Niewidzialni

„Niewidzialni” Roya Jacobsena to pierwszy tom cyklu o mieszkańcach wyspy Barrøy. To też pierwsza książka, która po 28 latach przerwy ukazała się pod szyldem Serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich Wydawnictwa Poznańskiego.

Jest to historia o małej rodzinie zamieszkującej małą norweską wyspę, która jest na tyle nieistotna, że nawet nie zawija tam prom przywożący i odbierający mleko, a która jednak dla rodziny Ingrid stanowi wszystko. To ich świat, ich wszechświat, ich życie. Toczące się w zgodzie z naturą, w rytmie pór roku, pełne pielęgnowania zwierząt, zaplatania sieci rybackich i wykopywania torfu na opał. Mam wrażenie, że „Niewidzialni” to taki wstęp, początek historii, zapoznanie z bohaterami i wyspą, rytmem ich życia i sposobem myślenia. To też początek życia Ingrid, dziewczyna w tym tomie z małego dziecka przeradza się w zaradną, dorosłą młodą kobietę, zdolną do podejmowania decyzji nie tylko za siebie, ale i całą rodzinę. To powieść napisana prostymi słowami, które jednak po złożeniu ukazują głębię i sens życia. To coś nasuwającego na myśl „Małego księcia” - tu jednak mamy jeden osobny świat, jedną planetę. To powieść spokojna, statyczna, dająca czytelnikowi wytchnienie i spokój ducha. Ja skończyłam jej lekturę wczoraj, dzisiaj już za nią tęsknię. Na pewno niedługo powrócę na wyspę Barrøy!

Przepiękna opowieść. Czyta się jednym tchem, zapominając o otaczającym świecie. Uwielbiam takie opowieści, w których na pierwszym miejscu jest prosty człowiek i jego walka z naturą i zmaganie się z niełatwym losie.

Wydaje się, że ta książka to same, "suche" opisy życia na wyspie Barroy, dzień po dniu. Nic bardziej mylnego! Ta opowieść porywa, jest niezwykle emocjonalna i prawdziwa w każdym aspekcie. Można wręcz powiedzieć, że niezwykle surowe warunki życia na wyspie pokazują, ile siły i determinacji potrafi człowiek wykrzesać, aby walczyć dzień po dniu o przetrwanie swojej rodziny i godne życie.

Książkę czyta się fantastycznie. Narracja wręcz porywa.

Trzeba przeczytać.

Roy Jacobsen Niewidzialni,

"Na Barrøy mają trzy wierzby, cztery brzozy i pięć jarzębin, z których jedna jest pokryta bliznami i gruba w pasie jak beczka, nazywa się Stara Jarzębina, a wszystkich dwanaście drzew wygina się w tym kierunku, w którym pochyliła je natura. Jest jeszcze kilka mniejszych, rachitycznych brzózek na pagórku od zachodniej strony, wyglądają, jakby się obejmowały, noszą nazwę Lasek Miłości, ale kiedy wieje wiatr, wychylają się w różne strony".

Jakże pięknie płynie ta historia. Niespiesznie, wręcz minimalistycznie. Przy okazji, na każdym kroku, daje doświadczyć czytelnikowi potęgi przyrody. Z jednej strony surowa, naznaczona codzienną walką o przetrwanie i koniecznością ciągłego przeciwstawiania się nawiedzającym maleńką, zamieszkałą przez jedną rodzinę, wyspę, żywiołom. Z drugiej natomiast niezwykle nostalgiczna, starająca się uchwycić siłę ludzkich marzeń i pragnień, prowokująca do zastanowienia się nad rolą rodziny.

Urzekło mnie proste życie rodziny Barrøy, ich codzienna walka o zapewnienie sobie bytu, samowystarczalność i umiejętność dostosowania się do warunków, jakie ma im do zaoferowania często bezwzględna przyroda. To proza, która nigdzie nie pędzi, daje czas, żeby delektować się słowami i szumem morza, a przy okazji zmusza do myślenia

"Nikt nie może opuścić wyspy, wyspa to miniaturowy kosmos (...)."

Wyspa Barrøy, położona gdzieś na dalekiej północy, jest dla mieszkającej tam rodziny wszystkim. Tutaj ziemia, otaczające ją morze i ludzie stanowią jeden organizm. Na wyspie Barrøy żyje rodzina Barrøy. Wyspa to odcięta od cywilizacji samotnia otoczona przez kapryśne morze. Mieszkająca tu rodzina Hansa i Marii, z córką Ingrid, siostrą Hansa Barbro i starym Martinen prowadzi skromne życie. Wspólnie uprawiają ziemię, hodują zwierzęta i przede wszystkim łowią ryby. Rybołówstwo i pozyskiwanie z morza wszystkiego co możliwe, od puchu z mewich piór, przez ich jaja, po znaleziska wyrzucone na brzeg przez morze, to ich zwykła, wyspiarska codzienność.

"To, co morze wyrzuca na brzegi wyspy, należy do znalazców, a wyspiarze znajdują wiele różnych rzeczy. Mogą to być korki, beczki, konopie, kawałki drewna i pływaki sieciowe(...)."

Wspólna praca, niekończąca się walka z niszczycielską siłą morza i wiatru, dla rodziny Barrøy to nie tylko gwarancja przeżycia, ale to również siła, która zespala tę rodzinę. Tutaj, każdy, choć stanowi odrębny byt, żyje nie tylko dla siebie, ale dla dobra swojej małej wspólnoty i dla wyspy.

"Niewidzialni" Roya Jacobsena to książka, która urzekła mnie niezwykłymi opisami potęgi i grozy morza, a także, czymś tak ulotnym i, już dziś coraz rzadziej spotykanym, jak umiejętność cieszenia się z najbardziej prozaicznych i drobnych rzeczy.

"Niewidzialni" to również książka, przy czytaniu której możemy delektować się każdym przeczytanym rozdziałem. Rozdziałem, w którym autor, niczym malarz, stworzył obraz, gdzie z jednej strony urzeka nas piękno wyspy, która zmienia się wraz z upływającymi porami roku, a z drugiej strony przeraża nas niszczycielska siła przyrody i bezsilność człowieka w zetknięciu z nią.

Jeśli lubicie książki, które powoli snują swoją opowieść i odkrywają przed Wami losy zwykłych ludzi, to zdecydowanie powinniście sięgnąć po tę pozycję.

To książka o dniu dzisiejszym. Codzienne zmagania z żywiołem, jakim jest przyroda wymaga od każdego Mieszkańca maksymalnego wysiłku, i "tylko" po to, aby przetrwać kolejny dzień, a po nim zacząć walkę o swoją codzienność, od nowa. A jednocześnie ta prostota jest zaraźliwa - chciałoby się samemu zakosztować, odizolować od Świata i jego pędu. Nie ma tu niczego z "Krainy poza postrzeganiem", a jednak czyta się z gęsią skórką...

Jest dla mnie jak dalekie echo idei "Stu lat samotności".

Polecam.