Opowieść o Kullervo

GDZIE KALEVALA SPOTYKA DZIECI HÚRINA

Tolkien nie żyje już ponad czterdziestu lat, ale jego twórczość ani na chwilę nie została zapomniana. Wciąż na nowo odkrywają ją nowe pokolenia i media, a co więcej na rynku nadal pojawiają się kolejne dzieła odzyskane z jego notatek i materiałów. W przypadku autora z tak pobudzającym wyobraźnie dorobkiem, jak on, każda z tych książek stanowi nie lada gratkę. Nie inaczej jest w przypadku „Opowieści o Kullervo”, która na nowo opowiadając fiński mit staje się jednocześnie podwaliną dla późniejszych opowieści, w szczególności „Dzieci Húrina”.

Rzecz działa się w czasach, kiedy magia była jeszcze młoda. Pewna łabędzica wychowywała swoje dzieci u brzegów spokojnej rzeki. Jednakże pewnego dnia najpierw jedno, a potem drugie zostały porwane przez ptaki drapieżne i rzucone w różne miejsca świata. Jedno tylko zostało u boku matki, a wraz z upływem lat wyrosło na złego czarnoksiężnika o imieniu Untamō. Tymczasem jego jeden z jego porwanych braci dorósł stając się Kalervo, dobrym człowiekiem cieszącym się żoną i dziećmi. Do czasu. Pewnego dnia Untamō zabija jego, a bliskich zabiera w niewolę, by mu służyli. Syn Kalervo, Kullervo, który rośnie nadzwyczaj szybko i równie nadzwyczajną włada siłą, poprzysięga zemstę za los ojca i swoich bliskich, kiedy tylko osiągnie odpowiedni wiek. Przestraszony Untamō zaczyna podejmować próby zabicia go…

„Opowieść o Kullervo” to dzieło bardzo ważne dla miłośników twórczości Tolkiena. Dlaczego? powodów jest wiele. Jednym z nich na pewno jest szansa na poznanie wczesnego etapu pisarstwa autora, drugim jego prywatnych fascynacji mitami fińskimi i „Kalevalą”, a trzecim – i chyba najważniejszym – możliwość poznania własnej interpretacji jednego z tych mitów, która stanowi jakby pierwszą próbę napisania „Dzieci Húrina”, a co za tym idzie zawiera wątki, jakie przewijać się miały w dalszych utworach Tolkiena.

Oczywiście nie na samym tekście „Kullervo…” opiera się niniejsze wydanie. Tego zresztą nie jest dużo, a na dodatek nie został przez autora ukończony. Tom został więc uzupełniony o szkic tytułowej opowieści, zawierający streszczenie Tolkiena, jak zamierzał go zakończyć, a także wybór tekstów o „Kalevali” – oraz obszerne przypis, w tym analizę „Kullervo…” na tle innych utworów pisarza. Dla fanów jego twórczości to dzieło, które absolutnie muszę przeczytać. A puryści Tolkiena dostają na dodatek wszystkie z zawartych tu tekstów również w wersji oryginalnej, wzbogaconej o fotografie ręko- i maszynopisów.

Po prostu coś wspaniałego. I przy okazji świetnie wydane. Warto po „Kullervo…” sięgnąć pod każdym względem, dlatego polecam gorąco.

Tolkien i Kalevala.

"Opowieść o Kullervo" to przykład tej części twórczości Tolkiena, o której nie wszyscy wiedzą. Mało kto bowiem (poza jego fanami rzecz jasna) wie, że olbrzymią rolę w kształtowaniu się wizji Tokiena na Śródziemie odegrała Kalevala, czyli słynny fiński epos narodowy, składający się z usystematyzowanych i zebranych w spójną całość pieśni ludowych (tzw. run) z terenów Finlandii, Estonii i Karelii. Mitologiczne poszukiwania Tolkiena pewnej baśniowej bazy pod własne uniwersum sięgają właśnie Kalevali. Docelowo stała się ona jednym z fundamentów, na których powstał "Silmarillion", wcześniej jednak Tolkien opracował "Opowieść o Kullervo" - jedną z pierwszych historii, dzięki którym możemy cieszyć się dziś Śródziemiem.

Nowości Księgarni Tania Książka zawsze mają wiele do zaoferowania. Może to być albo powiew świeżości, albo intrygująca zapowiedź czytelniczej przygody, albo - jak w tym przypadku - dawka zmieszanej w jedną całość fantastyki, mitów i klasycznie tolkienowskiego sznytu w sztuce snucia opowieści. Czasem i na takie historie warto się skusić, niosą one bowiem ze sobą wiele mądrości (oraz, rzecz jasna, przyjemności płynącej z czytania).

„Opowieść o Kullervo” to niepublikowana dotąd opowieść fantastyczna J.R.R. Tolkiena. Jej bohater jest chyba najmroczniejszą i najbardziej tragiczną spośród wszystkich stworzonych przez niego postaci. „Nieszczęsny Kullervo”, jak nazywał go Tolkien, wychowuje się w gospodarstwie swego wuja Untamo, który zabił mu ojca, porwał matkę, a w dzieciństwie trzy razy usiłował pozbawić go życia. Trudno się dziwić, że młody chłopak wyrasta na pełnego gniewu i goryczy samotnika – kocha go tylko siostra Wanōna, a strzegą magiczne moce czarnego psa Mustiego. Untamo, choć sam też włada czarami, boi się bratanka i sprzedaje jako służącego kowalowi Asemo. Kullervo zaznaje tam nowych upokorzeń ze strony żony kowala i w odwecie doprowadza do jej śmierci. Postanawia powrócić do domu i wywrzeć zemstę na zabójcy swego ojca, jednak okrutne przeznaczenie kieruje go na inną, mroczną ścieżkę i prowadzi do tragicznego finału.

Kullervo to bohater, który dał początek co najmniej jednej istotnej postaci z "Silmarillionu" (o czym za chwilę). Cała konwencja oparta na motywach Kalevali także ma dla powstaniu "Silmarillionu" (i całej mitologii Śródziemia) ogromne znaczenie, albowiem to właśnie z fińskiego eposu narodowego Tolkien zaczerpnął chociażby pomysł na elfie języki (quenya jest wzorowana na starofińskim), a także - uwaga! - na postać Gandalfa, który wzorowany jest na postaci czarodzieja Väinämöinena.

Tolkien stwierdził swego czasu, że „Opowieść o Kullervo” była zalążkiem jego pierwszych prób tworzenia własnych legend. Niewątpliwie Kullervo był pierwowzorem Túrina Turambara, tragicznego bohatera „Opowieści o dzieciach Húrina”, jednej z najbardziej przejmujących historii składających się na legendarium „Silmarillionu”. Odczytana z rękopisu Tolkiena i opublikowana tu wraz z notatkami autora oraz jego szkicami na temat fińskiego eposu Kalevala, który stanowił główne źródło inspiracji pisarza – „Opowieść o Kullervo” okazuje się jednym z najważniejszych, choć głęboko ukrytych fundamentów wykreowanego później przez Tolkiena świata. Jej związki z głównymi dziełami autora „Władcy Pierścieni” przedstawia w szkicu (dołączonym do zredagowanych przez siebie materiałów) Verlyn Flieger, znana badaczka twórczości Tolkiena.

Książka jest z pewnością nie lada gratką dla każdego fana Tolkiena. Na jej łamach poznamy genezę zainteresowań Tolkiena Kalevalą, przeczytamy o sposobach na jej przekształcania na potrzeby Śródziemia, a także poznamy samą historię o Kullervo oraz wizję Tolkiena na jej kształt. "Opowieść o Kullervo" sama w sobie nie jest obszerna (to raptem kilkadziesiąt stron), książkę uzupełniają więc notatki Tolkien, zapisy wygłaszanych przez niego wykładów, a także oryginalne teksty w języku angielskim. Dla fanów to świetna rzecz, choć - być może - część publiki może się poczuć zawiedziona, albowiem tytułowa opowieść to, jak wspomniałem, tylko pewna część całej książki.

J.R.R. Tolkien był bez wątpienia geniuszem, i to geniuszem perfekcyjnym - widać to po ilości przytoczonych na łamach książki zmian koncepcji, wprowadzania nowych elementów, a przede wszystkim na zbudowaniu całej narracji wokół tak zmodyfikowanego na bazie fińskiego eposu fikcyjnego świata, w którym wszystko ma swą głębię, genezę, a nawet (jeśli mowa o rasach) swój odrębny język. Ten niesamowicie złożony świat zachwyca od pokoleń.

O samym wydaniu także warto wspomnieć, szata graficzna książki jest bowiem PRZEPIĘKNA. Czaruje tutaj zwłaszcza okładka. Książkę wydano na świetnej jakości papierze, a wizualnie wydanie prezentuje się genialnie i z całą pewnością może być ono ozdobą niejednej domowej biblioteczki.

Książkę polecam – i to gorąco! – wszystkim fanom Tolkiena i szeroko pojętej fantastyki. Właśnie tego rodzaju opowieści są fundamentem, na którym dziesiątki i setki autorów budowało później swoje światy i swoje historie. Tolkien jest niewątpliwie jednym z ojców fantastyki, warto znać zatem jego dzieła. Nawet te trochę mniej znane i (że się tak wyrażę) literacko lżejsze w porównaniu do klasyka wszech czasów, jakim jest „Władca Pierścieni”.

Polecam także inne dostępne w ofercie Księgarni [Adres usunięty] książki zarówno samego Tolkiena, jak i dzieła zredagowane przez jego syna Christophera! Spośród pozycji, które ukazały się na przestrzeni ostatnich miesięcy, na uwagę zasługują zwłaszcza "Upadek Gondolinu", fantastyczna biografia Tolkiena "Tolkien i pierwsza wojna światowa. U progu Śródziemia" oraz "Gospodarz Giles z Ham. Kowal z Przylesia Wielkiego. Przygody Toma Bombadila":)

Książka zrecenzowana dzięki uprzejmości Księgarni [Adres usunięty]

#opowieśćokullervo #kullervo #tolkien #jrrtolkien #kalevala #taniaksiazka #bloggujezTK #fantastyka #mity #cosnapolce #czytamksiazki #bookstagram #bookreview

[Adres usunięty]

Bardzo przyjemnie czytało się coś od Tolkiena co nie dotyczy Śródziemna. Bardzo miłe zaskoczenie. Fajne solidne wydanie.

O twórczości Tolkiena słyszałam sporo dobrego, jednak do tej pory było mi z nią jakoś nie po drodze. Postanowiłam skusić się na opracowanie o jego ,,Opowieści o Kullervo".

Po zapoznaniu się z tym wydaniem z czystym sumieniem mogę stwierdzić, że jest to idealna propozycja dla tych którzy już znają lub dopiero chcą poznać tę lekturę spod pióra Tolkiena. Autorka tego wydania skupiła się na wielu aspektach utworu autora, dokładnie wyjaśniając na co warto zwrócić uwagę i rozjaśniając niejasności.

Atutem na pewno są treści w języku angielskim spod pióra Tolkiena, liczne przypisy i objaśnienia autorki na koniec rozdziałów, by co chwilę nie rozpraszać czytelnika. Na uwagę zasługuje również dość bogata bibliografia.

,,Opowieść o Kullervo" J.R.R. Tolkiena pod redakcją Verlyn Flieger to bardzo ciekawe spotkanie czytelnicze w którym główną rolę odgrywa inspiracja Tolkiena innymi dziełami na ten temat.

Kalervo zostaje zabity przez własnego brata, Untamo. Jego ciężarna żona i dwójka dzieci żyją, ale zostają niewolnikami Untamo. Gdy na świat przychodzą Kullervo i Wanona, matka nie jest zainteresowana ich wychowaniem, bo ciągle rozpacza po zabitym ukochanym, natomiast starsze rodzeństwo nie chce pogorszyć swojego losu i odcina się od noworodków, służąc zabójcy ojca. Kullervo, który już od najmłodszych lat był silny, dowiaduje się od matki, czemu jest smutna i co stało się z jego ojcem. Chłopiec poprzysięga zemstę na Untamo.

Opowieść o Kullervo J.R.R. Tolkiena to jedna z pierwszych prób stworzenia legendy przez tego autora. Historia oparta na zalążkach innych mitów była potem inspiracją do tworzenia kolejnych opowieści. Mówi się, że postać Kullervo była pierwowzorem dla bohatera Dzieci Hurina, jednak także w innych jego utworach można dostrzec sięganie po styl czy kreację świata, którą zapoczątkowała właśnie Opowieść o Kullervo.

Główny bohater – Kullervo – to porywczy, silny i nie dający sobą sterować młodzieniec, którego los przesądziły dwa wydarzenia. Po pierwsze – śmierć ojca, która zdeterminowała chłopca do szukania sprawiedliwości na własną rękę i obudziła w nim pragnienie zemsty. Po drugie – spotkanie w lesie dziewczyn, z której chciał zrobić swoją towarzyszkę. Obie te sytuacje sprawiły, że Kullervo zmienił się. Jednak tak naprawdę nigdy, nawet będąc dzieckiem, nie był łagodny i potulny, był raczej krnąbrny.

Choć sama historia nie jest spisana w całości – brakuje zakończenia, które jest tylko szkicem, a wątki w środku często są porwane i niedokończone – to trzeba przyznać, że utwór robi wrażenie na czytającym. Nie brakuje w nim elementów, które mogą wydawać się groźne – chociażby próby zabójstwa Kullervo – zaskoczenia, zemsty i intryg. Opisywana jest jako najmroczniejsza i najbardziej tragiczna z opowieści Tolkiena. Na pewno jest smutna, ale nie powiedziałabym, że mroczna. Może to wina tekstu, który jest jedynie zalążkiem całej opowieści.

To, co jest wielkim plusem tej książki, to nie sama historia Kullervo, lecz dodatki, które otrzymujemy. Po pierwsze obszerna Przedmowa redaktorki, która wskazuje na to, skąd wziął się mit, jak powstawał utwór, gdzie szukać podobieństw do tej opowieści w innych dziełach Tolkiena oraz jak zmodernizowała go Flieger. Do tego dodajmy jeszcze tekst w języku angielskim, liczne przypisy, dodatki w nawiasach kwadratowych, które informują czytelnika o tym, jak wyglądał oryginał tekstu, czy skany rękopisu, a dostaniemy naprawdę bogatą w informację pozycję, która zainteresuje fanów Tolkiena i pokaże im, jak pracował. Warty przeczytania jest też umieszczony na końcu referat na temat Krainy Bohaterów.

Opowieść o Kullervo to ciekawa książka, choć sam tekst może nieco rozczarować tym, że jest niedokończony i poszarpany. Czasem trudno było się połapać w imionach bohaterów, niektóre sceny wydawały się nie łączyć z poprzednimi. A jednak – ta historia warta jest uwagi, bo pokazuje kunszt autora, pozwala porównać jego twórczość z początkowego okresu z tą późniejszą. Opowieść jest próbą stworzenia nowego, bogatego i wielopoziomowego świata, który potem zobaczymy np. we Władcy pierścieni. Właśnie z tego względu warto sięgnąć po Opowieść o Kullervo – by zobaczyć, jak wielką wyobraźnię miał Tolkien i jak potrafił przelać na papier swoje pomysły.