Kości proroka

Komu wakacje w Bułgarii? Słoneczny Brzeg, Złote Piaski – do wyboru, do koloru. Wystarczy wejść do pierwszego lepszego biura podróży, aby – wraz z uprzejmą panią lub panem – pięknie popodróżować palcem po mapie, wyłożyć kilka tysiaków, by cała rodzina dobrze się bawiła, zaznaczyć termin w kalendarzu i czekać… Czekać na słoneczny urlop, na nowe modele strojów kąpielowych, kremy z najwyższym filtrem (albo może nieco mniejszym, co by koleżanki z pracy na pewno zauważyły, że leżało się tydzień – w wersji burżujskiej: dwa tygodnie – w pełnym słońcu). Nikt nawet nie pomyśli, że z leżeniem nie miało to nic wspólnego, bo ciągle trzeba było biegać za dzieciakami, a do wody wchodziło się tylko po kostki.

Ja do Bułgarii już się wybrałam. Książkowo. W towarzystwie Ałbeny Grabowskiej i jej najnowszej powieści „Kości proroka”. Przewodniczka pierwsza klasa! Nie jakaś „nabyta”, wyuczona na potrzeby turystów. Wręcz przeciwnie – swojska, bułgarska, a nawet bułgarsko-polska, a to już idealne połączenie.

Przyznaję, że nie znam wcześniejszych książek Grabowskiej, choć słyszałam o nich wiele dobrego. Premiera „Kości proroka” była dobrą okazją, by udać się nad Morze Czarne i pozwiedzać Płowdiw bez tłumów i bezlitosnego słońca, a jednocześnie sprawdzić, co takiego ma w sobie pani doktor (pisarka jest neurologiem). To właśnie tam, w antycznym teatrze, który stanowi jeden z podstawowych punktów podróży każdego turysty, odnalezione zostaje ciało polskiego posła. Można by nawet pomyśleć, że to nic nienaturalnego: pojechał, zapomniał się trochę i mu się „zmarło”, gdyby nie fakt, że jego tors został przykuty do krzyża, a głowa odcięta i pozostawiona na tacy tuż obok. Z uwagi na to, że na ciele denata znaleziono wiele dziwnych znaków, a sprawa dotyczy polskiego obywatela, prowadzący śledztwo Dymityr zwraca się o pomoc do swojej dawnej przyjaciółki, Margarity – Polki i córki najwybitniejszej archeolożki w Bułgarii. Czy tej dwójce uda się rozwiązać zagadkę? Co wspólnego ma poseł PSL z tajemniczą księgą i historią sprzed wielu wieków? Nie jest łatwo otrzymać odpowiedź na ostatnie pytanie, bowiem Ałbena Grabowska nie idzie na skróty – wręcz przeciwnie, prowadzi nas przez trzy płaszczyzny czasowe – od Ziemi Świętej w I w. n.e. przez dwunastowieczne Cesarstwo Bizantyjskie aż po współczesny Płowdiw.

Powieść Grabowskiej porównywana jest do książek Dana Browna i jego słynnego „Kodu Leonarda da Vinci”. Już przy okazji recenzji „444” Macieja Siembiedy wspominałam, że dla mnie to nigdy nie jest zaleta. Wręcz przeciwnie – podchodzę do takich lektur jak przysłowiowy pies do jeża. Najczęściej odpuszczam czytanie. Oczywiście rozumiem ten zabieg marketingowy, aczkolwiek uważam, że w przypadku Grabowskiej jest ON zbędny – pisarka broni się sama. Na szczególne wyróżnienie zasługuje według mnie tzw. „research”. To nie są treści wyczytane gdzieś na stronach internetowych, bezmyślnie wrzucone w ciąg zdarzeń. Ta książka jest tak naszprycowana historią, że nie sposób byłoby ją napisać, opierając się tylko na tzw. „wujku Google’u”. To znaczy może by się dało (wszak niektórym się udaje!), ale na czytelnikach znających nieco historię nie mogłoby to wywrzeć wrażenia. A „Kości proroka” wrażenie wywierają nadzwyczaj dobre. Nawet, jeśli pisarka korzysta z licentia poetica, do czego ma przecież prawo, to robi to w sposób wyważony i dość dyskretny.

Bardzo podoba mi się łączenie elementów polsko-bułgarskich. Mix dwóch doskonale znanych pisarce kultur nadał autentyczności bohaterom, miejscom i wydarzeniom. Prawdą jest jednak, że główna bohaterka, Gitka, działała mi czasami na nerwy swoją nieporadnością i egoizmem. Może to wynikać z faktu, że uwielbiam charakterne postacie, nawet jeśli posiadają wiele wad. Zabrakło mi w tej dziewczynie pazura, który niewątpliwie miała na przykład jej matka, a mnie chyba bliżej do takich właśnie kobiet. Najważniejsze, że Margarita nie przeszkadzała – zbyt mocno pochłonęła mnie umysłowa gimnastyka, którą zaserwowała Grabowska, rzucając wyzwanie w postaci trzech różnych historii. Momentami byłam zmęczona ciągłymi przeskokami pomiędzy nimi, jednak rozwiązanie zagadki było ważniejsze niż cokolwiek innego, dlatego nawet przez myśl mi nie przeszło, żeby spasować w trakcie lektury. Czy się opłacało? Myślę, że najlepiej moją opinię wyrażę stwierdzeniem, że Ałbena Grabowska z rozmachem wkroczyła do mojego subiektywnego panteonu pisarzy i pisarek, których książki traktuję jak lekturę obowiązkową. Nie wiem, czy kiedykolwiek uda mi się zapoznać z jej wcześniejszymi powieściami , ale jestem pewna, że każdej następnej będę intensywnie wypatrywać.

Tajemnicze relikwie

„Nie możesz zmienić przeszłości, ale przeszłość zaw¬sze pow¬ra¬ca, żeby zmienić Ciebie. Zarówno twoją te¬raźniej¬szość jak i przyszłość” – te słowa Jonathana Carrolla doskonale oddają prawdę o życiu i są dowodem, że przed przeszłością nie można uciec. To z niej bowiem biorą się nasze tradycje, to w niej kształtowały się nasze korzenie, to dzięki wydarzeniom z przeszłości jesteśmy zmuszeni niekiedy płacić za błędy…

Co jednak wspólnego z ideologicznym czy historycznym wymiarem przeszłości ma makabryczna zbrodnia, do której doszło w Bułgarii, w Płowdiwie? Tam właśnie, w teatrze antycznym, zostały znalezione zwłoki Przemysława Tarkowskiego, polskiego posła, biznesmena z Warszawy, społecznika, szczególnie związanego z kościołem. Mężczyzna został otruty, a następnie ukrzyżowany na podobieństwo Jezusa Chrystusa. Ponadto, z chirurgiczną precyzją odcięto mu głowę, którą następnie podano na złotej tacy, zaś na ciele wymalowano dziwne symbole. Nic nie wskazuje na motyw zbrodni, nie ma też żadnych świadków morderstwa, nikt nie umie odtworzyć też ostatnich godzin życia zmarłego, wiadomo tylko, że jego ostatni posiłek składał się z ryby, chleba i … mszalnego wina. Czy śmierć posła ma wymiar religijny? Czy w jakiś sposób wiąże się z osobą Jana Chrzciciela, którego głowę kazała sobie podać Salome na złotej tacy? A może znaczenie ma fakt, iż zmarły – w obliczu braku jakichkolwiek krewnych – przepisał cały majątek na warszawską katedrę pod wezwaniem … Świętego Jana Chrzciciela?

Na te pytania odpowiedzi przynieść może lektura najnowszej powieści Ałbeny Grabowskiej, pt. „Kości proroka”. Tocząca się równolegle w trzech planach czasowych akcja książki, opublikowanej nakładem Wydawnictwa Marginesy, to prawdziwa podróż w czasie do początków Chrześcijaństwa, a jednocześnie zajmująca zagadka kryminalna. Ponadto, dzięki umieszczeniu współcześnie rozgrywających się wydarzeń w Bułgarii, poznajemy zwyczaje i kulturę tego kraju, w którym wychowywała się jedna z głównych bohaterek książki – psycholog Margarita Nowak. Mistrzostwo autorki, objawiające się zarówno w tworzeniu wciągającej fabuły, jak i kreacji bohaterów i dbałości o szczegóły sprawia, że po powieść sięgnąć mogą najbardziej wymagający czytelnicy, którzy oczekują od lektury nie tylko dobrej zabawy, ale solidnej wiedzy merytorycznej autora i dobrego warsztatu.

Trzy plany czasowe, na których rozpięta została akcja powieści, to: I wiek oraz wydarzenia rozrywające się w Ziemi Świętej; XII wiek, który przenosi nas do Cesarstwa Bizantyjskiego oraz wspomniana już współczesność i Płowdiw w Bułgarii.

Tym samym, czytelnik wędruje wraz z Nauczycielem, prowadzącym swoich uczniów do Jerozolimy na spotkanie z Mesjaszem. Na jego wezwanie porzucili oni swoje rodziny i dobra doczesne, bo doświadczyć bogactwa nieziemskiej natury. Jednym z nich jest rybak Ariel, z którego ust poznajemy historię. On również zostawił swój dom, swoje sieci, opuścił ukochaną żonę Rebekę, choć dręczy go z tego tytułu poczucie winy. On też staje się świadkiem śmierci Jezusa Chrystusa.

Kolejny wątek poznajemy dzięki jednemu z bogomiłów, oznaczających w języku bułgarskim miłych bogu. Bogomili, wyznawcy synkretycznej sekty chrześcijańskiej, odrzucali dzieje stworzenia świata przedstawione w Księdze Rodzaju, byli bowiem przekonani, że świat powstał za sprawą Szatana. Również budownictwo sakralne uznawali za jego wytwór, zatem negowali stawianie kościelnych budowli, nie uznawali ponadto sakramentów, świętych obrazów czy liturgii oraz hierarchii kościelnej. Podstawy ich wiary poznajemy w dość makabrycznych okolicznościach, uczestniczymy bowiem w sądzie nad bratem Albertem, skazanym na karę śmierci poprzez ukrzyżowanie. W jego celi został bowiem znaleziony Nowy Testament, oskarżono go zatem o zdradę ich Boga oraz reguł wiary, a także zaprzeczanie prawdziwości zapisów w Księdze Bogomiłów. Doktryna bogomiłów została bowiem oparta na wspomnianej Księdze, rzekomo podyktowanej ich ojcu, Bazylemu, przez samego Boga. Bazyli zaś ukazał się we śnie swojemu synowi, przekazując mu Słowa Boże. Ta Święta Księga ma zostać przetransportowana przez grupę bogomiłów do Carogrodu, a dla bezpieczeństwa bracia transportują również kilka jej kopii.

Współczesne śledztwo wydaje się ściśle nawiązywać do wydarzeń z przeszłości, ale to, w jaki sposób się to odbywa, to zagadka dla Margarity oraz prowadzącego śledztwo Dimityra. Kobieta ma występować w charakterze konsultanta bułgarskiej policji z uwagi na swoje kompetencje – nie dość, że mówi biegle po bułgarsku, w przeszłości studiowała archeologię, specjalizując się szczególnie w zagadnieniach dotyczących Rzymu i Tracji, to jeszcze po rzuceniu tych studiów, ukończyła psychologię. Nie bez znaczenia jest też fakt, że jej osobę poleciła jej matka, znana archeolożka, z którą Margarita nie utrzymuje jednak kontaktu. Powrót do Bułgarii jest i dla Margarity powrotem do bolesnej przeszłości, tu bowiem doświadczyła zarówno miłości, jak i zdrady. Czy – bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu – kobieta będzie w stanie pomóc policji?

W tę fascynującą opowieść zostajemy wciągnięci przez Ałbenę Grabowską i jej książkę „Kości proroka”. Oddając się lekturze nie tylko możemy śledzić bieg wydarzeń, ale dzięki plastycznym opisom i zagłębieniu się w umysły bohaterów i motywy, którymi się kierują, czujemy się częścią tej historii. Trzy wątki, choć bogate w szczegóły, są jednak bardzo uporządkowane, splatają się też ze sobą w sposób tworzący logiczny ciąg zdarzeń. To uporządkowanie sprzyja płynności lektury, choć i tu mamy do czynienia ze zwrotami akcji czy zagadkami, których rozwiązanie wcale nie jest takie oczywiste. Zakończenie lektury przynosi spełnienie, ale i pragnienie zgłębiania kolejnych książek autorki – tych poprzednich i tych, mam nadzieję, kolejnych.

Justyna Gul

Qultura słowa

Kości proroka to powieść, która nie wypuszcza czytelnika ze swoich macek od pierwszych do ostatnich stron. Delektowałam się każdą stroną i poczułam żal, że już się skończyła...

Akcja powieści toczy się wielotorowo. Na pierwszym planie mamy Płowdiw w Bułgarii, gdzie dochodzi do morderstwa polskiego turysty, posła, w realnym czasie. Dalej Autorka przenosi nas kilka wieków wstecz, do XII wieku, gdzie poznajemy historię Bogomilów i ich tajemnej świętej księgi. oraz opowieść o Nauczycielu i towarzyszących mu apostołach. Pozornie niczym nie związane historie splatają się w fascynującą opowieść łączącą wątek kryminalny z historią religii, gdzie Bóg i Satanael walczą o władzę i wiarę ludzi.

W sprawę zamordowania polskiego posła, którą prowadzi policja bułgarska zostaje zaangażowana Polka, Margarita, której korzenie tkwią w Bułgarii. Wraca po latach do miejsc, z których uciekła i na nowo zmaga się ze swoimi demonami z przeszłości. Kontakt ze znajomymi i matką nie ułatwiają jej pracy. Jednak wsparcie, jakie ma w Dimityrze, sprawia, ze dziewczyna zaczyna nie tylko na nowo układać sobie życie, ale również aktywnie przyczynia się do rozwiązania zagadkowej śmierci polskiego posła, który został ukrzyżowany na bułgarskiej ziemi.

Kości proroka to fascynująca opowieść, pełna intrygujących wydarzeń i postaci, pełna tajemnicy i mistyki. Akcja rozwija się bardzo dynamicznie, a wielowątkowość sprawia, że od lektury trudno się oderwać. Historia Gitki i Dimityra, jej trudne związki z matką, przeszłość kładąca się cieniem na teraźniejszości, a do tego pełna niedopowiedzenia opowieść o Bogomilach i ich sekretnej księdze powiązana z początkami chrześcijaństwa to wątki, które sprawiają, że powieść Ałbeny Grabowskiej jest oryginalna, jedyna i niepowtarzalna i głęboko zapada w pamięć czytelnika. Chylę czoła - znakomita powieść!

[Adres usunięty]

Ałbena Grabowska pisze świetne książki. Tym razem poczyniła na poły powieść sensacyjną, na poły historyczną z dużą dozą obyczajowych wtrętów i kulturowo-kulinarnych ciekawostek. W sporej części Kości proroka można uznać także za przewodnik... po Bułgarii :)

Akcja toczy się naprzemiennie na trzech płaszczyznach czasowych- w I wieku, w XII wieku i współcześnie w XXI wieku.

Trzy wątki i trzy płaszczyzny czasowe przeplatają się wzajemnie i prowadzą do bardzo dobrego finału z wielką zagadką i sporą porcją historii i chrześcijaństwa w tle..

Opowieści niczym z Indiany Jones, albo Kodu Leonarda Da Vinci, bałkańskie wtręty, bardzo ciekawi bohaterowie, którym się wiernie kibicuje i zagadka praktycznie do końca lektury pozostająca nierozwiązaną.

Co ciekawe nie tylko tajemnica, odkrywanie zagadki, dochodzenie do prawdy i znalezienie zabójcy jest w tej książce ważne. Autorka spory nacisk położyła na zmiany, jakie zachodzą w samych bohaterach. Zmienia się Gitka, bohaterka z XXI wieku, w Połowie Polka w połowie Bułgarka, nadal przeżywająca nieudany romans sprzed 8 lat.

Zmieniają się Ariel i Cyryl. Prosty rybak staje się kronikarzem, a spokojny, skromny człowiek zostaje...a tego nie zdradzę :)

W Kościach proroka zostaje poruszonych kilka spraw, takich, które zmuszają do przemyślenia, ocierają się o większe lub mniejsze podstawy wiary, egzystencji człowieka.

Choć bez obaw. W książce brak przynudzania, wykładów historycznych, przynudzania.

Jest za to porządny resarch i wiedza o tym o czym autorka pisze. To wszystko + ciekawy pomysł i dobre pióro skutkują porządną, dopracowaną, wręcz porywającą lekturą.

Wspomniałam o sporej porcji Bułgarii i bałkańskich wtrętach. Z racji rodzinnych konotacji znam doskonale Grecję. Jednak Bułgaria, mimo pewnych podobieństw z Grecją, to dla mnie obcy kraj. Dlatego z ciekawością czytałam o kuchni, wyglądzie ulic, miast, obyczajach. Szczególnie te ostatnie, sporo żywcem wziętych z Grecji, typowo bałkańskie podejście do wielu spraw, co nie znaczy, ze pozytywne. Ot bałkańska mentalność i klimat.

Jestem przekonana, iż Kości proroka będą dla wielu osób zachętą do odwiedzenia w tym sezonie Bułgarii.

Ałbena Grabowska, Polka o bułgarskich korzeniach, napisała kolejna doskonałą powieść. Polecam.