"Historia wypraw krzyżowych i frankijskiego Królestwa Jerozolimy. Monarchia frankijska i monarchia muzułmańska: równowaga" jest jedną z bardziej kontrowersyjnych prac w historiografii, z którą warto się zapoznać!
Rene Grousset opisuje wyprawy krzyżowe jako typowo francuskie przedsięwzięcie. Traktuje podbijane tereny Żyznego Półksiężyca niczym francuskie prowincje w miniaturce. Postrzega dzieje wypraw krzyżowych w kategorii cywilizacyjnej roli Francji. Kontrowersyjne teorie autora przysparzają mu wiele krytyki ze strony historyków anglosaskich i niemieckich.
"Historia wypraw krzyżowych i frankijskiego Królestwa Jerozolimy. Monarchia frankijska i monarchia muzułmańska: równowaga" jest pracą bazującą na szerokiej znajomości źródeł historycznych. Autor opiera się na kronikach zachodnich, łacińskich, starofrancuskich oraz arabskich. Zasłynął jako wybitny znawca orientalistyki i muzułmańskiego Bliskiego Wschodu.
Autor pisze z punktu widzenia francuskiego kolonialisty, ale potrafi wyrazić się surowo na temat poczynań francuskiego rycerstwa. Ciekawy punkt widzenia, bogata wiedza historyczna, a wszystko to oparte na licznych źródłach pisanych czynią tę pozycję niezwykle fascynującą.
Z przedmowy do wydania polskiego
"Dzieło francuskiego historyka już w momencie publikacji wzbudziło duże emocje. Autor opisał epopeję lewantyńskich wypraw krzyżowych, traktując je jako przedsięwzięcie „francuskie” oraz przedstawiając państwa krzyżowe w Palestynie i Syrii jako zamorskie, kolonialne enklawy średniowiecznej Francji. Dla Grousseta Królestwo Jerozolimy było dwunastowieczną Francją w miniaturze, Hrabstwo Trypolisu – Prowansją w Libanie, a Księstwo Antiochii to syryjskie państwo francuskich Normanów. Nie ulega wątpliwości, że Grousset postrzegał dzieje krucjat przez pryzmat cywilizacyjnej roli Francji, co wzbudzało i ciągle wzbudza dość surowe sądy historyków zajmujących się zagadnieniem średniowiecznych wypraw krzyżowych. Co interesujące, są to opinie wypowiadane głównie przez historyków anglosaskich (…) bądź niemieckich (…).
Jaka jest więc praca René Grousseta? Przede wszystkim jest to dzieło oparte na znakomitej znajomości źródeł z epoki. Autor swobodnie posługuje się kronikami zachodnimi, łacińskimi i starofrancuskimi, ale także dziełami kronikarzy arabskich, które obszernie cytuje i analizuje. Należy też dodać, że Grousset był wybitnym orientalistą, świetnym znawcą muzułmańskiego Wschodu, co dawało mu niezbędną wiedzę o historii i geografii Orientu. Większość dokonanych przez niego ustaleń obowiązuje do dzisiaj, a przyjęta przez niego trzytomowa formuła Historii wypraw krzyżowych została powtórzona np. przez Stevena Runcimana, obficie zresztą czerpiącego z dzieła swojego francuskiego kolegi. Jeżeli przychylamy się do opinii, że René Grousset pisze swoje dzieło z pozycji francuskiego „kolonialisty”, to trzeba zauważyć, że potrafi też być surowy w ocenie postępowania „francuskich” krzyżowców.
Karol Polejowski
O autorze
Rene Grousset (urodził się 5 września 1885, zmarł 12 września 1952) był francuskim historykiem i znawcą orientu. W zakresie jego specjalizacji była historia ludów stepowych w Azji Centralnej. Absolwent uniwersytetu w Montpellier i pracownik administracji publicznej. Po zakończeniu I wojny światowej został profesorem historii i geografii w Szkole Języków Wschodnich. Pracownik muzeum w Luwrze i dyrektor muzeum Cernuschi. Od 1946 roku członek Akademii Francuskiej.
Rene Grousset jest autorem wielu prac historycznych: trzytomowej "Historii wypraw krzyżowych i frankijskiego Królestwa Jerozolimy" oraz książek "Historia Azji", "Historia Dalekiego Wschodu", "Cywilizacje Wschodu", "Imperium mongolskie" oraz "Historia Armenii do 1071 roku".
