"Meritum. Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa" ma charakter swoistego merytorycznego wsparcia w rozwiązywaniu złożonych nierzadko problemów sprawozdawczości finansowej. Stąd też Autorzy skoncentrowali się na takiej prezentacji zagadnień, aby była ona zrozumiała i przydatna w tworzeniu systemu rachunkowości jednostki generującego wysokiej jakości informację o finansowych efektach jej działalności. Szczególny nacisk został położony na wieloaspektowe przedstawienie procedur związanych z identyfikacją, pomiarem i prezentacji różnorodnych transakcji ekonomicznych, zgodnych z obowiązującymi regulacjami rachunkowości.
Publikacja pomaga zrozumieć obszary odpowiedzialności i decyzje konieczne do podjęcia w zakresie kształtowania systemów rachunkowości i konsekwencji dokonanych wyborów dla obrazu przyszłej sytuacji finansowej. W tym znaczeniu jest użyteczna zarówno dla osób odpowiedzialnych formalno-prawnie za rachunkowość, jak i osób odpowiedzialnych wykonawczo za rachunkowość jednostki.
Kompleksowo omówione aspekty praktyczne i przegląd innych regulacji powiązanych z danym konkretnym tematem umożliwiają szersze spojrzenie na regulacje ustawy o rachunkowości i ułatwiają poruszanie się po innych przepisach istotnych w prowadzeniu działalności gospodarczej.
W niniejszym wydaniu usunięto lub znacznie ograniczono te zagadnienia, które obecnie nie budzą już w praktyce wątpliwości lub są na tyle specyficzne (np. ceny transferowe), że wymagałyby znacznego rozszerzenia, co z kolei byłoby niezgodne z ideą "Meritum. Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa" jako opracowania o charakterze uniwersalnym. Zmiany w 11 wydaniu pozwoliły na uzyskanie przejrzystej struktury książki, odzwierciedlającej istotę i zadania systemu rachunkowości jednostki.
Część I obejmuje zagadnienia ogólne, pozwalające na zrozumienie dalszych rozważań.
Część II zawiera kluczowe zasady pomiaru dokonywanego w systemie rachunkowości – ujęte od ogółu do szczegółu – w dwóch wymiarach charakterystycznych dla tego systemu – wymiarze wyceny bilansowej i ustalania wyniku finansowego przedsiębiorstwa.
Część III poświęcona jest prezentacji informacji generowanych przez system rachunkowości i obejmuje zasady sporządzania sprawozdania finansowego. Punktem wyjścia w procesie sporządzania sprawozdania jest polityka rachunkowości, dlatego stanowi ona przedmiot rozważań prowadzonych na początku tej części. Kolejne treści prezentują podstawowe i pozostałe elementy sprawozdania finansowego.
W 11 wydaniu zmian dokonano w poszczególnych rozdziałach, które zostały poddane istotnej aktualizacji polegającej w szczególności na:
- uwzględnieniu ostatnich zmian ustawy o rachunkowości (m.in.: w zakresie sprawozdań finansowych przedstawiono zasady ich sporządzania w formie elektronicznej i podpisywania kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym zaufanym profilem ePUAP) oraz zmian ustawy o rachunkowości będących w trakcie procesu legislacyjnego (m.in. zmiana, która pozwoli (pod pewnymi warunkami) na podpisywanie sprawozdania finansowego tylko przez jednego członka organu wieloosobowego kierującego jednostką (dotyczy art. 52 ust. 2b u.rach. – ustawa z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw, uchwalona przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 października 2021 r.),
- uwzględnieniu – w podrozdziale dotyczącym środków trwałych – wybranych rozwiązań KSR 11 (wzbogacenie treści o przykłady praktyczne – sytuacyjne),
- uwzględnieniu nowych i zaktualizowanych Krajowych Standardów Rachunkowości (m.in. KSR 13 – zmiany w zakresie produktów (podrozdział 6.2), a także nowego Stanowiska w sprawie rozrachunków z kontrahentami, które Komitet Standardów Rachunkowości przyjął w dniu 9 lipca 2019 r. (podrozdział 6.8),
- wskazaniu najważniejszych aktualnych zagadnień związanych z regulacjami prawa podatkowego, mających wpływ na system rachunkowości,
- dodaniu nowych – bądź zaktualizowanych z powodu zmian prawa bilansowego – wielu przykładów ilustrujących istotę analizowanych problemów, bazujących na konkretnych sytuacjach i okolicznościach występujących w praktyce, pozwalających zrozumieć sedno i konsekwencje objaśnianych zagadnień,
- zaktualizowaniu rozliczeń w zakresie rozrachunków z tytułu wynagrodzeń pracowników w związku ze zmianą wynagrodzenia minimalnego ustalonego przez Radę Ministrów na rok 2022.
W niniejszym opracowaniu szczególne miejsce zajmuje podatek dochodowy od osób prawnych, ponieważ to właśnie ON najbardziej wpływa na system rachunkowości przedsiębiorstwa. Jego istotę i miejsce w systemie rachunkowości omówiono w Części I, zasady pomiaru – w Części II, natomiast skutki sprawozdawcze – w Części III.
W rozdziale dotyczącym podatku dochodowego odroczonego zmieniona została struktura oraz dodano wiele przykładów liczbowych [m.in. szeroko został omówiony dualizm istoty ekonomicznej podatku dochodowego odroczonego – w aspekcie pieniężnym i memoriałowy, podatek dochodowy odroczony a ulgi podatkowe – wskazano rozwiązania zgodne z Krajowym Standardem Rachunkowości 2 „Podatek dochodowy”, przedstawiono kategorię ulg podatkowych związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej (SSE)].
Reasumując, niniejsze wydanie przedstawia kluczowe, powszechnie występujące w praktyce, zagadnienia dotyczące systemu rachunkowości polskich przedsiębiorstw. Skoncentrowano się na podejściu sprawozdawczym, tj. wycenie i prezentacji danych finansowych w sprawozdaniu finansowym, traktując ewidencję księgową jako "techniczną" podstawę ich sporządzania.
Książka zawiera liczne przykłady i rysunki ilustrujące przedstawione zagadnienia. Struktura tekstu jest przejrzysta, co ułatwia korzystanie z publikacji. Uwzględniono w niej wszystkie istotne zmiany w przepisach, które zostały uchwalone do dnia 15 października 2021 r. Obecnie stoimy w obliczu dużych zmian dotyczących m.in. przepisów podatkowych – tzw. Polski Ład – które wpłyną na system rachunkowości, w szczególności na procedury obliczeniowe oraz ewidencję księgową.
