Świat według garpa

„Powieściopisarz jest jak lekarz, który widzi tylko przypadki beznadziejne” – to nie jest początek felietonu na temat medycyny tylko moją recenzją „Świata według Garpa” Johna Irvinga. Jak ja się cieszę że sięgnęłam po tę książkę. Czasami, owszem, były dłużyzny, niepotrzebne zakręty, opisy jednak całość jest wyjątkowa. To opowieść nie tylko o S.T. Garpie ale o całej plejadzie barwnych postaci, zasiedlających karty tej niezwykłej książki. Zaczyna się od matki Garpa, pielęgniarki Jenny Fields, która poznała strzelca pokładowego. Zaszła w ciąże, ojciec dziecka umarł a ona z malcem zatrudniła się w szkole dla chłopców Steering. Garp dorastał wśród murów uczelni, chłonął przez osmozę literaturę, był zapaśnikiem a w końcu został pisarzem. Przeniósł się wraz z matką do Europy ale po kilku latach wrócił z Wiednia do Stanów. Matka cały czas była przy nim, tak jakby chciała mu zastąpić oboje rodziców. Garp pisał, ożenił się ze swoją znajomą z lat szkolnych, miał dzieci. Jenny też wydała książkę, była feministką, w domu rodziców założyła ochronkę dla kobiet skrzywdzonych. Ale dalej nie będę opisywać ich życia, wystarczy tylko przeczytać książkę. Opowieść o życiu Garpa i jego najbliższych. Niby prosta historia ale napisana takim ciekawym językiem, wielowymiarowa ale spójna, czasami śmieszna, czasami boląca, nietuzinkowa, piękna. Polecam. „Być może telewizja rzeczywiście powoduje raka – myśli – ale jego prawdziwa złość to złość pisarza: wie, że tam, gdzie jarzy się ekran telewizora, tam siedzi ktoś, kto nie czyta”. Opowieść o świecie… według Garpa.

„Świat jest komiczny dla tych, którzy myślą, a tragiczny dla tych, co czują.”

Bardzo pasuje mi twórczość John Irvinga, chętnie po nią sięgam. Kiedy zobaczyłam nowe wydanie "Świata według Garpa", lektury z moich młodzieńczych czasów, poczułam, że bardzo pragnę znów do niej zajrzeć. To z pewnością najpopularniejsza książka tego autora, i jak dla mnie najlepsza, choć cenię też "Modlitwę za Owena" i "Regulamin tłoczni win".

"Świat według Garpa" traktuje o życiu, w węższym i szerszym wymiarze, w błyskotliwy sposób, czasem irytujący, dziwaczny, karykaturalny, ale zawsze niezwykle intrygujący i ciekawy. Czasami mamy ogromne zagęszczenie akcji, ale to działa na korzyść książki. Absurd, groteska i ironia przeplatają się z normalnością.

Czytelnik zostaje złapany w huśtawkę sprzecznych uczuć, raz czujemy się przygnębieni, wzruszeni, aby za chwilę swobodnie żartować z bohaterami, śmiać się do łez z sytuacyjnego kontekstu. Bohaterowie fantastycznie wykreowani, totalne indywidualności, niepowtarzalni, niecodzienni, w takim samym stopniu inni od nas, jak i podobni do nas.

Powieść prawdziwa, szczera, jednocześnie bawi i zachęca do intelektualnych wycieczek. Żyjmy tak jak potrafimy najlepiej, bo przecież nie o to chodzi, aby bać się śmierci, która jest pewna, ale aby nie zmarnować własnego życia. Nie ma się co zastanawiać, kto jeszcze nie czytał, powinien to jak najszybciej zrobić. Literatura z górnej półki.

ŚWIAT WEDŁUG MISTRZA

Opus magnum i kwintesencja stylu i tematyki Irvinga, a zarazem jedna z najlepszych powieści współczesnych. Witajcie w świecie Garpa!

S.T. Garp to człowiek dziwny. Wychowany przez zaborczą, aseksualną matkę, która urodziła, go choć nigdy nie chciała mieć z mężczyznami nic do czynienia, wychowany w infirmerii, w której rodzicielka pracowała, aspiruje do bycia pisarzem i ułożenia sobie życia. Oczywiście na swój chory, dziwaczny sposób…

„Świat według Garpa”, ta najsłynniejsza z powieści Irvinga, jak wszystkie jego książki opowiada tylko o jednym: życiu. Życiu i oczywiście samym Irvingu, który, choć twierdzi w swej twórczości (a w losach Garpa w szczególności), że autobiograficzne pisanie nie niesie niczego dobrego, wciąż pisze głównie o sobie. O seksie, miłości, Wiedniu, pisaniu, niedźwiedziach na dwuśladach, prostytutkach, kobietach, ludziach okaleczonych i przede wszystkim nieprzystosowanych. Garp (czy też sam Irving) to postać nerwowa. Także nieprzystosowana i nieradząca sobie z krytyką. Złość rozładowuje poprzez irytowanie innych, w miłości jest zaborczy do granic wszelkiej przyzwoitości, a w pisaniu przesadnie krytyczny i depresyjny. Wszystko co literacko nieudolne określa mianem grillparzeryzmu, po wybitnym autorze, w którego pracach nie doszukał się niczego wartościowego. Ci, którym jego dzieła się nie podobają, to zdaniem Garpa idioci. Ludzie nie potrafiący odgadnąć zamysłu i przesłania dzieła. Taka postawa Irvinga względem czytelników potrafi wzbudzić emocje, zirytować, ale i przy tym oczyścić, bowiem autor nie szczędzi krytyki przede wszystkim sobie i całej własnej branży.

Język jakim posługuje się Irving, przepiękna i przepyszna fraza, której prawie się już nie spotyka, a która swe wzorce ma w największych mistrzach, to już wielka wartość sama w sobie. Coś jeszcze jednak decyduje o wielkiej sile tej powieści i wielkim jej sukcesie, a mianowicie emocje, które są jak rażenie piorunem. Jak przysłowiowy cios obuchem w łeb, kolokwialnie mówiąc. Sceny z ojcem Garpa w szpitalu, kiedy to śmiałem się niemal do łez, by po przewróceniu strony zakrztusić się tym śmiechem i bliski łez smutku czuć się źle, że w ogóle mogłem choć się uśmiechnąć, to absolutne perełki. Potem napięcie trochę opada, ale kolejne wzruszenia i emocje (przejmująca, brutalnie choć lirycznie opisana scena gwałtu, dorastanie, Wiedeń etc.), a także zabawy formą i treścią (Garp, kolejny pisarz w plejadzie irvingowskich bohaterów, oferuje nam czasem swoje własne opowiadania i analizę ich zarazem) sprawiają, że jest to powieść absolutnie rewelacyjna. Wielka, mocna, wspaniała, inteligentna, mądra, prawdziwa…

I cóż więcej mogę dodać? „Świat według Garpa” nie tyle warto, co po prostu trzeba przeczytać, jeśli ceni się naprawdę dobrą literaturę. Rzecz obok której nie da się przejść obojętnie i która sprawia (tak jak ogół pisarstwa Irvinga), że nic już nie jest takie samo. Polecam, zachęcam, namawiam, a wydawnictwu Prószyński i S-ka składam gorące podziękowania za udostępnienie mi egzemplarza do recenzji.