W oblężeniu. Życie pod ostrzałem na sarajewskiej ulicy

Wojna dla mnie jest doświadczeniem niewyobrażalnym, I zupełnie niezgodnym z moimi

przekonaniami, lecz czasem nie ma się wpływu na to, że stajesz się jej częścią, i to jest chyba

w niej najgorsze. Tego doświadczyli mieszkańcy Sarajewa między 5 kwietnia 1992 roku, a 29

lutym 1996 roku. Po rozpadzie Jugosławii zaczęły formować się różne państwa, jednym z

nich była Bośnia i Hercegowina, po referendum w Marcu 1992 roku, w którym jednogłośnie

głosujący zgodzili się na stworzenie nowego państwa, została zaatakowana przez Serbów,

którzy byli przeciwko tej decyzji, oraz chcąc zdobyć te tereny. Sarajewo, które było

największym i najbardziej znaczącym miastem przyszłej Bośni, zostało zaatakowane przez

Serbów, którzy okrążyli miasto. Co najgorsze specyfiką Sarajewa, jest to że jest okrążone

górami, więc oblężenie nie było tak trudne, a wydostanie się z miasta wręcz niemożliwe.

Całą sytuację w Sarajewie, oczami cywili opisuje Barbara Demick, w swoim reportażu pod

tytułem „W oblężeniu”. Książka ta składa się ze spisanych rozmów z sarajewianami, ale

również opisem sytuacji panującej w mieście, kontekstem historycznym, oraz niewielką dozą

przemyśleń autorki. Grupą, z którą rozmawiała, to osoby z jednej ulicy, dokładnie ulicy

Lagavina, znajdującej się w starej części miasta. Autorka rozmawia z mieszkańcami ulicy,

którzy mimo niedostatku pożywienia, oraz tego, że ich ulica, miasto, kraj jest niszczone, a

obywatele zabijani to zawsze są gościnni, a często nawet weseli, gdy przychodzi do ich

domów. Domy te, często wspaniałe wille, przed oblężeniem, tętniły życiem, i prezentowały

piękną bałkańską i Muzułmańską architekturę, są dziś zniszczone a ich właściciele kryją się w

nich coraz głębiej i są coraz ciszej, by nie zwrócić uwagi snajperów. Autorka stara się

dowiedzieć wszystkiego od mieszkańców tej ulicy: jak było przed wojną, jakie jest ich

nastawienie, czym się zajmują, co robią by przeżyć wojnę, co chcą zrobić po wojnie.

Odpowiedzi są różne, ale jednym głównym podobieństwem, jest to, że Sarajewianie stawiają

opór, i robią to w Bałkańskim stylu. Zazwyczaj są weseli i wszyscy chcą pokazać, że nigdy się

nie poddadzą, i że wojna to dla nich nic strasznego. Kobiety ubierają się w futra, chodzą w

makijażu, chcą wyglądać jak najpiękniej, a mężczyźni robią co mogą walcząc z przeciwnikiem.

Niestety to tylko pozory, mają masę problemów, przede wszystkim ciągły strach przed

ostrzałami artylerii, strzelaniem snajperów, i tym że nie są w stanie uciec. Drugim

problemem jest jedzenie, racje które organizuje ONZ są bardzo podobne i często skromne, a

handel w mieście jest ograniczony i niebezpieczny. W zimę najbardziej doskwiera brak opału

(gaz, prąd i bieżąca woda zostały odcięte na początku oblężenia i zdarzają się sporadycznie)

często mieszkańcy palą meblami, ubraniami, czasem nawet dziełami sztuki.

Dla mnie ta książka mogłaby równie dobrze leżeć na półce obok książek sci-fi, gdyż nigdy nie

przeżyłem takich sytuacji, a nawet nie jestem sobie w stanie wyobrazić momentu, w któym

niespodziewanie, sąsiedni kraj zaczyna Oblężenie stolicy kraju, w którym żyje a moi bliscy

tracą życie. Uważam, że największym plusem tej książki jest to, że pokazuje wojnę od strony

cywili i pokazuje ją taką jaką jest. Można się poczuć tak samo jak ci ludzie, zrozumieć, że

wojna to jedno z najgorszych możliwych doświadczeń. Można również poznać kulturę, a

przede wszystkim mentalność i sposób bycia Sarajewian. Sposób pisania autorki jest dość

ciekawy i przyjemny do czytania (wywiady przeplatane faktami historycznymi), lecz myślę, że

ten sposób narracji po jakimś czasie się „przejada”, odczułem to pod koniec książki, gdy było

to dla mnie monotonne. Świetnym elementem książki jest podział jej na aspekty życia, każdy

rozdział opowiada o zagadnieniu, a są pytane często te same osoby, bardzo porządkuje to

całą lekturę. Niestety jest jeden „haczyk”, który trzeba wziąć pod uwagę, gdy chcemy

zapoznać się z tym reportażem, to powinniśmy wiedzieć, że autorka jest Amerykanką,

piszącą dla Los Angeles Times, co sprawia, że sposób pisania tej książki nie jest do końca

obiektywny. Przede wszystkim bardzo broni ONZ, które rzeczywiście pomagało, lecz pomoc

ta często była niewystarczająca, a samo rozstrzygnięcie mogło nastąpić o wiele wcześniej.

Oceniam ten reportaż bardzo pozytywnie, podziwiam poświęcenie autorki, która

przyjechała do Sarajewa, by napisać tę książkę, oraz to że podjęła się tego trudnego i

kontrowersyjnego tematu, jakim jest Oblężenie Sarajewa. Doceniam to, że starał się napisać

książkę jak najbardziej obiektywnie w żaden sposób jej nie cenzurując. Podoba mi się to, że

Autorka dość jasno przedstawiła kontekst historyczny i że podeszła do tej pracy z szacunkiem

i zaangażowaniem, często pomagając osobom, z którymi rozmawiała i wracając do Sarajewa

po latach. Szanuje to, że w ogóle tę książkę napisała, gdyż wojna w Sarajewie jest rzadko

poruszanym tematem, a wydarzenia te miały miejsce naprawdę niedawno. Dziękuje jej za tę

pracę, gdyż pozwoliło mi to zapoznać się z historią Sarajewa, ale dało również bardzo wiele

przemyśleń na tematy poruszane w tej książce.

Genialna książka! I poruszająca tematykę tak powierzchownie rozumianą w naszym kraju. W podręcznikach możemy przeczytać o oblężeni Sarajewa: dokładne liczby, daty, dane... W książce Demick zupełnie inny obraz: mniej monumentalny, rozproszony, rozpisany na wiele głosów (nie)zwykłych ludzi uwikłanych w sytuacje, o która się nie prosili. Z jednej strony - obraz bardziej zwyczajny niż z odległej perspektywy, pod wieloma względami życie toczy się dalej... Z drugiej - jedna okaleczone dziecko ubrane w twarz i osobowość robi większe wrażenie niż wielu zabitych ujętych w suchej liczbie. Genialna lektura!

Dlaczego ja się tak bardzo interesuję wojną w byłej Jugosławii? To nie tak, że w przeszłym życiu byłam sarajewską Muzułmanką lub groźnym czetnikiem serbskim bo miałam już dziesięć lat kiedy ten konflikt wybuchł. A może to właśnie dlatego że przeżywałam tą wojnę jako ja, choć daleko za Karpatami to jednak blisko bo w Europie.

Pazi snajper!

Barbara Demick w swojej książce „W oblężeniu. Życie pod ostrzałem na sarajewskiej ulicy” skupia się na jednej ulicy – ulicy Logavina, gdzie żyli obok siebie Serbowie, Chorwaci, Muzułmanie. Poznaję ich nazwiska, ich imiona, ich zawody, troski, radości, normalne życie. Niedaleko ich domów stał meczet, cerkiew, katedra a ludzie żyli własnym życiem. „Przed wojną nikt nie wiedział, kto jest Serbem, kto Chorwatem, a kto Muzułmaninem – dodał Zijo – Tak było lepiej”. Aż do wybuchu wojny.

Pazi snajper!

Ich życie się zmieniło diametralnie. Przez kilka lat byli uwięzieni w Sarajewie, ostrzelani przez Serbów, zapomnieni przez ONZ, lekceważeni przez Europę. A to nie byli żołnierze. To były rodziny, osierocone dzieci, nastolatkowie, lekarze. Suada, Jovan, Dzinowie, Ekrem i Minka, Delila, Desa, Esad, Kasema – i inni – egzystowali w oblężonym mieście, nienawidząc wojny, najeźdźców, głodu, mrozu. Jedni przeżyli, drugim się nie udało, część wyjechała, reszta została. Dane mi było wejść wraz z Demick do ich mieszkań, wyobrażeń, myśli.

Pazi snajper!

To nie jest pogodna książka. Wręcz przeciwnie – według mnie mało tu nadziei. „Sarajewianie nigdy nie zapomną”. Radovan Karadzic siedzi w więzieniu. Slobodan Milosevic już nie żyje. Ratko Mladic wiele lat ścigany. Ale to jest lektura obowiązkowa dla wszystkich. Absolutnie polecam. Tylko…

Pazi snajper.