Gdzie jesteś, Bernadette?

Święta Bernadetta z architektury.

"[...] bez względu na to, co ludzie o niej mówią, mama wiedziała, jak sprawić, żeby w życiu było śmiesznie".

„ Gdzie jesteś Bernadette?”, to międzynarodowy bestseller przetłumaczony na ponad trzydzieści języków, jest drugą powieścią w literackim dorobku amerykańskiej pisarki i scenarzystki Marii Semple. Pod koniec lipca na rynku wydawniczym na dwa tygodnie przed premierą filmową w reżyserii Richarda Linklatera, nakładem Wydawnictwa Wab pojawiło się nowe wydanie powieści z odtwórczynią głównej roli Cate Blanchett na okładce.

Opis wydawcy i okładka sugerowały, że jest to lekka i zabawna powieść obyczajowa na lato. Wkrótce okazało się, że ta książka, to zupełnie coś innego niż się spodziewałam, ponieważ „ Gdzie jesteś Bernadette? „, jest historią rodzinną napisaną w formie epistolarnej. Główną bohaterką jest Bee, nastoletnia córka Bernadette, która objaśnia czytelnikowi, to, czego nie może wyczytać z e-maili, oficjalnych dokumentów, czy prywatnej korespondencji Bernadette. To jedna tych książek, które nie da się przeczytać jednym tchem, trzeba stopniowo dawkować sobie treść, tak jak to robi Bee czytając kolejne dokumenty próbując odnaleźć matkę i zrozumieć jej postępowanie. W miarę zagłębiania się w historię, która wydaje się banalna, coraz bardziej poznawałam problemy chorej i ekscentrycznej kobiety, którą większość znajomych uważa za dziwaczkę. Pod płaszczykiem pozornie lekkiej opowieści, ukrywa się prawdziwy życiowy dramat kobiety niespełnionej, zamkniętej w sobie z mnóstwem fobii. „ Gdzie jesteś Bernadette? „, to opowieść o niezwykle zdolnej artystce, która zabija swoją kreatywność z powodu jednej zawodowej złej decyzji. Traci ochotę na kontakty z ludźmi, jest zgryźliwa i nieprzyjemna dla otoczenia, cierpi na początki agorafobii. Silnie emocjonalnie związana z rodziną, a szczególnie ze swoją córką, dla której w imię miłości próbuje przełamać swoje lęki i w nagrodę za dobre wyniki w szkole postanawia wyruszyć z nią w podróż na Antarktydę. Ale na dzień przed planowanym wyjazdem Bernadette znika.

Cały czas starałam się nie pogubić w gąszczu tych wszystkich maili, dokumentów służbowych, raportów, wycinków z gazet, listów. Miałam wrażenie, że czytam akta policyjne, gdzie poszczególne osoby, które znały Bernadette składają zeznania, a ja dzięki temu pozyskiwałam wiedzę na temat jej życia. Strzępki informacji pozwoliły mi poznać tytułową Bernadette z różnych punktów widzenia. W miarę uzyskiwania coraz to większej ich liczby wyłaniał mi się obraz kobiety pełnej zaburzeń, genialnego architekta niedocenionego w świecie mężczyzn. Kobiety skłonnej do wchodzenia w konflikty, która nie najlepiej dogaduje się z innymi ludźmi, co racji wykonywania zawodu nie wpływało pozytywnie na jej wizerunek.

Nie umiem do końca określić swoich uczuć po zakończeniu lektury, bo czytanie książki było ciekawym doświadczeniem czytelniczym, aczkolwiek niełatwym. Książka ma bardzo interesująca formę, z jaką się do tej pory nie spotkałam, nigdy nie czytałam czegoś podobnego. Powieści epistolarne święciły, bowiem swój tryumf w XIX wieku, ale w związku z wprowadzeniem wszystkowiedzącego narratora, popularność tej formy powieściowej zmalała. Zamiast listów autorka wprowadziła wycinki z gazet, maile, raporty, dokumenty, które pozwalają po kawałku poznać historię Bernadette. To bardzo ciekawy zabieg stylistyczny, dzięki któremu historię odkrywałam z kilku punktów widzenia, co jest wielkim plusem książki, chociaż dość długo trwało zanim przyzwyczaiłam się do tej formy narracji i czytanie stało się dla mnie przyjemne. Dużo łatwiej czytało mi się od chwili, gdy narracja prowadzona jest już tylko w pierwszej osobie. Muszę rozczarować wszystkich, którzy liczą na to, że ta historia jest „przezabawna” jak sugeruje wydawca, bo tylko pozornie jest lekka, łatwa i przyjemna. Tak naprawdę jest to ironiczna, otwarta i bezkompromisowa satyra trafiająca w amerykańską, współczesną mieszczańską rodzinę, która teoretycznie powinna być oazą spokoju i szczęścia, a jest pełna niezdrowych relacji i powiązań. Gonitwa za pieniędzmi, które w efekcie szczęścia nie dają, przysłania im to, co najważniejsze, miłość, wzajemny szacunek i zrozumienie. To jednak przede wszystkim opowieść o ogromnej miłości córki do nieidealnej matki.

Książka spodoba się tym czytelnikom, którzy szukają oryginalnych i zaskakujących powieści obyczajowych. Ma w sobie nutę refleksji, szczyptę ironii, inteligentny humor. To taki dramat w lekkiej konwencji, potwierdzający, jak trudno w dzisiejszym świecie znaleźć równowagę i zachować zdrowy rozsądek.

Swoją drogą zastanawiam się jak z tą porwaną na kawałki historią poradzili sobie filmowcy i żeby się o tym przekonać wybieram się do kina na seans filmowy.

„ Do diabła , nie sposób naprawdę określić, kim naprawdę była – architektem, artystką z pogranicza sztuki, zwykłą kobietą, która robi robótki ręczne , czy regularnym kloszardem. „

Na ile znamy drugiego człowieka?

Niekiedy może się wydawać, że niektóre kobiety mają fantastyczne życie, zaś los wyjątkowo im sprzyja. Nie muszą niczym się przejmować, ich mężowie przyzwoicie zarabiają i nie pociągają ich zdrady (bądź też dobrze się z tym kryją), a dzieci nie sprawiają żadnych kłopotów. Paradoksalnie właśnie te kobiety są najbardziej neurotyczne, same wyszukują sobie problemy, nieustannie utyskują na codzienność, czują się nieszczęśliwe i bardzo często w różnego rodzaju używkach poszukują zapomnienia.

Czy taka właśnie jest Bernadette Fox, żona i matka, typowa żona z przedmieścia, która nawet do załatwienia najprostszej sprawy potrzebuje wirtualnej asystentki? Przekonamy się o tym dzięki lekturze książki, która podbiła serca czytelników na całym świecie, pt.: „Gdzie jesteś, Bernadette?”. Opublikowana nakładem Wydawnictwa W.A.B. powieść ma również szansę zauroczyć polskich czytelników tym bardziej, że z jej premiera zbiegło się wprowadzenie filmu na podstawie książki do kin. Obraz z Cate Blanchett, mistrzowsko wcielająca się w rolę Bernadette, w reżyserii Richarda Linklatera, przyciągnął setki widzów, a jak będzie z powieścią autorstwa Marii Semple?

Z pewnością nie jest to łatwa lektura – zarówno sposób prowadzenia akcji, jak i konstrukcja książki zaburzają jej płynny odbiór i tak naprawdę mogą zniechęcać do brnięcia w głąb powieści. Otrzymujemy bowiem dość przytłaczającą mieszkankę listów wszelkiego rodzaju, maili, gdzieniegdzie przeplataną zwartym tekstem. To wszystko jednak ma swój ukryty sens – prywatna korespondencja pozwala bowiem przyjrzeć się z różnej perspektywy osobie Bernadette, mieszkance Seattle, matce niezwykle utalentowanej córki Bee i żonie dość marudnego i zaniedbującego relacje z rodziną mężczyzny, dla którego liczy się wyłącznie praca. Niestabilna emocjonalnie kobieta z trudem utrzymuje pozory równowagi, choć jest to niezmiernie trudne wobec nadchodzących zmian i fali niechęci ze strony rodziców innych dzieci i sąsiadów.

Bernadette Fox daleka jest od bycia osobą towarzyską. Tak naprawdę rzadko wychodzi z domu i źle znosi kontakty z osobami spoza najbliższej rodziny. Nawet podjeżdżając pod szkołę Bee rzadko wysiada z samochodu, co jest zresztą przedmiotem niewybrednych żartów. Wyjątkowo źle Bernadette dogaduje się też z sąsiadką, Audrey Griffin, perfekcyjną panią domu, przywodzącą na myśl żonę ze Stepford, samozwańczą liderką lokalnej społeczności i … główną wichrzycielką.

Sąsiedzki konflikt, spotęgowany jeszcze wypadkiem pod szkołą, a także życzeniem Bee, by wyruszyć w podróż na Antarktydę w ramach obiecanej za dobre wyniki w szkole nagrody, narusza kruchą równowagę psychiczną kobiety, która … nagle znika. Córka Bee właśnie za pomocą przywołanych dokumentów, prywatnej korespondencji, stara się nie tylko odtworzyć codzienność matki, ale również poznać ja lepiej i zrozumieć powody, dla których uciekła. Czy jej się to uda? Co odkryje dziewczyna? Jak zniknięcie Bernadette wpłynie na jej relacje z ojcem i otoczeniem, a także na nią samą? Przekonamy się o tym dzięki lekturze tej dość osobliwej powieści, którą można pokochać bądź też odrzucić, ale koło której z pewnością nie można przejść obojętnie…

Justyna Gul

Qultura słowa

Mam niemały problem z zaklasyfikowaniem, a także ocenieniem "Gdzie jesteś, Bernadette?" i w dużej mierze zrzucam to na karb niecodziennej formy tej powieści, która składa się głównie z wszelkiego rodzaju korespondencji i to niekoniecznie prowadzonej między głównymi bohaterami. Za to można powiedzieć, iż rola jedynego pełnoprawnego narratora przypadła w udziale nastoletniej córce naszej tytułowej postaci - Bee. Cała intryga byłaby może fascynująca, gdyby została przedstawiona w zupełnie inny sposób, a my jako odbiorcy bylibyśmy prowadzeni przez samą zaginioną. Strumień świadomości Bernadette byłby nie tylko pożądany, ale i pasjonujący. Tymczasem otrzymujemy wirtualne rozmowy toczące się między irytującymi, małomiasteczkowymi gzami, plotkującymi na temat ekscentrycznego stylu życia Bernadette Fox i jej męża, będącego ważną szychą w Microsofcie. Co więcej, cała druga część powieści, czy też drugi rozdział jest w moim mniemaniu zbędny i tylko niepotrzebnie opóźnia właściwą akcję.

Podsumowując: sięgnęłam po "Gdzie jesteś, Bernadette?", by oderwać swoje myśli od smutnych rodzinnych wydarzeń, a więc mając nadzieję na lekką, być może relaksującą, a przy tym wciągającą lekturę. I owszem, język jakim posługuje się Maria Semple nie jest zbyt wymagający, jednak treść momentami zbytnio nuży. Analogiczna sytuacja jak z książkowym pierwowzorem "Zwyczajnej przysługi" Darcey Bell - ciekawy koncept, jednak wykonanie mocno kuleje...

Ps. Widziałam również filmową adaptację. Cate Blanchett jak zwykle błyszczy w roli oderwanej od rzeczywistości genialnej pani architekt, która zarzuciła swoje nowatorskie prace na rzecz macierzyństwa. Miłym zaskoczeniem była również obecność Troian Bellisario, którą obsadzono jako Becky. Niemniej film uprościł kilka kwestii, a jego wydźwięk został na tyle uładzony, by pretendować do miana kina familijnego.

Maria Semple jest autorką scenariuszy i powieściopisarką. Jej druga powieść, „Gdzie jesteś, Bernadette?” szybko znalazła się na liście bestsellerów. W Polsce książkę wydało wydawnictwo Media Rodzina w 2014 roku.

Bee jest zdolną uczennicą, która przynosi do domu świetne oceny. W zamian za to chce pojechać z rodzicami na Antarktydę. Ojciec jest za, lecz matka ma pewne obawy. Bernadette była niegdyś świetnym architektem, lecz obecnie unika ludzi, jej jedyna pasja to wychowanie córki. Nie lubi podróży, zmian otoczenia, boi się przepłynięcia przez zimne wody wokół Antarktydy. Zatrudnia internetową asystentkę, która załatwia za nią wszystkie potrzeby. Mimo że Bernadette nie chce jechać, planuje wyjazd, bo wie, że to bardzo ważna rzecz dla Bee. W międzyczasie musi radzić sobie z sąsiadką, która uprzykrza jej życie. Bernadette twierdzi, że wszystkie matki uczniów z prywatnej szkoły, do której chodzi Bee, są wrogo do niej nastawione i uważają ją za dziwaczkę. Jednak Bernadette się tym nie przejmuje. Bee nie zauważa problemów, które zdają się nadciągać nad jej rodzinę. Jej ojcu coraz bardziej przeszkadza zachowanie żony. Ma na głowie pracę, która jest dla niego przyjemnością, a Bernadette wcale mu nie ułatwia życia. Powoli zaczynają wychodzić na jaw sprawy, które wpłynęły na życie kobiety. Jednak wszystko komplikuje się w dniu, w którym Bernadette znika.

Narratorką pierwszoosobową jest Bee, córka Bernadette. To wnikliwa piętnastoletnia obserwatorka, która w swojej opowieści zamieszcza wiele dokumentów potwierdzających to, co działo się z jej matką przez ostatnie tygodnie. Są to maile, karteczki, liściki, artykuły i faksy, które zebrała. Wszystkie opisała dość dokładnie – kto do kogo co wysłał. Tylko część tekstów wyszła spod ręki jej matki. Wiele z nich to korespondencja poboczna, w której jednak porusza się tematykę jej rodziny.

Książka opiera się głównie na analizie tych dokumentów. Wiele z nich zostaje bez komentarza, niektóre jednak Bee wyjaśnia. Stara się pokazać czytelnikowi szerszą perspektywę, prezentuje swoje zdanie. Język jest zatem dość prosty, chociaż gdy narracja skupia się na osobie jej ojca, pojawiają się terminy związane z technologią, którą się zajmuje. Nie utrudnia to jednak czytania.

Pod względem redakcji trzeba przyznać, że książka prezentuje się całkiem interesująco. Znalazłam kilka błędów, ale nie były one zbyt poważne. Co ciekawe maile, karteczki, artykuły dostały własne kroje czcionek, tak że łatwo się je odczytuje i przechodzi od jednego do drugiego tekstu.

Książka jest na pewno kryminałem. Jednak nim dochodzi do tragedii, poznajemy jej przyczyny. Bee skupia się na tym, jak doszło do tego, że jej matka zniknęła. Pierwsza kartka powieści uświadamia nam, że mama dziewczynki gdzieś zaginęła. Jednak reszta książki prezentuje to, co stało się przedtem. Poznajemy tło i motywy, które mogły kierować Bernadette. Dopiero pod koniec książki zaczyna się zabawa w detektywa, którą Bee postanawia rozpocząć.

Narracja jest ciekawa z tego względu, że w pewnym momencie czytelnik zaczyna rozumieć, że wszystko co do tej pory przeczytał było tak naprawdę wprowadzeniem. Dopiero pod koniec pozycji zrównujemy się z Bee, z jej czasem współczesnym. Wszystko, co opisała wcześniej to tylko analiza dokumentów, której dokonała zarówno na własny użytek jak i dla wprowadzenia czytelnika.

W książce znajdziemy miłość i kłopoty rodzinne, ale też karierę i jej koniec, problemy z mafią oraz sąsiadami a także coś na kształt choroby psychicznej i dość dziwne podejście do religii. Często miałam wrażenie, że z Bernadette naprawdę coś jest nie tak, ale pod koniec książki zrozumiałam, dlaczego momentami zachowuje się dziwnie.

Ogólnie pozycja jest naprawdę ciekawa i wciągająca. Zagadka zaginięcia Bernadette zastanawia, trzyma w napięciu, a nakładające się na siebie wątki sprawiają, że wszystko zaczyna się układać w logiczną całość. Pomysł na książkę jest idealny, chociaż trochę dziwnie czyta się korespondencję innych ludzi (ciekawe, że Bee jakoś nie miała wyrzutów sumienia). Niektóre z charakterów mnie niesamowicie denerwowały, zupełnie jak Bernadette.

Polecam powieść nie tylko młodszym czytelnikom. Można się przy niej świetnie bawić, choć nie jest to lekka lektura do poduszki. Zagadka zniknięcia matki rozwiązywana przez nastoletnią Bee jest tajemnicza i fascynująca. Narracja, a właściwie w większości przedstawianie różnych dokumentów, sprawia, że czytelnik może poczuć się niemal jak śledczy, który poznaje nową sprawę. Lektura na pewno warta uwagi, zachęcam!

Nastoletnia Bee, za rewelacyjne wyniki w nauce, może sobie wybrać prezent. Cóż wybiera? Otóż młodej kobiecie zamarzyła się rodzinna podróż na Antarktydę. Czy rodzice zaakceptują jej pomysł? Oczywiście, wspólnie podejmują decyzję o rodzinnej podróży w odległy zakątek świata.

Rozpoczynają się przygotowania do wyjazdu, wszystkim oczywiście zajmuje się mam Bee, Bernadette. Ale zważywszy na to, że Bernadette w ostatnim czasie stroni od ludzi, wszystkim zajmuje się jej wirtualna przyjaciółka. Na jej barki spada cała organizacja podróży, począwszy od drobnych zakupów, aż po rezerwację lotów i noclegów. Czy jednak dojdzie do tego wyjazdu i czy będzie ON udany, dowiedzcie się sami, najpierw jednak razem z nami znajdźcie Bernadette, która gdzieś w ferworze tych przygotowań się zagubiła …

Bernadette, wykształcona, elokwentna i bardzo inteligentna pani architekt, zdobywczyni prestiżowej nagrody, po przeprowadzce do sennego Seattle, nie może się odnaleźć, jest zagubiona i wyobcowana. Nie udziela się w szkole, do której uczęszcza córka, nie interesuje się zbytnio życiem rodzinnym, stroni od znajomych i sąsiadów. Wszyscy wokół ją denerwują. Jednak ona idzie do przodu nie zważając na wszelkie przeciwności losu, jej specyficzny sposób bycia i nietuzinkowy charakter są niezłą pożywką dla znajomych. Jej barwna postać jest obiektem zainteresowania wścibskich znajomych. A jaka naprawdę jest Bernadette? Warto samemu ją poznać …

Gdzie jesteś, Bernadette to z jednej strony powieść o dość specyficznych relacjach rodzinnych na linii matka – córka, z drugiej o zagubieniu i próbie odnalezienia się w społeczeństwie. Kobieta zagubiona, która straciła sens życia i jest na emocjonalnym zakręcie, próbuje się odnaleźć w małomiasteczkowym społeczeństwie. Podejmuje starania, ale nie zawsze wszystko idzie zgodnie z jej wyobrażeniem. Czasami jej trud idzie na marne, ale tak naprawdę jej zamiary i pomysłowość są pełne podziwu.

Lektura ma dość zaskakującą i nietypową formułę. Jest zlepkiem listów, e-maili, notatek i różnych informacji. Przez to jest inna, nowatorska, wyróżnia się spośród innych książek. Sprawia to, że czyta się ją bardzo szybko, na jednym głębszym oddechu. A do tego przysparza mnóstwo uśmiechu i radości. Rozweseli największego ponuraka i zabierze w bezkresną podróż do krainy wesołości i dobrej zabawy. Bohaterka – pomimo swojej inności – przyciąga czytelnika, zachęca do wspólnej przygody i sprawiania psikusów sąsiadom i rodzinie.

Tempo całej akcji przyśpiesza wraz z każdą przeczytana stroną, emocje nabierają rozpędu, poszukiwania Bernadette są pełne zabawnych i niespodziewanych sytuacji. Autorka potrafi zabawić i zainteresować czytelnika, oderwać od codzienności, nie zawsze tak zabawnej jak u bohaterów. Trzyma nas na dystans od bohaterki, stwarza pozory jej niedostępności i inności, co jednak powoduje odwrotne reakcje czytelnika. Zamiast jej nie lubić, my ją kochamy właśnie za tą jej niesamowitą odmienność, wolność i specyficzne podejście do życia. Chcemy być z nią, przeżywać wspólne przygody zgodnie z jej wyobrażeniem, poddajemy się jej sugestiom i reakcjom. Cóż ona z nami wyprawia …

Lektura polecana na te upalne i gorące dni, orzeźwi i ochłodzi najbardziej gorące ciało, wzruszy i zabawi, pozwoli radośnie spędzić ten wakacyjny czas. Jeśli macie ochotę się rozerwać i zapomnieć o rozterkach dnia codziennego, to najlepszym na to sposobem jest podróż z Bernadette. Takiej przyjaciółki tylko można pozazdrościć. A gdzie ta podróż pełna zaskakujących wrażeń się skończy, przekonajcie się sami …