Niewinny człowiek

W spokojnym miasteczku Ada w stanie Oklahoma dochodzi do morderstwa Debbie Carter. Dziewczyna zostaje znaleziona martwa we własnym mieszkaniu. Ciało jest nagie, nosi ślady gwałtu, a także „krwawą” obietnicę tego, kto zginie jako następny. Jawna brutalność zbrodni paraliżuje społeczność. Psychoza strachu była ogromna – nocami zamykano drzwi i okna, a dla nastolatków wprowadzono godzinę policyjną. Wkrótce ginie kolejna kobieta – Denice Haravay. Po 5 latach zdesperowani stróże prawa - kierowani jedynie przeczuciem, a nie dowodami – dokonują aresztowania Rona Williamsona i doprowadzają do jego skazania. Po 11 latach wychodzi na jaw, że chory psychicznie mężczyzna został skazany na śmierć za zbrodnię, której nie popełnił.

Powyższe słowa mogą brzmieć jak streszczenie całkiem dobrego kryminału czy thrillera. Jednak historia opisana przez Johna Grishama wydarzyła się naprawdę, a jej bohaterowie nie są fikcyjni.

Ron Williamson był dobrze zapowiadającym się zawodnikiem baseballu. Liczne sukcesy odniesione w dość młodym wieku znacząco zdeterminowały jego charakter. Ukształtowały go bowiem na egocentrycznego, aroganckiego i infantylnego sportowca, który prowadził hulaszczy tryb życia. Kontuzja i późniejszy spadek formy spowodowały, że jego kariera zaczęła chylić się ku upadkowi. Ron nie był przygotowany na taki bieg wydarzeń i nie podołał psychicznie ciężarowi, jaki na niego spadł. Psychiatrzy stawiali mu szereg diagnoz – począwszy od łagodnej formy depresji przez psychozę maniakalno-depresyjną, a skończywszy na schizofrenii. Przez małą społeczność miasteczka, (a zwłaszcza tę odzianą w mundury) był postrzegany jako lokalny, agresywny pijak, którego zachowanie jest co najmniej dziwne. Trudno o lepszego kozła ofiarnego w sprawie nierozwiązanego morderstwa.

Tytaniczny trud autora można dostrzec na niemal każdej karcie książki. Czytelnik jest zasypywany informacjami i detalicznymi opisami życiorysów bohaterów. Grisham ujawnił patologię amerykańskiego systemu sprawiedliwości – jedną z wielu. A sposób, w jaki tego dokonał budzi podziw i niedowierzanie.

Czytelnik prowadzony jest przez autora przez zakamarki życia Williamsona – zwłaszcza te najmroczniejsze. Życia naznaczonego chorobą, dojmującym smutkiem, ale przede wszystkim niesprawiedliwością. Niewinne skazanie odcisnęło na nim piętno tak głębokie, że przy finale tej historii aż trudno nie uronić łzy. Poznajemy także losy Dennisa Fritza, Tommy’ego Warda oraz Karla Fontenota, którzy podobnie jak Ronald – zostali skazani za zbrodnię, której nie popełnili.

Jedynym minusem książki jest nieco mozolnie prowadzona narracja. Autor wiele trudu włożył w to, aby całą historię opisać z niemal chirurgiczną precyzyjnością przez co w kilku momentach jest ona nużąca. Jednak należy mieć na uwadze, że owa skrupulatność w oddaniu rzeczywistego przebiegu zdarzeń jest znakiem rozpoznawczym tej pozycji.

„Niewinny człowiek” to książka, która zasiewa ziarno wątpliwości w słuszność kary śmierci. To książka, która pozwala docenić wolność, a nawet życie. Ale przede wszystkim jest to książka, która pozostaje w głowie na długo, o ile nie na zawsze.

Swoją przygodę z prozą Johna Grishama zaczęłam mocno nieszablonowo, bo od książki, która wyróżnia się na tle innych w jego dorobku. Mowa tu o pozycji z gatunku literatury faktu pt. „Niewinny człowiek”.

Książka opisuje historię Rona Williamsona i jego przyjaciela Denisa Fritza, którzy pod koniec lat 80tych zostali oskarżeni o brutalne morderstwo miejscowej młodej kelnerki i skazani na podstawie praktycznie zerowych dowodów – zeznania jednego świadka, wymuszonych nagrań oraz wątpliwych opinii biegłych. Ron został skazany na karę śmierci, Dennis na dożywocie, obydwoje przesiedzieli 12 lat w więzieniu, a Ron był o krok od otrzymania śmiertelnego zastrzyku. Dopiero, gdy zaczęto wykonywać badania DNA, mężczyźni zostali uniewinnieni.

To była niełatwa książka. Sprawa jest mocno wstrząsająca, nie mieści mi się w głowie jak to wszystko mogło się wydarzyć. Może jestem naiwna, ale wierzę w dobro i sprawiedliwość, a tutaj spotkałam się ze złośliwością, dbaniem tylko o własne interesy, pochopną i zaślepioną opinią innych i ogólnym okrucieństwem. Ron był człowiekiem chorym psychicznie i naprawdę nie wyobrażacie sobie jak fatalnie był traktowany. W jak nieludzkich warunkach przebywał, jak się nad nim znęcano, jak bardzo obijał się o niezrozumienie. Dla mnie jest to niepojęte i mocno przerażające.

John Grisham wykonał, jakby nie było, kawał dobrej roboty. Historia przedstawiona jest rzetelnie i szczegółowo, na każdej stronie wydać ilość pracy, jaką włożył w jej powstanie. To bardzo dobra książka wytykająca wiele błędów systemu oraz podkreślająca istotne tematy dotyczące nie tylko więziennictwa, dochodzeń policyjnych czy procesów sądowych, ale i tych bardziej przyziemnych, jak ocena innych ludzi i ślepe podążanie za tłumem.

To kolejna książka, która mocno mną wstrząsnęła. Na jej podstawie powstał serial o tym samym tytule, który na pewno zobaczę.