Silmarillion

Długi czas wyszukiwałem dobrego wydania tego wspaniałego dzieła J R R Tolkien. Do tej pory miałem okazję przeczytać ją tylko raz. Do tej pory na palcach jednej dłoni można policzyć edycje warte dodania na swoją półkę. I obecne wydanie można do niego zaliczyć.

Książka posiada twardą okładkę, oprawioną w obwolutę. Kartki zostały mocno przymocowane do krawędzi. Papier mógłby być ciut lepszej jakości, ale nie ma co narzekać. Ilustracje Teda Nashmita pozwalają bez problemów wtopić się w ten wspaniały świat. Duży plus za cienką wstążkę, która służy za zakładkę.

Podsumowując, polecam zakup każdemu fanowi Śródziemia, który nie posiada jeszcze jej w swojej kolekcji.

„Wspaniałe Śródziemie”

"Władca pierścieni" i "Hobbit" są najpopularniejszymi i najbardziej kojarzonymi dziełami Johna R. R. Tolkiena, które znają zarówno czytelnicy, jak i widzowie, ponieważ obie książki doczekały się swoich ekranizacji w reżyserii Petera Jacksona. Jednakże każdy fan autora zapytany o najważniejsze dzieło profesora Tolkiena odpowie od razu, że był nim "Silmarillion". To opus magnum twórcy Śródziemia, nad którym pracował większość życia, ale nigdy nie zdołał go w pełni ukończyć. Jednakże książka ujrzała światło dzienne, bo została wydana po śmierci autora przez jego syna Christophera, który postanowił jak najlepiej skompletować fragmenty tego dzieła i utworzyć najbardziej spójną całość, żeby oddać ją w ręce czytelników.

"Silmarillion" swoją budową najbardziej zbliżony jest do zbioru opowiadań przedstawiających losy świata Śródziemia i jego postaci, które toczyły się w Dawnych Dniach, czyli znacznie wcześniej niż akcja wydarzeń z "Hobbita" i "Władcy Pierścieni" z Trzeciej Ery. Tekst nie jest ściśle spójny, bo wielokrotnie był doskonalony przez Tolkiena i ciągle ewoluował, więc bardzo przypomina mitologię stworzoną ze zlepku kilku legend o zmiennym tempie, różnej narracji, większym lub mniejszym bogactwie szczegółów, wydarzeń i tym podobne.

Książka składa się z kilku części. Zaczyna się od Ainulindalë, czyli muzyki śpiewanej przez Ainurów (anielskie istoty stworzone przez jedynego boga Eru Ilúvatara), z której dowiemy się jak zrodził się cały świat. Druga część to Valaquenta, gdzie poznamy pierwszych mieszkańców, czyli boskich Valarów, Majarów (pomocne im duchy), a także ich nieprzyjaciół. Kolejną jest Quenta Silmarillion, czyli główna część książki, która przedstawia całą historię Silmarillów zawartą w dwudziestu czterech rozdziałach. To tutaj dowiemy się o powstaniu Silmarilów, czyli klejnotów stworzonych przez Fëanora, który umieścił w nich światło Dwóch Drzew Valinoru i o ciągłych wojnach toczonych o ich odzyskanie przez Elfy Wysokiego Rodu z Władcą Ciemności, Morgothem, który je skradł. Poznamy przy tym też całe bogactwo tego świata i jego postaci (m. in. powołanie do życia elfów, krasnoludów, ludzi, orków, balrogów itp), czyli jest to najbardziej rozbudowana i emocjonująca część.

Akallabêth opowiada o wzroście potęgi Númenorejczyków (ludzi z Zachodu), panowaniu najważniejszych i najpotężniejszych władców i ich buncie przeciwko Valarom, którym zazdrościli nieśmiertelności, co ostatecznie doprowadziło do ich całkowitego upadku i zniszczenia wyspy Númenoru przez bogów. Ostatnia, piąta część przedstawia Pierścienie Władzy, czyli streszczone losy z Trzeciej Ery, głównie te znane z "Hobbita" i "Władcy Pierścieni" zwieńczone odpłynięciem z Szarej Przystani. Na końcu zostały także zamieszczone dodatki uzupełniające, urozmaicające i jeszcze lepiej przybliżające świat, czyli: tablice genealogiczne, obszerny indeks z krótkimi objaśnieniami, cząstki słowotwórcze w języku quenejskim i sindariński i wskazówki dotyczące wymowy imion w języku elfów. Wszystko to w znacznym stopniu przybliża czytelnikowi od samych podstaw świat Śródziemia, który fascynuje niemal na każdym kroku.

Wielki podziw wzbudza też całe wydanie tej książki, którą wydawnictwo Zysk i S-ka postanowiło niedawno wznowić. Z lekkim sumieniem mogę stwierdzić, że jest to pierwszy taki tom, który mogę uznać za idealny. Nigdy do tej pory nie zetknąłem się jeszcze z książką, której wydanie jest absolutnie perfekcyjne pod każdym względem. Twarda okładka z obwolutą (grafika na obu jest taka sama, co rzadko się zdarza), kremowy papier, odpowiednia interlinia i marginesy, poręczny format, tasiemka w formie zakładki, zawarte w środku przepiękne ilustracje Teda Nashmita, redakcja Christophera Tolkiena i przekład Marii Skibniewskiej. Całość wygląda absolutnie cudownie i z ogromną przyjemnością trzyma się w rękach i czyta taką książkę. Kapitalnie jest móc odłożyć taką perełkę na półkę wzbogacając nią kolekcję książek Tolkiena.

"Silmarillion" świetnie przedstawia ten fantastyczny świat Śródziemia, jego bogactwa, postaci i wszystkie wydarzenia, które się w nim toczą. Historie zawarte tutaj są piękne, dramatyczne, wzruszające i wzbudzające zachwyt. Mnóstwo opowieści do przeczytania, komentowania, analizowania, smakowania i przeniesienia na ekran (co mam nadzieję, że kiedyś chociaż częściowo się stanie). Książka jest bardzo dobrą pozycją zarówno dla nowego czytelnia na sam początek przygody z mityczną krainą Johna R. R. Tolkiena, ale także jako uzupełnienie i urozmaicenie, kiedy wcześniej przeczytało się inne pozycje i chce się tego świata poznać jeszcze więcej. Sam czytałem tę książką po raz drugi. Sięgnąłem po nią po ponad siedmiu latach ponownie i zdecydowanie przetrwała dla mnie próbę czasu. Dalej mnie zachwyca, a nawet potęguje jeszcze te ogromne już uczucie zachwytu, jakim od początku darzę ten fantastyczny świat, i już zawsze będę.

Recenzja pochodzi z bloga: [Adres usunięty]

J. R. R. Tolkien to pisarz, który zapisał się w kartach historii. Stworzył dzieła wieczne, w których będą się zaczytywać nasze wnuki. Władca Pierścieni, Hobbit… Nawet jeśli czytelnikowi nie udało się zaznajomić z tymi pozycjami (są to najsławniejsze, ale nie jedyne książki w dorobku autora), to z pewnością zna stworzone przez niego historie chociażby z ich ekranizacji. Jednak wszystko ma gdzieś swój początek i choć nie w dosłownym znaczeniu, to Silmarillion można uznać jako wprowadzenie do tolkienowskiego świata.

Nie jestem osobą, która uwielbia twórczość Tolkiena. Rozumiem, dlaczego jest ON uważany za wielkiego pisarza. Wręcz przyznaję rację, że jego dzieła są wybitne. Jednak sama nigdy nie czerpałam wielkiej radości z czytania jego utworów. Spróbowałam jako nastolatka, po czym dałam kolejną szansę jako osoba dorosła. Stąd też moja opinia może nie zawierać odpowiednich pochwał, na które zasługuje dzieło Silmarillion.

Autor zaczął tworzyć Silmarillion jako 20 letni mężczyzna. Całe swoje życie tworzył historię, legendy i postacie, które dały życie światu w jego książkach. Choć śmierć przerwała proces tworzenia tego zbioru, to jego syn - Christopher, ułożył poszczególne części i stworzył spójną całość. Rozpoczęcie tytułowej treści książki poprzedza wyjaśnienie syna autora co kierowało nim przy podjęciu się zadania wydania Silmarilliona oraz list samego J. R. R. Tolkiena, w którym to możemy poznać historię towarzyszącą powstawania opowieści o Pierwszej Erze.

Słyszałam opinie, że jest to odpowiednia lektura wprowadzająca do świata tolkienowskiego. Uważam jednak, że więcej radości będzie czerpał z niej czytelnik, który miał okazję poznać inne książki autora. Powrót do początków świata, który już znamy i uwielbiamy. Rozszerzenie historii, które wcześniej były jedynie wspomniane. Przede wszystkim ogromny sentyment, ponieważ w treści znajdziemy wiele nawiązań do bohaterów i wydarzeń. To ponowne odkrycie tego co sprawia, że dzieła Tolkiena są uważane za wybitne.

Cała treść jest krótkimi opowiadaniami. Napisana jest w formie ciągłej, stąd ciężko uświadczyć w niej jeden przewodni wątek, który skłania czytelnika do dokładnego śledzenia wydarzeń. Jednak jak wspomniałam, autor pracował nad tymi historiami całe swoje życie. Zmieniał je, modyfikował. Chciał by można było uznać ich zbiór za swego rodzaju biblię. Nie posiadam odpowiedniego słownictwa by oddać jak wybitny jest język, którym posługuje się autor, jednak jest to coś co nawet dla mnie - osoby, która nie do końca rozumie fenomen tej historii - czymś niezwykłym i wybitnym.

Jeśli kochacie dzieła Tolkiena, to Silmarillion jest kolejną obowiązkową lekturą dla was. Zachwyca treścią i wydaniem. Twarda oprawa, ilustracje stworzone przez Teda Nasmitha oraz dbałość o szczegóły sprawiają, że warto zwrócić uwagę na tę książkę. Treść stawia tylko kropkę nad i. Nawet jeśli nie będziecie do końca przekonani czy ten zbiór opowieści jest dla was, to nie będziecie żałować zakupu tej książki.

LEGENDARIUM ŚRÓDZIEMIA

Oto książka, nad którą Tolkien pracował całe swoje życie. Pierwsze teksty zaczął pisać już w roku 1917, na długo zanim w ogóle w jego głowie pojawiła się koncepcja debiutanckiego „Hobbita”, i nie przestał poprawiać niezliczonej ilości opowieści i ich różnych wersji aż do dnia śmierci. „Silmarillion” stał się dziełem jego życia, a teraz to opus magnum ojca literatury fantasy powraca w kolejnym wznowieniu, opublikowanym z okazji czterdziestolecia pierwszego wydania. Wznowieniu pięknie wydanym i bogato ilustrowanym.

Warto jednak zauważyć, że „Silmarillion” to nie powieść – a już na pewno nie w klasycznym rozumieniu tego pojęcia. Czym zatem jest? Legendarium wymyślonego przez autora Śródziemia, obejmującym jego dzieje od powstania świata, przez wydarzenia z pierwszych dwóch er jego istnienia, po wypadki, które doskonale znamy z kart „Władcy Pierścieni”. Najważniejszą jednak częścią książki staje się ta zatytułowana „Quenta Silmarillion”, w której poznajemy losy trzech kryształów. Tytułowe Silmarile, w których uwięzione zostało światło dwóch drzew Valinoru, stają się obiektem pragnień złego Melkora, poprzednika i mentora Saurona. Kiedy ten je wykrada, Fëanor, który w wyniku ataku stracił ojca, wraz z synami poprzysięga ścigać posiadacza kryształów (i każdego, kto położy na nich swoje ręce), mszcząc się na nim.

Oczywiście opowieść ta mocno związana jest z wieloma innymi (m.in. losami Berena i Lúthien i dzieci Húrina), dla których Silmarile są tłem, a które składają się na cały, imponujący obraz świata, jaki wykreował Tolkien. Świata o prostej, wyraźnej mechanice i specyfice, zaludnionego istotami znanymi z baśni i legend, jednakże przedstawionymi w zupełnie inny sposób. Bo nie kto inny, a Tolkien właśnie, jako pierwszy zaproponował czytelnikom poważne podejście do elfów, krasnoludów i im podobnych. Nie infantylne, nie oparte na humorze i lekkości, ale realistyczne, jakby opisywał odmienne rasy, koegzystujące z nami w zamierzchłych czasach. Przede wszystkim jednak czuć w „Silmarillionie” siłę dawnych eposów i przypowieści, mitologii najróżniejszych krajów, która go inspirowała, a której brak tak bardzo odczuwał w rodzimej Anglii. Zarazem jednak całość nie nuży i nie brzmi przesadnie patetycznie, pomimo nieustającej doniosłości treści i opisów. Autor tworzy tu własne mity, ze wszystkim, co się z nimi wiąże, często parafrazując „Biblię” i inne tekstu religijne, zachowując jednocześnie spójność literacką. Co więcej znajdujemy tu także rozwinięcie wątków znanych z dzieł wydanych za życia pisarza: śledzimy losy Saurona i jego kształtowanie się, dowiadujemy się czym był w rzeczywistości Balrog, poznajemy też dzieje wielu innych bohaterów.

Przyznajcie, że jak na dzieło, którego autor nigdy nie skończył tak naprawdę pisać ani poprawiać, robi to wrażenie. Ale Tolkien już taki był. Perfekcjonista, który musiał stworzyć coś doskonałego, tyle że nigdy nie był w stanie niczego za takie uznać. Z jego listów (oraz samej twórczości) wyłania się także inny obraz pisarza – to już jednak taka uwaga na marginesie. Jego syn zredagował pozostawione przez zmarłego teksty i (z pomocą pisarza Guya Gavriela Kaya) złożył w formę, jaką znamy obecnie. I udało mu się to znakomicie, a w ręce czytelników trafiła wspaniała książka, doskonale uzupełniająca magiczny świat „Władcy Pierścieni” i „Hobbita”. Locus Award dla najlepszej powieści fantasy absolutnie zasłużona.

Jeśli jesteście miłośnikami twórczości Tolkiena albo cenicie dobrą fantastykę, powinniście koniecznie poznać „Silmarillion”. To książka, która zmienić potrafi życie i która nie jest banalną rozrywką. Obecna edycja, jaka właśnie znalazła się wśród nowości, tym bardziej do tego zachęca: pięknie i bogato ilustrowana, zamknięta w twardej oprawie i z dodatkową obwolutą stanowić będzie ozdobę niejednej domowej biblioteczki. Polecam bardzo, bardzo gorąco!

SIŁA SILMARILLIONU

Choć to zdecydowanie Władca Pierścieni jest najbardziej znanym z dzieł J.R.R. Tolkiena, jego opus magnum także we własnym odczuciu autora pozostaje bez dwóch zdań Silmarillion. Książka ta, nie powieść, a legendarium świata wymyślonego, zaczęła powstać niemal ćwierć wieku przed wydaniem Hobbita, kiedy przyszły pisarz zaledwie przekroczył wiek dwudziestu lat, i niemalże do samej jego śmierci była przezeń poprawiana. Nigdy nieukończona, stała się tym, co spajało całą twórczość Brytyjczyka. Dziełem jego życia, w którym spotkały się wszystkie jego pasje, miłości i zainteresowania. Z okazji 40-lecia jego pierwszego wydania, wydawnictwo Zysk i Spółka przygotowało jubileuszową ekskluzywną edycję, po raz kolejny dając polskim czytelnikom okazję poznania tego arcydzieła literatury nie tylko fantastycznej.

Niełatwo jest powiedzieć, w o czym dokładnie opowiada Silmarillion. To po prostu zbiór inspirowanych mitologią legend i opowieści z Dawnych Dni, ukazujący losy tolkienowskiego świata (w tym wypadku Śródziemia byłoby zbyt skromnym określeniem), od jego stworzenia, do okresu Trzeciej Ery, kiedy to toczy się akcja Hobbita i Władcy Pierścieni. Za wątek przewodni całości można uznać jednak historię Silmarilli, stworzonych przez Fëanora klejnotów, w których uwięzione zostało światło Drzew Valinoru. Ukradł je zły Melkor, zabijając ojca ich twórcy i niszcząc Drzewa. Fëanor wraz z synami poprzysiągł zemstę, zaczęła się Wojna o Klejnoty i wielka opowieść, w której splotły się losy wielu mieszkańców Śródziemia, w tym przejmujące dzieje Berena i Lúthien pary kochanków, których imiona zostały potem uwiecznione na nagrobku Tolkiena.

To oczywiście nie wszystko, co znajdziecie w Silmarillionie. Jak na dzieło życia przystało, splatają się tu elementy z właściwie każdego związanego ze Śródziemiem tekstu, jaki napisał autor. To tu swoje początki biorą losy dzieci Húrina, które potem doczekały się samodzielnej książki (zresztą wspomniani Beren i Lúthien także już wkrótce pojawią się w tej formie), widzimy też wczesne lata działania Saurona, a co za tym idzie wielu postaci, także tych najważniejszych dla innych dzieł Tolkiena. A wszystko to we wspaniałej historii jednego z najlepszych wymyślonych uniwersów w historii.

I pomyśleć, że wszystko to zapoczątkowała chęć dobrania odpowiedniej opowieści do wymyślonego przez siebie elfickiego języka. Oczywiście był to jeden z wielu impulsów. Tolkien, jako miłośnik legend, zawarł tu wszystko, czym na tym polu żywił się przez lata jego umysł. Zaczynając od Kalevali, przez mitologie nordycką, grecką i celtycką, na inspiracjach baśniami kończąc, ojciec Hobbitów stworzył dzieło tak pełne, kompleksowe i wspaniałe, że wartością literacką i wywoływanymi emocjami przewyższyło dokonania klasyków. Tolkien nie napisał bowiem kolejnej pozycji z gatunku fantastyki, jakich wiele przecież na rynku, a współczesną baśń dla dorosłych. Baśń, w której odzyskał elfy, tak bardzo ugrzecznione przez bajki (jakże ON nie znosił tego ich wizerunku, zresztą obwiniał o to Szekspira!), jako dumne, piękne istoty, podobne człowiekowi, ale jakże od niego różne. Oczywiście to samo zrobił choćby w Hobbicie, jednak należy pamiętać, że to Silmarillion był pierwszy, choć wydany został dopiero cztery lata po śmierci pisarza.

Dobrze jednak, że w ogóle trafił na księgarskie półki. Tolkien sam wahał się, czy to dzieło ma sens bo czy coś bez Hobbitów, za to z podniosłą atmosferą mogło zdobyć popularność? Poza tym, kiedy próbował opublikować je tuż po wydaniu Hobbita, maszynopis został odrzucony. Autor nie poddawał się jednak, a jak na perfekcjonistę przystało, nie potrafił skończyć poprawiać Silmarillionu. Redagowanie przerwała śmierć i dopiero jego syn, Christopher wraz z pomocą Guya Gavriela Kaya (autora Fionavarskiego gobelinu) doprowadził zapiski ojca do obecnego kształtu. Można by więc sądzić, że po takich perypetiach w ręce czytelników trafiło dzieło niespójne albo po prostu niepełne, ale nic bardziej mylnego. Silmarillion to dzieło pełne, cudowne, przepięknie napisane i poruszające wyobraźnię, jak mało które. Być może najlepsze, jakie stworzył Tolkien. Bardziej wymagające niż Władca Pierścieni, trudniejsze, ale dostarczające takich literackich przeżyć i takiej satysfakcji, że nie sposób przestać się nim zachwycać.

Nowa edycja także przedstawia się bez zarzutu. Przepięknie zilustrowana przez Teda Nasmitha, którego hiperrealistyczne obrazy doskonale uzupełniają tekst, wzbogacona o jedną nową grafikę i spis wszystkich znajdujących się w tomie, wraz z ich nazwami, wygląda znakomicie. Wydana na dobrym papierze, w twardej oprawie i z dodatkową obwolutą, wspaniale prezentuje się na półce. Jedynym mankamentem jest fakt, że ilustracje wydrukowane zostały na papierze offsetowym, a nie kredowym, ale to tylko przysłowiowa łyżka dziegciu do tej beczki miodu.

Jeśli więc jeszcze jakimś cudem nie znacie Silmarillionu, zmieńcie to koniecznie. To nagrodzone Locus Award dla najlepszej powieści dzieło, mimo początkowej nieprzychylności krytyków, przetrwało próbę czasu, zachwycając po dziś dzień. I chyba nigdy już nie przestanie.