Piaskowa Góra

Dawno nie czytałam tak spójnej, pięknie napisanej i ciekawej historii. Po Piaskowej Górze bałam się, że druga część rodzinnej sagi Chmur nie spełni moich oczekiwań. Tymczasem Chmurdalia jest inna (bardziej filozoficzna, podczas gdy Piaskowa Góra była antropologiczna), ale nie mniej wciągająca. Przemyślana konstrukcja, świetny język, przyjemna lektura zwłaszcza dla kobiet. Chapeau bas.

Początkowo nie byłam entuzjastycznie nastawiona do tej książki. 450 stron zwartej masy tekstowej, pozbawionej dialogów i przerywników, wzbudziło moje przerażenie. I chociaż miałam mnóstwo obaw, ciekawość zwyciężyła. A kiedy rozpoczęłam lekturę, szybko zrozumiałam, że trudno będzie mi przestać czytać. Skondensowana substancja słowna pochłonęła mnie bez reszty.

Powiem szczerze - Joanna Bator oczarowała mnie swoim stylem. Język, którym autorka się posługuje, jest barwny, żywy i niezwykle wciągający. Długie zdania, pełne wtrąceń i dygresji, płyną i płyną, porywając czytelnika niczym wartka rzeka. Mnóstwo tu fantazyjnych zwrotów, którymi posługują się poszczególni bohaterowie. Dzięki temu wydają się tak realni, jakbyśmy naprzeciw nich stali. Widać niesamowitą dbałość o szczegóły. Za ich pomocą autorka wiernie odwzorowuje klimat powojennych czasów. Bez udziwniania, bez większych zmian kosmetycznych. Joanna Bator maluje słowami prawdziwe obrazy.

W książce poznajemy losy trzech kobiet: babki Zofii, matki Jadzi oraz córki Dominiki, żyjących w czasach PRL-u. Każda z nich inaczej patrzy na świat, inaczej kocha, inaczej marzy. Mają odmienne charaktery i upodobania, a te różnice często są powodem sprzeczek większych i mniejszych. Ich wzajemne relacje stanowią główny trzon powieści. Trzon, który coraz bardziej się rozgałęzia, a każdy jego konar to nowy bohater i nowe fakty. W końcu mamy całą gamę barwnych postaci, bardzo realnych i wyrazistych. Niektóre z nich wprawiają w zdumienie, inne irytują, a jeszcze inne potrafią rozbawić do łez. A wszystkie są niezwykle ważne.

Nieraz autorka zaskakuje czytelnika, niespodziewanie przenosząc go kilkadziesiąt lat wstecz, by za chwilę ponownie wrócić do obecnych wydarzeń. Czasem też wybiega w przód. Robi to niezwykle sprawnie! Te skoki między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością nie zaburzają płynności, o której wspominałam na początku. Wręcz przeciwnie, odbywają się niemal niepostrzeżenie. Mam wrażenie, że Joanna Bator czasem gra czytelnikowi na nosie... Bo oto nagle szczegóły, dotąd wydawałoby się nieistotne, stają się niezwykle ważne, rzucając jasne światło na pewne wydarzenia. Autorka skonstruowała tę powieść po mistrzowsku. Losy bohaterów wciąż się krzyżują, a pozornie niepowiązane wątki z każdą kolejną stroną łączą się w jedną całość.

Książka porusza wiele kwestii. Świat opisywany w Piaskowej Górze jest brzydki, smutny i czasem bardzo przytłaczający. Nieufność, złośliwość, problemy w okazywaniu uczuć, zazdrość - to cechy przedstawionego w powieści społeczeństwa. Ukazany jest podział ról i obowiązków w rodzinie, metody wychowawcze, relacje z sąsiadami. I choć wady bohaterów są dobrze widoczne, trudno się z nimi nie zżyć w trakcie lektury - to postacie z krwi i kości, niezwykle realne. Autorka porusza również szereg innych problemów - takich jak homofobia czy podziemie aborcyjne, a także ociera się delikatnie o feminizm.

Joanna Bator stworzyła kawał porządnej lektury. Zauroczyła mnie celnymi spostrzeżeniami i autentycznością, która sprawia, że czytelnik praktycznie staje się mieszkańcem wałbrzyskiego osiedla. Zaskoczyła mnie ciekawą narracją, barwnym językiem i niesamowitą konstrukcją. To książka, którą zdecydowanie polecam.