, ale i wolności, nadziei i walce o życie mimo wszystko. To zderzenie malutkiej jednostki z historią narodów i świata. To też opowieść o rozmytej granicy pomiędzy pamięcią a wyobraźnią. Co jest prawdą, a co zmyśleniem? Ubrana w niesamowicie oryginalny, dziwny i zachwycający styl – zlepek językowy, słów różnych nacji, dosyć pokraczny a jednak rytmiczny, który sprawia, że książkę czyta się rewelacyjnie! Do czasu – czasu przemiany bohatera, który zaczyna popadać w szaleństwo i mimo, że to wymaga i od czytelnika więcej cierpliwości, to jest konieczne do finalnej refleksji na temat opowieści. To książka, o której mówić, pisać i myśleć można naprawdę długo, a im więcej się nad nią zastanawia, tym więcej nowych tematów się pojawia… Coś dla czytelnika nie bojącego się wyzwań, lekkiego wysiłku i zaangażowania w lekturę.

"Chołod" to książka o życiu w ekstremalnych warunkach, gdzieś na wschodnich rubieżach Syberii, w wiosce, do której nie dochodzą wieści ze świata. Tam właśnie znalazł się główny bohater, Ślązak, po ucieczce z łagru. Książka ukazuje bezwzględność władzy totalitarnej. Aparatczycy Stalina dotrą nawet tam, na daleką Syberię, gdzie mieszkańcy nic o Stalinie nie wiedzą. To książka, która porusza, która wstrząsa czytelnikiem i zmusza do refleksji. Nad życiem w dalekiej głuszy, zgodnie z prawami natury, ale też nad bestialstwem oprawców, Stalina i jego świty.

Autora chyba nie trzeba przedstawiać! Szczepan Twardoch od tej pozycji należy do grupy jednych z moich ulubionych pisarzy. To było moje pierwsze spotkanie z jego twórczością i na pewno nie ostatnie. Szkoda, że nie miałam więcej pozycji w domu, bo macie tak, że przy pierwszym spotkaniu z twórczością jakiegoś autora chcecie więcej i więcej? Tak mam w tym przypadku, lecz muszę przyznać się, że momentami nie było łatwo przez język, jakim napisana jest książka, lecz podkreślam, że w niczym nie ujmuje treści. Tak jak czytasz pozycje, przy których sprzątasz, jeździsz samochodem, tak tutaj na spokojnie w domu czytałam na przemian ze słuchaniem w wersji audio, bo dana chwila z przygodą Konrada Widucha wciąga na maksa, ale też tego, czego nie mogłam zrozumieć czytając to ratowała mnie w wersja elektroniczna. Kim jest Konrad Widuch i co przeżył tego już musicie dowiedzieć się sami.

Książka to taka forma pamiętania z jego wypraw, jakie sprawiały, że nie było łatwo, ale… Język, jakim się posługuje nie należy do łatwych (to jeden z argumentów, które przekonały mnie do formy audio niż forma czytana) Nie wiem, czy spotkaliście autorów, którzy daną pozycją sprawili, że odczuwaliście wszystko to co nasi bohaterowie. Mróz, głód, poniżenie, walka o życie, walka o jutro. Bolały mnie wszystkie mięśnie, było mi zimno. Zastanowiło mnie to ile byłabym w stanie wytrzymać i jaki jest mój próg wytrzymałości? Jestem pod wielkim podziwem dla autora za cały ten obraz nie tyle bohaterów ile klimatu, miejsc, jakie poznacie, historii danych postaci, ale w szczególności języka, jakim posługują się bohaterowie. To jak życie człowieka z dala od cywilizacji, od tego, co znał wpływa na jego psychikę.

Podoba mi się forma zwrotu „nieistniejąca czytelniczko”, bo dzięki temu ma się wrażenie, że bohater Konrad szczerze jak przy spowiedzi opisuje wszystko to, co go spotkało. Forma pamiętnika jest fantastyczna. Chołod to miejsce, w którym można stracić człowieczeństwo, ale też miejsce, w którym wszystko i nic nie ma znaczenia. Opisów książki jest pełno więc z całego serca polecam zapoznać się i gwarantuje, że gdzieś w połowie książki chociaż raz zastanowisz się nad własnym życiem i to, co masz. Nie potrafię pisać tak jakość mądrze, nie potrafię analizować bohaterów czy treści, ale potrafię opisać własne uczucie, jakie towarzyszyły mi podczas czytania, czy słuchania lektury i opisałam wcześniej więc z czystym sumieniem polecam. Jeżeli będziesz miał trudność to uwierz żeby nie rezygnować bo ta historia jest tego warta.

Już od dłuższego czasu zamierzałam skonfrontować się z twórczością Szczepana Twardocha, ale przyznaję, że miałam pewne obawy…

Jakiś czas temu oglądam serial "Król" na podstawie książki autora i przyznaję, żę był bardzo dobry, choć poruszający trudną tematykę, ale o co chodziło z tym wielorybem na początku i na końcu? Cały czas stanowi to dla mnie zagwozdkę, a może doszukuję się czegoś, czego zupełnie nie ma?

W końcu postanowiłam spróbować… i na pierwszy ogień poszła najnowsza książka Chołod.

Moje uczucia są totalnie pomieszane i poplątane….

Zaczęło się wybornie, poznałam wiele tajników żeglugi, słów branżowych, pomyślałam sobie: „to będzie świetna przygoda” i wtedy bach… pojawia się opowieść w opowieść, taka trochę Incepcja (swoją drogą uwielbiam ten film!) Szczepan „zatapia się” w dzienniku Konrada Widucha, który ma stać się idealnym materiałem na kolejną książkę. Co prawda autor w pewien sposób próbuje nakreślić czytelnikowi, dlaczego został użyty taki właśnie język w zapiskach Widucha, to były momenty, że wątpiłam sama w siebie, czasami trudno było mi przebrnąć przez kolejne zdania. W opowieści dotarłam w końcu do opisów Chołodu…. nigdy, ale to nigdy nie chciałabym się znaleźć w takim miejscu, na szczęście to miejsce poza czasem i historią, więc trudno tam trafić, a może w ogóle nie istnieje…

Miałam wrażenie jakbym cofnęła się w czasie, kiedy wszystko było prymitywne, surowe, a człowieczeństwo zaczynało się dopiero rozwijać. Przebrnęłam przez lody, śniegi, morza i na końcu znalazłam… no właśnie… wiele niedopowiedzeń, bo czy przedstawiona historia mężczyzny, którego spotkały okrutne rzeczy, a i sam potrafił być złym „czełowiekiem” wydarzyła się naprawdę?

Do tej lektury potrzeba wiele cierpliwości, nie mówię, że to była zła książka, ale bardzo specyficzna i w zasadzie takie miałam przeczucie od samego początku, kiedy tylko po nią sięgnęłam. To jakby jednocześnie czuć niepokój, braku zrozumienia, ale z drugiej strony ogromną ciekawość i mimo pewnych wątpliwości chęć poznania o co w tym wszystkim chodzi.

Końcówka ubiegłego roku podarowała mi niespodziewany zachwyt i wręcz oszołomienie lekturą „Chołodu” autorstwa Szczepana Twardocha. Zaskoczyła totalną wiarygodnością snutej historii, bohaterów, dostosowaniem formy i stylu. Ta realność przekazu sprawia, że w moim odczuciu to dużo więcej niż genialnie napisana powieść. Powstająca między czytelnikiem a bohaterami więź jest niemal namacalna, uwalnia emocje, burzy myśli i skazuje na ucieczkę, na zesłanie, z którego trudno wrócić do rzeczywistości.

Czy to ja jestem tą „nieistniejącą czytelniczką”, do której zwraca się w swoich dziennikach innostraniec Konrad Widuch? Człowiek pozbawiony tożsamości narodowej, przeżuty i wypluty przez bezwzględną i krwiożerczą bestię historii? Człowiek odarty z marzeń i planów, pogodzony z tym, czego nie może zmienić, desperacko walczący o to, na co jeszcze ma wpływ? Chciałam wołać do niego – ja istnieję, jestem tu, słucham i przeżywam wraz z Tobą. Twoje słowa nie trafiają w próżnię, a wprost do mego serca.

I choć momentami opowieść poraża brutalnością opisów, przytłacza klimatem ciężkim od emocji, zmusza do wysiłku i rozszyfrowywania niektórych zapisów, to jest warta każdej minuty spędzonej w trudnej przeprawie przez Arktykę i jeszcze trudniejsze życie bohatera.

Odziera z patosu tragizm wojny, okrucieństwo systemu i surową bezwzględność natury. Obnaża duszę człowieka wewnętrznie zagubionego walczącego o przetrwanie wśród wichrów historii gnających co rusz z innej strony. Uciekającego na koniec świata przed Rosją - monstrum, które swymi mackami zagarnia wszystko, by ukształtować na swoje podobieństwo.

Książka trafia do moich najlepszych książek ubiegłego roku i jestem niesamowicie wdzięczna Autorowi i Wydawnictwu Literackiemu, że mogła trafić w moje ręce.