Wymazać siebie

Polacy to naród ekspertów. Znamy się na wszystkim, w zależności od tematu, jaki jest na tapecie, okazuje się, że nasi znajomi są specjalistami, od katastrof lotniczych, od ruchu płyt tektonicznych, od czasu do czasu zamieniają się również w znawców psychologii i związków homoseksualnych. Niestety, nie mogę brać udziału w tego typu dyskusjach, bo nawet nie jestem sobie w stanie wyobrazić, co czuje nastolatek, w tym trudnym okresie alienacji, niepewności, gdy okazuje się, że odstaje od znajomych. Tym bardziej nie jestem w stanie zwizualizować sobie sytuacji, gdy chłopak wychowujący się w skrajnie religijnej rodzinie odkrywa, że nie pociągają go kobiety, że nie zbuduje związku z dziewczyną, z którą swata go cała parafia, bo woli facetów. Książka Wymazać siebie, to bestseller który został zekranizowany. Opowiada o chłopaku, który idzie na terapię, bo rodzice chcą wyleczyć z gejostwa syna, sodomitę, który w innym wypadku skazany jest na ogień piekielny.

Książka jest autobiograficzna. Garrad trafia na terapię do organizacji Love in Action, tam mają wyleczyć go ze skłonności homoseksualnych, są opowieści wyleczonych, więc matka odwozi syna, który ma przejść terapię, trochę podobną do meetingów AA, a trochę do sekciarskiego prania mózgu. Pomogą mu zanalizować po kim z przodków odziedziczył złe skłonności, na każdym kroku przypomną, że jest grzeszny i zły. Książka to nie tylko zapis terapii, ale bolesnych przeżyć chłopaka, zagubionego w swojej samotności, przerażonego swoją innością, którego fałszywy przyjaciel zwiódł, zgwałcił i doniósł na niego rodzicom. To naprawdę przerażający obraz świata, którego nikt nie chciałby doświadczyć.

Niesamowita książka, nie spodobał mi się wprawdzie wstęp, który generalizuje i w moim odczuciu jest krzywdzący, ale może tylko ja tak postrzegam. To co przeżył Garrad mnie dosłownie zmroziło. Ta książka otwiera oczy na przeżycie, dla nas, dla wielu z nas obce. Niewyobrażalna tragedia. Nie, nie postrzegam jako tragedię orientacji tego chłopca, ale jego cierpienia spowodowanego przez innych ludzi, strach, lęk przed odcięciem od rodziny, brak perspektywy, bo dlatego ON idzie się leczyć, bo nie chce być odcięty od rodziny. Dodatkowo wyrósł wśród ludzi, którzy bardzo specyficznie interpretują Biblię, ale pewne rzeczy wpoili mu bardzo silnie, stąd to co chłopak przeżywa jest jeszcze bardziej przerażające.

No ciężko to opisać. Niesamowita książka. Mocna. Aż ciężko to opisać.

"Tym, co tak naprawdę powstrzymywało nas od samobójstwa, był strach przed wstydem i piekłem."

19-letni Garrard to syn ortodoksyjnego pastora z małego miasteczka w jednym ze Stanów Zjednoczonych, Arkansas. Dokonując przed rodzicami coming outu zostaje postawiony przed wyborem - albo straci rodzinę i cała społeczność się od niego odwróci, albo podda się terapii, która ma na celu wyleczenie go z homoseksualizmu. Rodzina Garrarda wierzy, że homoseksualizm jest chorobą i nałogiem, z którego wyleczyć go może organizacja Love in Action, opierająca się na rygorze i czytaniu Biblii. Młody chłopak nie chcąc tracić rodziny decyduje się na podjęcie leczenia.

Historia Garrarda zdecydowanie nie należy do najłatwiejszych. Sam temat jest na równi kontrowersyjny, jak i bolesny dla części społeczności. Od 1990 roku homoseksualizm jest powszechnie uznany za orientację seksualną, a mimo tego wciąż istnieje przekonanie, że jest to choroba, z której można pacjentów wyleczyć. Choć nie czuję się personalnie związana ze społecznością LGBT+, to ataki wobec niej niesamowicie mnie smucą, szczególnie jeśli agresja i napaść wobec tej społeczności rozpoczyna się od ich bliskich.

"Wstyd i wściekłość wypełniały mi pierś, zajmując przestrzenie, które poprzednio zarezerwowałem na miłość, i rozniosły się pod skórą jak niewidoczne sińce. [...] nie znałem sposobu, by się z tego oczyścić."

Garrard był młodym chłopakiem, w moim wieku na dodatek, gdy jego orientacja wyszła na jaw, a rodzina zareagowała tak, a nie inaczej. Możliwe, że to przez ten sam wiek odbieram te zapiski mocniej, a niektóre momenty bardziej chwyciły mnie za serce. Reakcji rodziny Garrarda nie będę oceniać, ponieważ należy pamiętać, że w zamkniętych społecznościach pewnych przyzwyczajeń i nazwijmy to wierzeń nie da się ot tak z dnia na dzień zmienić, chociaż niektóre osądy są niesamowicie krzywdzące. Konserwatywne podejście otoczenia chłopaka do wielu spraw wywołało u mnie mnóstwo emocji, niestety głównie negatywnych. Ciężko mi się postawić na miejscu jakiejkolwiek osoby w tej historii, gdyż naprawdę nie wiem jak bym się zachowała mając za sobą pewne przeżycia, ale wiem, że podjęłabym próbę zrozumienia nowej sytuacji, której tu zabrakło.

Zupełnie nie spodziewałam się emocji, jakie "Wymazać siebie" we mnie wzbudziła. Praktycznie się nie śmiałam, moje gardło było ściśnięte i zdarzyło mi się dwukrotnie przerywać lekturę przez płacz. Czytanie historii Conleya nie należało do najprostszych, więc nie wiem czy jestem w stanie sobie wyobrazić co zrobiłabym na jego miejscu. W wieku 19 lat tak naprawdę niczego się nie wie, rodzice są lub powinni być głównym autorytetem, a ich słowo powinno być wsparciem dla nas, młodych, głupich i poszukujących. Braku takiego wsparcia Garrardowi już nikt nie wynagrodzi i ciężko mi jest myśleć jak wiele osób musi borykać się z czymś takim na co dzień. Sam autor zdecydował się spisać swoje wspomnienia i ubrać je w książkę dopiero po jedenastu latach od faktycznych zdarzeń i jak sam przyznaje to wciąż nie było łatwe.

"Wierzyłem, że moje milczenie jest zasłużoną karą."

"Wymazać siebie" to bestseller, głównie ze względu na tematykę o jaką zahacza. Historię czyta się powoli, nie ma tu pędzącej akcji, ale jednocześnie autor operuje prostym i przystępnym językiem, przez co każdy powinien się w niej odnaleźć. Książka jest pewnego rodzaju terapią, w której autor porusza tematy związane z odnajdywaniem siebie, wiarą w Boga, ale i przybliża nam radykalną terapię stosowaną przez grupę Love in Action, o której można było usłyszeć już kilka lat wcześniej w dokumencie o tym samym tytule. Historia Garrarda jest poruszająca, pełna emocji, a jednocześnie jest książką, którą będę polecać wszem i wobec, więc jeśli jeszcze o niej nie słyszeliście, to naprawdę gorąco zachęcam do jej poznania. Sama nie czytam zbyt często biografii, a jednak tym razem cieszę się, że wyszłam poza swoją strefę komfortu w zakresie literatury i przeczytałam coś, co wciąż jest w pewnym stopniu dla mnie niepojęte.

Dla niektórych osób świat jest o wiele bardziej skomplikowany niż dla przeciętnej osoby. Większość z nas ma własne problemy, pragnienia i toczy własne walki, jednak są one częścią naszego życia i akceptujemy to, bo życie innych wygląda tak samo. Lecz czasami między tą przeciętnością jest coś więcej. Problem, który jest rzadki, który nie jest powszechnie tolerowany, o którym się milczy i robi wszystko, by inni się nie dowiedzieli. Następnie próbuje się z nim jakoś uporać i zapomnieć. Taki problem miał Garrard, który odkrył, że jest homoseksualistą, a w środowisku, w którym żyje, coś takiego jest nie do zaakceptowania.

Garrard pochodzi z rodziny zagorzałych baptystów. Jego ojciec po wielu latach prowadzenia manufaktury bawełny zmienia swoje życie i czuje powołanie, by nawracać innych. Jest to dla niego najważniejszy cel w życiu i oddaje się swojej nowej pasji całym sercem. Każdą wolną chwilę spędza, pomagając ludziom i pragnie, by jego syn również temu się poświęcił i żył w prawdziwej wierze. Garrard wierzy, że tak właśnie będzie... Wierzy do momenty, gdy odkrywa u siebie pociąg do tej samej płci. Wtedy wszystko się zmienia, a ON musi poradzić sobie z własną psychiką i reakcją rodziców, dla których współżycie ich syna z innym mężczyzną jest największym grzechem, jaki Garrard mógł w życiu popełnić. Odtąd zaczyna się walka w Love in Action z homoseksualizmem młodego mężczyzny. To wszystko działo się w 2004 r. Minęło już wiele lat i Garrard Conley postanowił opowiedzieć swoją historię – ujawnić emocje, jakie wtedy czuł oraz ukazać, jak działają tego typu ośrodki.

"Wymazać siebie" było dla mnie nietypowym wyborem, ponieważ raczej unikam tego rodzaju tematów. Uważam się za osobę tolerancyjną i życzę wszystkim homoseksualistom szczęścia w takim życiu, jakie sobie wymarzą. Jednak ich historia za bardzo mnie nie interesuje. Do przeczytania tej powieści najbardziej przekonał mnie opis terapii konwersyjnej, co jest już bardziej w polu moich zainteresowań. Teraz wiem, że wcześniej była to zwykła ignorancja i każdy z nas powinien wiedzieć, jak taka terapia wygląda i przede wszystkim jak wygląda życie ludzi, którzy dzień w dzień walczą ze swoją naturą.

Zacznę najpierw od samej stylistyki książki. Conley okazał się genialnym pisarzem. Z samej książki wiem, że wiele w swoich młodzieńczych latach pisał, czego efekty widać w jego autobiografii. Jego styl jest lekki i przyjemny, a przy tym niesamowicie dopracowany. Uwielbiam, jak pisarz posługuje się takim językiem. Dzięki temu cała historia jest wciągająca i tak naprawdę nie można się od niej oderwać. W "Wymazać siebie" właśnie ten niezwykły język pozwala czytelnikowi poznać dokładnie osobę pisarza.

Garrard jest głównym bohaterem tej książki i zarazem jej narratorem. Powiem Wam, że po prostu nie da się nie polubić jego postaci, gdyż jest wyjątkowo sympatyczny i sama jego osobowość zaskakuje swoją dynamiką, nieprzewidywalnością i całkowicie odmiennym spojrzeniem na świat. I w tym przypadku nie mówię o innej orientacji seksualnej. Ma w sobie wyraźną iskrę życia i nadzieję na lepsze jutro, co bardzo szanuję. Co do innych bohaterów to nie dane nam jest poznać ich lepiej, jednak możemy na tyle dobrze przyjrzeć się im zachowaniom, by zrozumieć cały kontekst sytuacji. Dla mnie jest to wystarczające. Ważną rolę odgrywają również rodzice i ich kreacji jest wybitna. Uważam tak, ponieważ spodziewałam się, że właśnie to oni zostaną przedstawieni jako największe demony, które zniszczyły życie swojemu synowi. Nie było tak. Garrard ukazał swoją wielką miłość i szacunek do nich, co mnie urzekło. Zarazem nie poszedł w idealizowanie swoich rodziców i mówienie, że to moja wina, że to ja jestem homoseksualistą, dlatego przez młodzieńcze lata wariowałem i trafiłem na terapię. Nic z tych rzeczy. Pokazał ich konkretne błędy oraz z czego one wynikały. Postarał się spojrzeć na to wszystko ich oczami oraz dołożyć swoje własne emocje i w ten sposób ukazał całościowy obraz.

Po przeczytaniu "Wymazać siebie" mogę z całą odpowiedzialnością powiedzieć, że powinno się poruszać temat homoseksualizmu i nie tylko w aspektach ogólnej akceptacji, ale akceptacji samego siebie. Ta powieść pokazała mi, że młode osoby, które zdają sobie sprawę, że mają inną orientację niż heteroseksualną, niekoniecznie muszą mieć problem z tym, co inni powiedzą. Problemem może być to, że uważają siebie za odmieńców i złe osoby. Jeśli do tego dochodzi religia, która w większości potępia takich ludzi (szczególnie właśnie baptyści, a w naszym kraju katolicy), a ten człowiek jest głęboko wierzący, to funduje sobie swoje własne piekło w umyśle. Tak nie powinno być. Część z Was pewnie powie, że terapia konwersyjna to już nie te czasy. Mocny wstęp do książki pani Agnieszki Graff na samym początku udowadnia, że to wcale nie jest przeszłość. Ona nadal trwa prawie w każdym kraju. W naszej Polsce też, co jest przerażające, bo dochodzą jeszcze do tego egzorcyzmy. Powinniśmy o tym pamiętać.

"Wymazać siebie" było bardzo ciekawą książką, która w przystępny sposób pokazała poważny problem. Choć przyznam się Wam, że już podczas czytania ostatniej setki miałam problem. Przyszedł moment, gdzie miałam wrażenie, że autor zaczyna się powtarzać, przez co wpadłam w nudę. Ale to mało znacząca wada przy całości. A tę biografię naprawdę warto przeczytać – nawet jeśli nie lubicie takich książek.