W domu robaka

PONURA KLAUSTROFOBIA

Gasną już światła, rzecz skończona.

I ponad Larw drgających wir

Z hukiem opuszcza się zasłona

I z wolna każdy kształt co kona,

W żałobny spowija kir.

Mówią anioły z bladych powiek

Łzy ocierając w czasie przerw,

Że sztuka ta ma tytuł Człowiek

Herosem jej: Zdobywca Czerw.

- Edgar Alan Poe

Dzieła z początków kariery Geroge’a R.R. Martina, jak i większość jego prozy poza cyklem „Saga lodu i ognia” (czy jak ktoś woli „Gra o tron”), a także sporą ilość dodatków do niego, trudno uznać za szczególnie udane. Owszem, czyta się je dobrze i z przyjemnością, ba, nie da się także nie docenić pomysłów autora, a jednak czegoś w nich brakuje. Czasem w stylu, czasem w rozwiązaniach fabularnych. I tak jest też z nowelą „W domu robaka”, lekturą właściwie na jedno posiedzenie, która na szczęście może pochwalić się naprawdę udanym klimatem.

Zapomniana, konająca planeta. Zrujnowane miasto. Chęć zemsty.

Młody Annelyn wiedzie dobre życie w skrytym pod ziemią miejscu, gdzie o dobrym życiu praktycznie nie ma co marzyć. Wiele zmienia upokorzenie, jakiego pewnego dnia doświadcza od Dostarczyciela Mięsa. Dlatego chłopak zaczyna przygotowywać plan zemsty. Wszystko jednak kończy się dla niego w jeszcze głębszych pokładach świata, w miejscu, gdzie czeka na niego wstrząsająca prawda o bóstwie przodków - Białym Robaku…

Pierwszym, co rzuca się w oczy w trakcie lektury niniejszej mini powieści to jej ponury ton. Już sam świat z „W domu robaka” nie jest zbyt gościnnym miejscem. Tu, podobnie jak to było w debiutanckiej powieści Martina „Światło się mroczy”, wszystko umiera. Ale zarazem robi to w widowiskowy sposób, co stanowi kolejną, wartą docenienia rzecz (spójrzcie tylko na opisy obumarłego słońca). Ważniejszy jednak okazuje się klimat. Klimat duszny, klaustrofobiczny, czasami ocierający się drastyczne elementy czy obrzydliwości (na mnie, miłośniku mocne literatury wszelakiej maści nie robi to co prawda większego wrażenia, ale warto ostrzec co wrażliwszych odbiorców).

Ale i sama fabuła jest tutaj niezła. Z jednej strony mamy tu science fiction w stylu „Diuny” (i to bardziej podobne do wydanego dekadę wcześniej opus magnum Herberta, niż można by sądzić na pierwszy rzut oka), z drugiej opowieść grozy, ocierającą się zarówno o typowy straszak z dziwnymi bytami, jak i horror cielesny. Ale mamy tu też udane dark fantasy, dla tych, którzy wolą prozę Martina osadzoną w realiach bliższych temu, co polubili w jego współczesnych utworach. Rzecz w tym, że stylistycznie niniejsze dzieło wypada słabiej, niż „Gra o tron”.

„W domu robaka” to lektur stricte rozrywkowa. Niby pewnego przesłania można się w niej na siłę dopatrzeć, ale nie zmienia to faktu, że rzecz jest prosta i skupiona na tym, by oddziaływać przede wszystkim na wyobraźnię, a nie serce. Umysłu czytelnika nie stymuluje, ale za to naprawdę zapada w pamięć. Stylistycznie nie jest może zbyt wymagająca, tak jak i postacie nie są szczególnie złożone, niemniej są tu sceny, które robią wrażenie i o których trudno jest zapomnieć. A że jednocześnie opowieść budzi pewne nasze pierwotne obawy i lęki, trudno nie docenić tej jej strony.

Wszystko to składa się na dzieło, które miłośnikom fantastyki i horroru polecam. To tylko nieco ponad sto stron, nowelka jedynie (Stephen King miał masę opowiadań większych objętościowo!), a jednak mimo pewnych minusów poznać ją naprawdę warto. W sam raz na jedno mroczne, ponure popołudnie z książką w ręku.

To jest w tej historii najbardziej urzekające – że chociaż jest taka krótka, to tak wiele można w niej dostrzec. Martin sporo tutaj przemycił, a osoby, które lubią wszystko interpretować i szukać drugiego dna, mogą tutaj mieć naprawdę nie lada zabawę. Chociaż jest to typowe dark fantasy, napisane oczywiście znakomitym językiem, to jednak można w nim po prostu znaleźć sporo ponadczasowych odniesień skłaniających do refleksji.

Cała recenzja: [Adres usunięty]

W domu robaka jest to bardzo krótka, licząca niewiele ponad sto stron książka, którą można przeczytać w dosłownie jeden wieczór. Jest więc nie tyle powieść, co dłuższe opowiadanie. Co ważne, autor od samego początku potrafi zaintrygować, nie od razu wszystko wyjaśnia, ale powoli snuje swoją opowieść o Annelyn i świecie jaki zamieszkuje. Akcja powieści rozgrywa się w większości w ciemnych, dusznych tunelach, w których wszędzie może czaić się zagrożenie i ciągle trzeba mieć się na baczności. A pod względem wydania książka bardzo dobrze się prezentuje - twarda oprawa, a w środku kilka klimatycznych ilustracji, które sprawiają, że lektura jest zdecydowanie ciekawsza.

Świat jaki przedstawia Martin jest nie do pozazdroszczenia. Słońce, które ogrzewa planetę świeci coraz słabiej, osiągnęło gigantyczne rozmiary, że gołym okiem można zobaczyć obszary z zastygniętą lawą na powierzchni. W związku z tym, ludzie zamieszkali pod ziemią, czczą Białego Robaka i polują na inną inteligentną rasę, którą nazywają Jękolami, zamieszkującą najniższe poziomy. Obie rasy toczą ze sobą nieprzerwaną wojnę i są dla siebie wzajemnie pożywieniem. Autor nie nazywa planety, na której akcja się dzieje. Może więc to być Ziemia w dalekiej przyszłości, ale i opuszczona eksperymentalna placówka, w której eksperyment wymknął się spod kontroli naukowców. Z racji tego, że sam bohater niewiele rozumie z tego, co widzi, wizja Martina wydaje się być chwilami niepełna i wymagająca wyjaśnienia pewnych faktów, zaś samo zakończenie pozostaje otwarte.

Książka niesie ze sobą ważne przesłanie o bezsensowności wojny, która niczego nie przynosi dobrego, jedynie same szkody. Co więcej, autor pokazuje, że dość często wyobrażamy sobie naszych wrogów jako bezmyślnych, pozbawionych twarzy morderczych obcych, a przecież nieprzyjaciele tak samo wyobrażają sobie nas. Jest to prawda uniwersalna i dotyczy każdego konfliktu. Książka zmusza także do zastanowienia się, ale już w naszym codziennym życiu, czy to, że ktoś jest od nas inny, inaczej wygląda, daje nam prawo, żebyśmy go gorzej traktowali? Sami nie czulibyśmy się z tym dobrze, więc kto nam daje prawo, żebyśmy do kogoś odnosili się z pogardą?

W domu robaka jest krótką powieścią z gatunku dark fantasy, liczącą zaledwie sto stron. Jednak na tak małej objętości G.R.R. Martin tworzy bardzo ciekawą wizję świata, w której ludzie zamieszkują ciemne tunele i czczą Białego Robaka, a przy tym skłania do przemyśleń.

Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję Wydawnictwu Zysk i S-ka!

[Adres usunięty]