To nie jest raj szkice o współczesnych czechach

Czeskie hygge?

Uwielbiam podróże, a że mam w gronie bliskich znajomych prawdziwego miłośnika Czech, kraj ten jest częstym kierunkiem wakacyjnych wyjazdów. Wspaniałe zabytki, sielskie miasteczka i nieco leniwy ich klimat - prawdziwe hygge w czeskim wydaniu. Czy rzeczywiście?

Jak przekonuje nas Michał Zabłocki, wieloletni dziennikarz Polskiej Agencji Prasowej, który w latach 2010 do 2012 był korespondentem PAP w Pradze i Bratysławie, ten raj, który mamy w myślach wspominając Czechy, jest tylko mitem, który należy obalić. Między innymi dlatego, że – jak pisze w swojej książce pt. “To nie jest raj. Szkice o współczesnych Czechach”, opublikowanej nakładem Wydawnictwa Helion – “(…) za tą baśniową zasłoną kryje się mroczny świat likwidowanych kopalń zagłębia mosteckiego, konfliktów etnicznych (…), sporów o działki pod budowę autostrad, wszechobecnej korupcji i łapówkarstwa (…)”.

W swojej książce, którą otwiera przedmowa Macieja Jastrzębskiego, współpracownika Zabłockiego i niejako ojca chrzestnego publikacji, autor zawarł kilka krótkich tekstów poświęconych Czechom, obdartym ze stereotypów, pozbawionym atrybutów w postaci dobrego piwa, komercyjnej Pragi czy nostalgicznych wspomnień o Kreciku czy rozbójniku Rumcajsie. Po ten niewielki objętościowo zbiór tekstów sięgnąć mogą zarówno te osoby, które Czechy dobrze znają i – być może – podejmą polemikę z autorem, jak i te osoby, których znajomość naszych sąsiadów ogranicza się wyłącznie do weekendowych wypadów na piwo bądź powielanych stereotypów.

Wraz z autorem prześledzimy proces powolnego upadku miasta Most, które jeszcze w latach 60. XX wieku stanowiło drugie, po Pradze, skupisko gotyckich budowli na obszarze Czech, obecnie zaś prezentuje smutny widok poprzemysłowego miasta, w którym szaleje bezrobocie, a nad nim unosi się duch dawnej świetności. Czytamy też o depresyjne atmosferze miasta, doskonale uchwyconej w serialu “Pustkowie” o nader wymownym i wieloznacznym tytule.

Poznamy również oblicze okrutnej zbrodni, popełnionej na zaginionej Aniczce czy też będący przejawem prześladowań i rasowej segregacji czyn, określany mianem drugiej Kryształowej nocy”, którego dopuściła się grupa młodych neonazistów. Zagłębimy się też w kwestie językowe oraz przeanalizujemy przyczyny niskiego poziomu politycznych wypowiedzi czy dysput. Zabłocki porusza również temat czeskiej kuchni, typowych trunków naszych sąsiadów, zarówno piwa, jak i wina.

To zaledwie kilka z poruszonych przez autora zagadnień dotyczących Czech, a jednak – mimo wszystko – po skończonej lekturze – czujemy rozczarowanie. Dobrej jakości teksty wydają się nieco przypadkowe, chociażby historia zaginięcia i morderstwa dziewczynki, a także podejrzeń wobec człowieka, który – być może przypadkowo znalazł się w niewłaściwym miejscu i czasie – wydaje się dalece odbiegać od kierunku, w którym podąża książka. Szkoda, że autor nie pokusił się o bardziej dogłębną, wieloaspektową analizę owej rzeczywistości, co – biorąc pod uwagę doświadczenie Zabłockiego i znajomość tematu – byłby jak najbardziej wskazane. Mam zatem nadzieję, że kosztując Czech dzięki publikacji „To nie jest raj”, w przyszłości będę mogła się prawdziwie zanurzyć w temacie.

Justyna Gul

Qultura słowa

Kupiłem, bo lubię Czechy, jeżdżę tam od 20 lat, i nie potrafię wyrobić sobie zdania o kraju i mieszkańcach. Pierwsze 50 czy 60 stron o olbrzymiej tragedii w Moście męczyłem 3 dni. Postanowiłem dać szansę panu autorowi i przebrnąłem ogromną tragedię gnębionych Cyganów. Dotarłem do 109 strony i po zdaniu "Czechy są omijane szerokim łukiem przez imigrantów do miejsc, gdzie mogą liczyć na milsze przyjęcie" wyrzuciłem książkę do śmieci. Nie lubię, kiedy ktoś bezzasadnie traktuje mnie jak durnia. Pan autor założył chyba, że książkę będą czytać intelektualni inaczej. Tylko wtedy powinna ona mieć 16 stron dużą czcionką i z obrazkami. Panie autorze- ci biedni imigranci nie szukają milszego przyjęcia, tylko zasiłków w euro. Jeśli dotąd pan tego nie odkrył, polecam reportaż z węgierskiej granicy, gdzie uciśniony imigrant przyznaje to wprost. Co do katorgi cyganów, to nie wiem czy Pan zauważył, ale mniej więcej w 100% krajów Cyganie są rzekomo "prześladowani". I oczywiście to nie ich wina, tylko lokalnej ludności, która nie chce być napadana, lżona i okradana. Takie drobiazgi im przeszkadzają, prostakom. A to przecież element cygańskiej tradycji.

Kupując książkę zakładałem, że tytuł jest przenośnią. A pan autor uznał, że ktoś faktycznie uważa, że to dosłownie raj. I nagle okazuje się, że polityk w Czechach bierze łapówki. Co prawda nie dostaje za to nagrody od premiera jak w Polsce, tylko wilczy bilet. Ale to nie raj. Czeski polityk używa prostackiego języka, i znika za to ze sceny politycznej, a nasz zwykły poseł od "zdradzieckich mord" i "chamskiej hołoty" zostanie kiedyś pochowany na Wawelu i będą mu pomniki stawiać. Ale Czechy to nie jest raj...

Wyjaśniam- w sensie dosłownym nie jest, niemniej dla Polaków jest to nadal raj nieosiągalny w kraju z dykty. Ta książka to największe rozczarowanie mojego przydługiego życia.

Nie wiedziałem ile zadać sobie dokładnie trudu przy recenzji książki To nie jest raj Michała Zabłockiego. Wnioski przyszły niemal natychmiast -choć i lektura trwała niewiele dłużej – a recenzja? Gdyby ją traktować śmiertelnie poważnie, skończyłoby się jak z żartem o filmie o powstaniu praskim. Na koniec wygrał więc kompromis, powierzchownie i z paroma szczegółami.

Przeczytałem przedmowę „po starej przyjaźni” Macieja Jastrzębskiego i poczułem pierwsze rozczarowanie. Duże słowa, mało treści, wymagana w takich miejscach kurtuazja. Leciałem dalej ze wstępem. Tu napotkałem pretekst tej całej słownej paplaniny, reprezentanta rajskich i liberalnych Czech z trzymiesięcznym rocznie stażem w Czechach i internetową erudycją w formacie piwa Kozel. Głupstw się nie nobilituje parafrazując za Stefanem Kisielewskim panie Michale, a książki pisze się chyba w bardziej zacnych celach. No ale też jaki to może być cel, gdy w bibliografii mi stoją obok siebie trzy Szczygły, dwa Surosze, dwa Kaczorowskie, jeden słownik, oraz kilka dalszych pozycji. Zresztą może dzisiaj tak się pisze? Co mi do tego.

Pisze więc Zabłocki choćby o Moście. Odkrywki od Uścia nad Łabą po Chomutov, niemieckie pogranicze, powojenna heca komunistów z wyburzeniem ............[Adres usunięty]