Stramer

Tej książki nie da się przeczytać jednym tchem. Kolejne obrazy namalowane słowem potrzebują czasu, żeby w nas wybrzmieć. Przeżywamy kolejne dni i sytuacje, obserwując świat z perspektywy poszczególnych bohaterów. Autor każdemu z nich pozwala coś o sobie opowiedzieć, głos każdego z nich jest traktowany z równą uważnością, czułością. Przystępnym, ale wyrazistym językiem snuje Mikołaj Łoziński opowieść, która zostaje z nami na długo, wzbudza w nas pytania , wybija nas z codzienności. Gorąco polecam!

W języku żydowskim słowo stramer oznacza człowieka silnego. I na pierwszy rzut oka, ojciec rodziny Stramerów, jeden z bohaterów powieści Mikołaja Łozińskiego, mieszkającej przy ulicy Goldhammera w Tarnowie, sprawia wrażenie ogromnego pechowca.

Na początku XX wieku wyjechał do Stanów Zjednoczonych gdzie przez cztery lata myślał o Rywce, dla której wrócił ze Stanów bez pieniędzy, za to z garścią amerykańskich powiedzonek i skórzanym pasem, który pomagał mu w "wychowaniu" szóstki dzieci, których doczekali się razem z Rywką.

Ma głowę pełną pomysłów, ale nie ma szczęścia do interesów i do "kataru żołądka", tajemniczej choroby, na którą zapada, za każdym razem, gdy w jego życiu coś nie układa się po jego myśli.

W "Stramerze" Mikołaj Łoziński przedstawia dzieje ośmioosobowej, żydowskiej rodziny Stramerów, żyjącej w trudnych czasach dwudziestolecia międzywojennego, gdy coraz silniejszy jest ruch antysemicki i gdy nad Polskę i całą Europę nadciągają czarne chmury i wszystko zmierza do znanego nam wszystkim, tragicznego końca. Na Goldhammera życie toczy się jakby nigdy nic, poza czasem, trochę jakby poza historią. Dzieci dorastają, kłócą się, grają w piłkę, chodzą do szkoły. Nathan ma kolejne pomysły na cudowne interesy i wyrwanie rodziny z biedy, po czym cierpi na napady depresji. Hesio i Salek po nocach czytają Marksa, coraz bardziej angażując się w komunizm, w którym widzą rozwiązanie swoich problemów. Jak każdy z nas mają plany, marzenia, swoje problemy. Zakochują się, zawierają związki, zakładają rodziny, żyją jak każdy z nas.

"Stramer" jest przede wszystkim opowieścią o rodzinie, rodzinnej bliskości i miłości, ale to też historia o czasach które już minęły i nigdy nie wrócą. W tej powieści nie ma dat, Stramerowie żyją trochę jak w bańce, nie mają pojęcia, że ich życie przypada w okresie ważnych wydarzeń. Historia puka jednak do ich drzwi, prawie niezauważenie przedziera się do ich życia. Nie dopatrują się niczego nadzwyczajnego w bójce między polskimi harcerzami a żydowskimi szumrami, śmieją się z antysemickich piosenek śpiewanych przez dzieci, dzięki sprytowi udaje im się wejść do kawiarni, gdzie widnieje napis "Psom i żydom psom wzbroniony", z powodu korzeni nie mogą dostać się na wymarzone studia, ale wszystko to traktują jako uciążliwości, trudności, a nie apokalipsę która nadchodzi. Apokalipsę o której wie czytelnik, a o której nie mają pojęcia bohaterowie powieści Łozińskiego.

Piękna to saga rodzinna, z fascynującą galerią postaci, do bólu realistycznych, niosących cały bagaż swoich marzeń i ułomności. Niby prosta, lekka, a przy tym tak ciepła, zwyczajnie ludzka i życiowa. Głęboko zanurzona w historii opowieść o świecie, który bezpowrotnie zniknął i nigdy nie wróci.

Michał Łoziński napisał książkę, którą chciałoby się czytać bez końca, zostać na zawsze w świecie rodziny Stramerów i móc jeszcze choć raz usiąść z nimi przy jednym stole w ich maleńkim domu przy Goldhammera w Tarnowie.

Wyjątkowa proza.

Do książki "Stramer" Mikołaja Łozińskiego siadałam z dużą dozą wątpliwości... Autor porusza tu ciężkie tematy, takie jak: mowa nienawiści, nietolerancja i ocena drugiego człowieka ze względu na narodowość. Dodatkowo zderzyłam się z opinią, że książka została napisana w nieco nudny sposób i ciągnie się jak przysłowiowe flaki z olejem. Teraz wiem, że nie mogłam mylić się bardziej.

Opisy prezentowane przez Mikołaja Łodzińskiego są poruszające i bardzo mnie dotknęły. Wyraźne postaci i lekki styl sprawiły, że książkę przeczytałam w mgnieniu oka. Bardzo podobały mi się szczegóły tła historycznego, które zaprezentował autor w swojej powieści. Dzięki temu mogłam wyobrazić sobie, jak naprawdę wyglądało życie Żydów w okresie międzywojennym.

Dodatkowo temat został zaprezentowany bardzo zgrabnie, a to ważne w dzisiejszych czasach, gdy nietolerancja i hejt są wciąż podnoszoną kwestią. Jednak to, co sprawiło, że książka wywarła na mnie tak pozytywne wrażenie, to umiejętność pisania o rzeczach trudnych w sposób ciepły i pozostawiający dużo nadziei. Autor nie pozostawia nas z ciężarem nie do zniesienia, ale pokazuje, że zawsze znajdzie się iskierka dobra, która pomoże nam przeżyć kolejny dzień i nie popadać w pesymizm.