“Martwe dusze” to klasyka rosyjskiej literatury XIX wieku. Powieść stanowiąca przenikliwe spojrzenie na ludzką naturę, które od wieków nie straciło na aktualności.
Paweł Cziczikow, przedstawiciel klasy średniej, przyjeżdża do prowincjonalnego miasta N., aby zakupić tak zwane martwe dusze, czyli chłopów pańszczyźnianych, zmarłych od czasu ostatniej rewizji podatkowej. Mężczyzna chce wykupić dusze istniejące tylko na papierze, za których gospodarze nadal płacą podatki. Tym samym próbuje zaskarbić sobie życzliwość potencjalnych sprzedających oraz gubernatora miasteczka, jednocześnie nie zdradzając swoich prawdziwych intencji. Wkrótce pojawiają się plotki na temat planów Cziczikowa o porwaniu córki gubernatora. Każda z występujących w powieści postaci symbolizuje powszechne grzechy ludzkości, a spirala ludzkich emocji nakręca ich coraz bardziej absurdalne zachowania.
Pomysł na stworzenie tej książki podsunął autorowi Aleksander Puszkin. "Martwe dusze" to powieść, którą Gogol tworzył przez połowę swojego życia i w jego zamyśle miała być pierwszą częścią trylogii. Seria ta była inspirowana "Boską komedią" Dantego, a autor planował stopniowe przejście w swoich utworach przez piekło, czyściec i raj. Druga część trylogii powstała, lecz pisarz tuż przed śmiercią spalił manuskrypt. "Martwe dusze" zostały zaadaptowane na sztukę teatralną przez Michaiła Bułhakowa, powstała także opera na ich kanwie.
O autorze
Nikołaj Gogol (1809-1852) to jeden z najbardziej cenionych rosyjskich prozaików ukraińskiego pochodzenia, a w jego dorobku znajdują się między innymi "Petersburskie opowiadania" i "Arabeski". Pisarz stworzył także pięć dramatów, wiersze oraz eseje publicystyczne. Gogol zasłynął jako propagator groteski i satyry, a jego dzieła do dziś są inspiracją dla wielu sztuk, oper, utworów muzycznych i filmów.