Król Maciuś Pierwszy. Klasyka Świetlika

"Król Maciuś Pierwszy", autorstwa Janusza Korczaka, to opowieść o młodym królu, który niespodziewanie musi zaczynać władać królestwem po śmierci swojego ojca. Ta książka ukazała się dokładnie 100 lat temu, więc nowe wydanie jest doskonałym pomysłem na upamiętnienie tej okrągłej rocznicy.

Pssst - z okładki można wyciąć zakładkę do książki - idealnie pasuje i to bardzo praktyczny dodatek.

Maciuś musiał szybko dorosnąć. Kiedy umiera jego ojciec, król Stefan Rozumny, zgodnie z prawem to jego jedyny syn musi zasiąść na tronie. Nie szkodzi, że ma zaledwie dziesięć lat. Prawo jest prawem. Przed Maciusiem trudne rządy. Krótko pot ym, jak obejmuje panowanie wybucha wojna, a w jej konsekwencji mnożą się kolejne problemy. Jak poradzi sobie niewiele wiedzący o świcie malec?

„Król Maciuś Pierwszy” Janusza Korczaka to klasyka polskiej literatury dla dzieci. Pamiętam, że jak miałam ok 11 lat próbowałam zmierzyć się z tą książką, ale poległam. Przy okazji wznowienia tego tytułu przez wydawnictwo Świetlik, postanowiłam odświeżyć sobie tę historię. Zrobiła na mnie ogromne wrażenie, także przypomniałam sobie, dlaczego przerosła mnie w przeszłości.

Z pozoru jest to książka przygodowa. Maciuś podejmuje kolejne decyzje, odwiedza innych władców, chce być jak najlepszym królem. Jednak czytelnik szybko orientuje się, że to nie o przygody, a o to, co pod nimi się kryje tak naprawdę chodzi. Tak naprawdę ciężko podsumować treść tej powieści jednym zdaniem. Janusz Korczak podejmuje wiele tematów i to im postaram się przyjrzeć nieco bliżej.

Jednym z nich jest szukanie idealnego systemu politycznego. Maciuś chce być dobrym królem – Maciusiem Reformatorem, czasami jednak słynne dziecię „bo ja chcę” bierze górę i budzi się w nim Maciuś Tyran. Natomiast chłopak wyciąga wnioski z impulsywnych decyzji i chce, aby jego poddani byli zadowoleni. Chce ich wysłuchać i dać im narzędzia do podejmowania decyzji na szczeblu państwowym, co prowadzi do chaosu. Dyskutować o plusach i minusach różnych systemów politycznych moglibyśmy długo. To co Januszowi Korczakowi udało się uchwycić, to ogromna odpowiedzialność, jaką dźwigają na swoich barkach rządzący i oraz krótka droga od uwielbienia do porażki.

Kolejna sprawa to relacja dziecko-dorosły. Janusz Korczak znany jest z partnerskiego traktowania swoich podopiecznych i ten ogromny szacunek do dzieci widać w tej książce. Decyzje Maciusia są różne. Jako dorosła czasami widziałam ich konsekwencje, jednak ani przez moment nie poczułam, że rządy Maciusia są głupie. Autor tak zręcznie pisze o młodych ludziach, że w naszych oczach nie są infantylni. Są przenikliwymi obserwatorami, tylko czasami brak im cierpliwego mentora, który ich poprowadzi.

Właśnie dobrego nauczyciela zabrakło Maciusiowi. Było mi żal tego ambitnego chłopca skazanego na współpracę z ministrami, których ciężko było nazwać doradcami. Na bark młodego króla spadło dużo i niespecjalnie było komu ten ciężar zdjąć. Kiedy patrzę na współczesny pęd, ku ciagłemu samodoskonaleniu się, na osiąganie najlepszych pozycji w rankingach, muszę zadać pytanie, czy nie wpychamy na siłę dzieci w dorosły świat. Czy dajemy im przestrzeń na bycie dzieckiem, a może gonimy do pracy już od najmłodszych lat? Czy presja nie ciąży im, jak ciążyła Maciusiowi?

„Król Maciuś Pierwszy” to nie jest łatwa przygodówka dla dzieciaków. Książka zdecydowanie dla czytelnika 9+. Janusz Korczak się „nie szczypie” i bez ogródek pisze o takich zjawiskach jak zdrada, szpiegostwo, niewola, kara śmierci. Wojacy palą i piją, nie przejmując się młodzieżą w okopach. Z perspektywy rodziców, którzy mocno filtrują docierające do ich pociech treści niektóre fragmenty mogą być nieakceptowalne. Wielowymiarowość tej książki też jest wyzwaniem przed czytelnikiem. W tym tekście poruszyłam zaledwie 3 tematy, które dla mnie były najjaskrawsze, jednak jestem pewna, że serca czytelników mogą poruszyć inne kwestie, a są to sprawy trudne nawet dla dorosłych.

Żeby nie przedłużać napiszę, że to książka dla ludzi z otwartym umysłem. Kiedy zdecydujecie się ja przeczytać nie możecie być, jak ci ministrowie, którzy obrażają się na Maciusia. Musicie wiernie stać z nim do końca.

Dorosłym wydaje się, że dzieci wiodą wspaniałe życie. Nie mają żadnych obowiązków, poza nauką, nie muszą o niczym decydować, niczym się stresować. Niemal wszystko, czego pragną, jest im podsuwane przez rodziców, a one mają tylko być grzeczne. Niestety takie zachowanie bardziej przypomina tresurę, i wszystko jest – według dorosłych oczywiście – w porządku, pod warunkiem, że dzieci robią wszystko, czego oni chcą. Tyle tylko, że sytuacja z perspektywy dziecka może wyglądać zupełnie inaczej. Straszne jest bowiem uczucie niemożności zrobienia czegokolwiek poza tym, co jest oczekiwane. Ciężko jest nie decydować o sobie i musieć akceptować tylko te wybory, które dokonywane są przez dorosłych. Taki młody człowiek nie może nic wybrać, nie może zaprotestować, a jeszcze słyszy nieustannie, że ma być wdzięczny.

W tak trudnej sytuacji znalazł się król Maciuś, bohater kultowej już powieści Janusza Korczaka, pt. „Król Maciuś Pierwszy”. Opublikowana nakładem wydawnictwa Świetlik historia samotnego chłopca, którego ministrowie postawili w roli figuranta, gdy tymczasem on sam pragnął udowodnić swoją wielkość, pokochały rzesze czytelników. I choć dziś powieść się nieco zdezaktualizowała, czyniąc ją zrozumiałą raczej dla starszych dzieci oraz dorosłych, to oni z chęcią po powieść sięgną. Nie jest to bowiem urocza opowiastka dla dzieci, jak można sądzić czytając pierwsze zdania opisu. To raczej książka poruszająca wiele ważkich tematów, począwszy od samotności, poczucia odpowiedzialności, brak poczucia własnej wartości, po zdrady, spiski, bunty i wojny. Prezentuje brutalne życie, dalekie od dziecięcych wyobrażeń, konfrontuje nas również z ułomną ludzką naturą.

Poznajemy Maciusia, królewskiego syna, który staje przed obliczem wielkiego wyzwania. Jeszcze nawet nie potrafi pisać, kiedy po śmierci swojego ojca jest zmuszony przejąć władzę. Maciuś wie już doskonale, czym jest strata, bowiem wcześniej umarła jego matka, teraz zaś nie może nawet w pełni przeżyć żałoby, bowiem zostaje wciągnięty w konflikt pomiędzy ministrami, którzy mają wątpliwości, czy powierzyć Maciusiowi władzę, czy też nie. Ostatecznie chłopiec zostaje królem, ale myli się ten, kto myśli, że taki król ma wspaniałe życie. Chłopiec na przykład musi siedzieć w zimnej sali tronowej przyjmując ministrów, a później musi wyjść do ogrodu, bo nikomu nawet nie przyjdzie do głowy, że mógłby nie mieć na to ochoty. Zresztą takie wyjście do ogrodu wcale nie jest atrakcyjne, skoro Maciuś nie może bawić się w nim z innymi dziećmi. Dlatego zazdrośnie podgląda zabawy takiego Felka, który nie musi martwić się etykietą oraz innych dzieci. Po tym, jak chłopiec przewrócił się na placu zabaw, ograniczono nawet jego wyjścia na miasto, o które tak zabiegał. Nic zatem dziwnego, że chłopiec jest bardzo nieszczęśliwy i samotny. Wpada jednak ma makiaweliczny pomysł. Postanawia nauczyć się pisać po to, by moc kontaktować się z Felkiem…

Jednak prawdziwym sprawdzianem dla Maciusia nie jest nauka pisania. Wybucha bowiem wojna, która wypowiedziały aż trzy państwa. Maciuś postanawia wymknąć się i wraz z Felkiem ruszyć na front…Tak zaczyna się ta frapująca i pełna zwrotów opowieść o tym, co słuszne (a co nie), o reformach, dzieciach i o tym, że nie można zadowolić wszystkich. Niezależnie od tego, jaką naukę my wyciągniemy z książki, to bez wątpienia będzie to jedna z tych lektur, do których się wraca, bowiem nabiera ona głębszego sensu wraz z nabywaniem przez nas życiowych doświadczeń.

Jedną z lektur szkolnych, którą moi synowie w tym roku będą mieli okazję przepracować jest właśnie Król Maciuś Pierwszy, której autorem jest Janusz Korczak. Wydawnictwo Świetlik postanowiło przygotować piękne wydania lektur właśnie, tych które nasze dzieci poznają w szkole podstawowej. A czy może też przerabialiście tę książkę? W środku znaleźliśmy historię młodego człowieka, który po śmierci swojego ojca – króla musiał zostać władcą. Chłopiec na początku nie wie zupełnie jak poradzić sobie z nowymi obowiązkami, próbuje więc zawierzyć doradzającym mu ministrom. Postanawia on wbrew temu, że nikt w niego nie wierzy zostać dobrym i mądrym władcom. Wraz z przyjacielem Felkiem wyrusza więc na wojnę, a po powrocie z niej przechodzi prawdziwą przemianę. Czy chłopiec po powrocie wprowadzi nowe reformy, które mają poprawić życie mieszkańców Królestwa? Czy zdoła przekonać do swojego zdania dotychczasowych doradców?

Ja bardzo miło wspominam właśnie tą lekturę. Uważam jednak, że dużo więcej zrozumiałam z niej sięgając po nią ponownie w dorosłym życiu, zdecydowanie inaczej na nią i jej treść spojrzałam 🙂 Z chęcią więc sięgnęliśmy z synami po to nowe wydanie, ponieważ fajnie kiedy mądre książki dodatkowo mogą stać się ozdobą naszej biblioteczki.