Czarnoksiężnik z Archipelagu. Ziemiomorze. Tom 1

Nawarzyłeś piwa, to sam je wypij.

"Czarnoksiężnik z Archipelagu" to pierwsza część cyklu "Ziemiomorze" Ursuli K. Le Guin. Wydarzenia rozgrywają się początkowo w małej wiosce na wyspie Gont. To tam właśnie rodzi się i dorasta Dunny – chłopiec lekkomyślny, uparty i porywczy. Stroni ON od zwykłych zajęć takich jak praca kowala. Poszukując innej drogi swego życia, pobiera nauki magii od ciotki. Wtedy też okazuje się, że Dunny posiada zdolności magiczne. Wywołując mgłę ratuje ON wioskę przed najazdem okrutnych Kargów. Jego czyn sprawia, że dostaje się ON pod opiekę maga Ogiona. Ten nadaje mu imię Ged. Niestety sposób, w jaki mag przekazuje wiedzę, nie odpowiada chłopcu, który jest zbyt temperamentny, by zgodzić się na powolną naukę. Wyrusza wówczas na wyspę Roke do szkoły czarnoksiężników. Mijają lata, a chłopak z zacięciem uczy się zaklęć. Czarnoksiężnicy widzą w nim wielki potencjał. Jednak jego zuchwałość i chęć zaimponowania kolegom sprawia, że wywołuje ON bezimienną istotę – cień – który od tej chwili staje się jego przekleństwem i omal nie pozbawia go życia. Za karę i w trosce o innych uczniów magowie wypędzają Geda z wyspy. Wtedy też rozpoczyna się walka chłopca z własnymi błędami i słabościami.

„Czarnoksiężnik z Archipelagu” to pełna przygód powieść, w której akcja nawet na chwilę nie zwalnia tempa. Od samego początku trzyma w napięciu, w świetny sposób potrafi zaintrygować i przyciągnąć uwagę czytelnika. Główny bohater wciąż zmaga się z przeciwnościami losu i stara się naprawić swój największy błąd. Wszystko wskazuje na to, że nie ma nikogo, kto mógłby pomóc mu w tej walce.

Autorka w brawurowy sposób ukazała też piękno Ziemiomorza, każda z wysp jest fascynującym miejscem, czasem kryjącym w sobie mroczną tajemnicę, a czasami otaczającym strudzonego podróżnika aurą bezpieczeństwa i spokoju. Dodatkowym plusem są legendy i historie związane z poszczególnymi miejscami. Ten fakt sprawia, że całe uniwersum stworzone przez Le Guin jest barwną mieszanką różnorodnych krain, kultur i ludzi.

Nie ma w tej powieści zbyt wiele dialogów, co tylko powoduje przyśpieszenie akcji. Język natomiast jest łatwy w odbiorze i przenosi czytelnika wprost w wir wydarzeń. Całość stanowi fascynującą, wręcz baśniową scenerię, od której wprost nie można się oderwać.

Historia lekkomyślnego chłopca, który przeistacza się w potężnego czarnoksiężnika urzeka z jednej strony swą lekkością, z drugiej natomiast ukazuje bardzo ważne przesłanie, że jeśli człowiek zrobi coś nieodpowiedzialnego, niechybnie będzie musiał ponieść konsekwencje swych czynów. Zarówno świat przedstawiony, jak i moralizatorski charakter powieści sprawiają, że jest to świetna książka, którą każdy wielbiciel gatunku fantasy bezwzględnie powinien przeczytać.

Wielki czarnoksiężnik, zwany Krogulcem, nim stał się kimś potężnym był tylko małym chłopcem: nazywał się Duny i mieszkał na Wyspie Gont, położonej w archipelagu Ziemiomorza. Gdy odkrywa swoje zdolności, opiekę nad nim przejmuję jego ciotka, wiejska czarownica, ucząc go, czego tylko potrafi. Do czasu... Gdy wieś, w której mieszka Duny zostaje zaatakowana, ujawnia swoją moc, zwracając na siebie uwagę pewnego czarnoksiężnika, który oferuje mu naukę.

Brzmi całkiem znajomo, prawda? :) I z resztą znajome jest. Czarnoksiężnik z Archipelagu, jak na klasyczną fantastykę przystało, posługuje się uwielbianymi przez większość schematami. No, przez większość, bo ja do nich zdecydowanie się nie zaliczam. Mimo to, tej powieści nie mam zamiaru stawiać na równi z podobnymi historiami. Czemu? Bo choć rzeczywiście trzyma się znanych nam schematów, ma w sobie coś, co czyni ją wyjątkową.

Przede wszystkim - styl. Zwykle powieści tego typu kierowane są w zasadzie tylko i wyłącznie do młodszych czytelników, przez co napisane są bardzo prostym, przystępnym językiem. Czarnoksiężnik jest napisany zupełnie inaczej. Jak? Pięknie. Po prostu pięknie. Część tą tłumaczył nasz polski poeta, Stanisław Barańczak, i tą poetyckość, delikatność na prawdę w tej powieści da się zauważyć. Przez to powieść brzmi w uszach jak dzwoneczki, choć czyta się ją nieco wolniej i może nieco ciężej, niż zwykle takie historie. Przy tym wszystkim, Ursula Le Guin opowiada nam historię jakby z boku - taki zabieg sprawia, że dialogów jest niewiele, nie wchodzimy głęboko w głowę i uczucia bohaterów, a obserwujemy ich działania. Taki sposób pisania przypomina mi nieco legendy, które podobnie prowadzą nas przez swoją historię. Czarnoksiężnik jest więc pięknie napisaną baśnią, która jak na baśń przystało jest dość sucha i obiektywna w ocenie czynów swoich bohaterów.

Nie tylko w stylu powieść przypomina dzieła Andresena czy Braci Grimm. Sprytnie wykorzystywane przez autorkę schematy sprawiają, że ma w sobie morały, typowe dla tego gatunku. Z tego powodu, jest to historia o dwóch dnach: jedno, to po prostu historia Krogulca, opowiadająca o jego drodze do zostania czarnoksiężnikiem, druga zaś to opowieść o dorastaniu młodego człowieka. Opowiada o ciekawości świata i dumie młodych; o zawiści, próbie bycia najlepszym i błędach, które z tego opowiadają; o dojrzewaniu i podejmowaniu właściwych decyzji. Nie jest to może coś nadzwyczaj odkrywczego, ale potrafi przywołać sporo nostalgicznych wspomnień i pozwala utożsamić się z głównym bohaterem, przynajmniej do pewnego stopnia.

Przez styl Le Guin i niewchodzenie zbyt głęboko w osobowości bohaterów, nie są oni zbyt rozbudowani. To znaczy, cały czas się rozwijają, mają cechy charakterystyczne i umiejętności, jednak to nie budowa ich głębokich charakterów była głównym celem autorki. Jej postacie mają pokazać nam pewne cechy, które kiedyś mieliśmy, mamy, lub być może będziemy mieć oraz skutecznie wykonać zadania, jakie przed nimi stawia.

Sama w sobie historia nie jest czymś bardzo zaskakującym - w zasadzie, już na początku możemy mniej więcej przewidzieć, jakie będzie zakończenie. Ale mimo wszystko, czytając tą historię, coś do tych ostatnich stron ciągnie i zmusza, by poznać zakończenie.

Czarnoksiężnik z Archipelagu to na prawdę dobry wstęp do cyklu: pozwala nam poznać młodzieńcze lata naszego głównego bohatera, zżyć się w nim i zakochać w pięknie treści tej historii. Nie sądzę jednak, aby spodobała się każdemu: choć fani fantastyki, tacy z krwi i kości, powinni ją przynajmniej docenić, to osoby przyzwyczajone do historii o bardzo lekkim piórze może najzwyczajniej w świecie zmęczyć. Mimo wszystko, myślę, że nikt, kto po nią sięgnie, aby zapoznać się z treścią tej książki nie będzie żałować. Nie jest długa, a baśniowa otoczka powinna odpowiadać i tym, którzy na co dzień nie czytają fantastyki.