Dobre wychowanie

Amor Towles w swej debiutanckiej powieści, którą ku mojej olbrzymiej radości, wznowiło Wydawnictwo ZNAK, przenosi nas do przedwojennego Nowego Jorku, w którym blichtr miesza się z sentymentalizmem, a nieliczne, wielkie fortuny lśnią pośród zgliszczy ofiar czarnego czwartku. Wraz z bohaterami  tej historii zejdziemy w nielegalne podziemia żydowskiej knajpy, gdzie rosyjscy emigranci siedzą naprzeciw groźnych gangsterów, oraz ponad dachy Manhattanu, do miejsc, w których noga większości nowojorczyków nigdy nie postanie.

Zimą 1937 roku przypadkowe spotkanie zmienia losy Eve i Kate, dwóch przyjaciółek mieszkających w pensjonacie pani Martingale. Czarujący dżentelmen, bankier, Theodore Grey, odkryje przed nimi nie tylko swoje serce, ale też luksusy, o jakich dotąd nie przyszło im nawet pomarzyć, bo Nowy Jork to takie miejsce, gdzie nagle świat może się wywrócić do góry nogami, zmieniając całkowicie bieg ludzkich planów. W pewnym momencie drogi Eve i Kate się rozchodzą, która z nich osiągnie stan zwany szczęściem? Kim naprawdę jest Tinker i o co chodzi z tym dobrym wychowaniem?

Trudno mi uwierzyć, że to debiut Towlesa, to, z jakim pietyzmem oddał klimat kultowych miejsc Nowego Jorku, że choćby wspomnę słynny Klub 21 (którego nie pokonała nawet prohibicja, za to pandemia uśmierciła na stałe), zasługuje na podziw. I choć to absolutnie inna powieść niż "Dżentelmen w Moskwie" da się wyczuć pewien styl i elegancję słowa, która uwodzi czytelnika nie gorzej niż pan Grey, którego prawdziwe oblicze pozna ten, kto da się zaprosić w tę podróż. Pierwsza klasa gwarantowana.

Oj wyczekała się ta książka kilka tygodni zanim ją przeczytałam, oj wyczekała. Podchodziłam do niej chyba ze trzy razy, za każdym razem „coś”. W końcu powiedziałam dość, ile można. Powiem szczerze, wyczekane lepiej smakuje, a zwłaszcza zakończenie. Gdybym wiedziała, że w zasięgu ręki mam taką wyśmienitą pozycję, wszystkie „cosie” musiałyby poczekać.

„Bo gdy jakieś zdarzenie rzuca korzystne światło na starego albo nieobecnego przyjaciela, to chyba najlepszy prezent, jaki może nam zaoferować przypadek.”

"Dobre wychowanie" Amor Towles

31 grudnia 1937 roku, nowojorczycy przygotowują się na powitanie nowego roku. Już wkrótce na niebie rozbłysną fajerwerki, a ludzie wzniosą toasty za szczęście i pomyślność w nadchodzącym 1938. Właśnie wtedy Katey splotem przypadków poznaje młodego bankiera - Tinkera Greya. Obydwoje nie wiedzą, jak ich życie odmieni ta znajomość...

"Dobre wychowanie" to debiutancka powieść autora światowego bestselleru "Dżentelmen w Moskwie". Książka ta już kiedyś wydana w polskim tłumaczeniu nie odbiła się zbyt wielkim echem w literackim światku, czego nie można powiedzieć o "Dżentelmenie w Moskwie", który podbił serca tysięcy czytelników, był i jest powieścią niezwykle popularną i lubianą. To właśnie renoma, jaką cieszy się nowsza opowieść, która wyszła spod pióra Towlesa, przyczyniła się do tego, że zdecydowałem się sięgnąć po debiut i nie ukrywam, że "Dobre wychowanie" nie zdobyło mnie wcale.

Amor Towles wprowadza swoich czytelników do świata szalonych, roztańczonych lat 30. XX wieku, a więc do epoki radości, swoistej beztroski i idylli. Z ogromną dbałością o detale ukazany zostaje świat elity Nowego Jorku, która czerpie z życia pełnymi garściami, dla której nie liczą się koszta, a dobra niekończąca się zabawa w akompaniamencie jazzowej muzyki. Nowojorska śmietanka towarzyszka jawi się przed ludźmi pokroju Katey jako coś niezwykłego, olśniewającego, pełnego relaksu i wiecznych imprez, jednym słowem - bóstwo. Jednak Towles obala ten mit, w który również my, współcześni ludzie wierzymy, dajemy mydlić sobie nim oczy. Autor ukazał prawdę, czystą, a jednocześnie obmierzłą, paskudną prawdę, która nie pozostawia złudzeń co do elity. Obłuda, fałsz, kłamstwo, korupcja, nieuczciwość, brak jakichkolwiek, choćby podstawowych zasad moralnych wpajanych ówczesnym ludziom - zero. Do tego dołącza niewyobrażalna hipokryzja. Jest to też bardzo toksyczna, niszcząca człowieka z zewnątrz machina, która rozpędzona niszczy wszystko na swojej drodze, dąży po trupach do celu. Ktoś nieuodporniony, nieposiadający grubej skóry, nie ma szans na przetrwanie. Tutaj liczą się pieniądze i nic więcej. Moim zdaniem - jest to jedyny (!) warty uwagi aspekt w książce.

Powieść ma swój, unikatowy klimat. Towles bezbłędnie wprowadził czytelników do lat 30., dzięki czemu w uszach wybrzmiewają nam przeboje tamtych lat, śmiech i głośne rozmowy, a przed oczami migają obrazy eleganckich mężczyzn, pięknych kobiet i roztańczonych, rozśpiewanych klubów. Mimo wszystko, moim zdaniem Towles pozostawia nas w miejscu, prowadząc dalej historię bardzo chaotycznie, jak dla mnie, ze zbyt wielką egzaltacją i patosem. Zaobserwowałem w jego warsztacie literackim tendencje do popadania w rozbudowane, wielowarstwowe dygresje, które wnoszą bardzo mało do całokształtu, a najczęściej nic.

Sam styl pisania, chociaż staranny i równomierny był bardzo męczący, niesamowicie utrudniał kontynuowanie lektury. Sama w sobie historia, mimo że ciekawa była bardzo nużąca i senna, właśnie przez narrację.

Podsumowując, powieść jest klimatyczna, ma w sobie niezapomnianego ducha lat 30., ale tym samym jest nudna, jak flaki z olejem, ciągnie się w nieskończoność, a przez górnolotny styl nie jesteśmy w stanie czerpać przyjemności z czytania. Według mnie, "Dobre wychowanie" to zmarnowany potencjał, pomysł genialny - wykonanie kiepskie.

⭐4,5/10

Za egzemplarz książki dziękuję Wydawnictwu Znak Literanova