Bandera. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty...

Bandera. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty...

Pierwsza moja książka na temat Bandery. W zasadzie książka nie będąca typową biografią osoby a raczej pewnej ideologii.

Gdy po raz pierwszy zobaczyłem tą książkę na półce to pomyślałem, że to może być ciekawa lektura. Do tego została wydana w znanej mi serii, z której przeczytałem większość książek, więc ochoczo przystąpiłem do czytania. Niestety już po wstępie czułem że coś tu jest nie tak. Przeczytałem pierwszy rozdział i nie mogłem się nadziwić jak to jest możliwe, że tak słaby tytuł trafił do tak dobrej serii jaką są "Oblicza zła". W pierwszej chwili pomyślałem, że ktoś się próbował podszyć przygotowując okładkę w takim samym stylu, ale nie. Wydawca się zgadza. Co konkretnie mam do zarzucenia?

1. Według mnie tytuł jest nieco mylący, bo to nie jest książka o Banderze tylko głównie o OUN. Bandera pojawia się w części rozdziałów, ale sporo z nich bezspośrednio go nie dotyczy. Najciekawszy z mojego punktu widzenia czas, kiedy Bandera był więziony przez Niemców, autor skwitował stwierdzeniem, że "relacje różnych osób są ze sobą sprzeczne i trudno powiedzieć co się wtedy z nim działo". Dlatego nie napisał w tej materii nic. To już chyba lepiej byłoby podać kilka relacji i pozostawić to rozważaniom czytelnika.

2. Autor jest bardzo subiektywny. Da się to wyczuć niemal na każdym kroku i to chyba to najbardziej mi przeszkadzało. Procesy co do których ma wątpliwości są polityczne, organizacje które potępia są ultra/skrajnie nacjonalistyczne/prawicowe/lewicowe a partie są populistyczne.

3. Zauważyłem tendencję do stawiania niczym niepopartych tez. W pewnym sensie jest to nawet zabawne, zwłaszcza że w niektórych rozdziałach sam zarzuca to pisarzom ukraińskim bezkrytycznie opisującym OUN. Np. w zakończeniu podaje, że AK zamordowała 10.000 do 20.000 ukraińskich cywili przeważnie na terytoriach, gdzie nie działały organizacje ukraińskie. Nie zwróciłem uwagi, żeby gdziekolwiek w książce o tym wspominał poza tym jednym zdaniem w zakończeniu. To dosyć poważny zarzut a tu żadnych przypisów ani okoliczności. Tak samo jak wspomina o operacji Wisła jednym zdaniem. Jeżeli już wchodzi do tej wody to warto byłoby chociaż nakreślić ogólny obraz.

Innym razem pisze "mordowanie Żydów przez OUN-UPA było związane z unicestwieniem Polaków na Wołyniu i we wschodniej Galicji". Niestety autor nie podzielił się z czytelnikiem na czym ów związek polegał.

4. Autor ma dziwną fiksację na punkcie Żydów. Odniosłem wrażenie, że gdzie tylko mógł to pisał o ich martyrologii i to niezależnie od tego czy w danym kontekście miało to sens czy nie. Jest w stanie przez wiele stron wyszczególniać pojedyńcze przypadki, podczas gdy inne ofiary ukraińskich nacjonalistów traktuje po macoszemu. Zaledwie wspomina wydarzenia na Wołyniu, podaje najbardziej jaskrawe przypadki zabitych Ukraińców, a o sowietach nie wspomina prawie wcale poza ogólnikami. Dysproporcja jest duża. Jeżeli już się idzie w taki dyskurs, to żeby być przyzwoitym należałoby rzetelnie przedstawić argumenty drugiej strony i napisać czemu Ukraińcy tak nie lubili innych nacji na terytorium, które uważali za swoje. Nie mam tu na myśli krótkich opisów pokroju "bo Polacy ich prześladowali". Zamiast skupiać się na nic nie wnoszących opisach pojedyńczych napaści, więcej sensu miałoby napisanie tytułem wstępu krótkiej historii tych terenów i przyczyn takiego a nie innego podejścia Ukraińców w późniejszych wiekach.

Z wszystkich książek, które przeczytałem w ciągu ostatnich 10 lat i nie są beletrystyką, zazwyczaj wracam chetnie do wielu tytulow. To jest napewno jejen z tytulow do ktorego nie wroce, bo zwyczajnie nie mam zaufania do tego co napisał autor.

Bandera. Faszyzm, ludobójstwo, kult. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty to opasłe liczące 904 strony. Dla jedych malo dla innych za wiele tym bardziej ze jezyk tej ksiazki nie nalezy do najlatwiejszych. Ale do rzeczy.

Oceniając po rozmiarach liczyłem na dużo faktów o Banderze. Zamiast tego było dużo faktów o micie Bandery. Zgodne z tytułem, ale liczyłem na inne proporcje, w szczególności czytanie o komunistycznej propagandzie było nużące.

Autor chyba jest zawodowym antyfaszystą, a nie historykiem i to widać. Praca ma bardziej charakter oceniający niż opisujący. Najbliższy stylem jest tu Gross, którego zdarzyło mi się niestety czytać. Więcej tu przypisów, ale zdarzają się takie kurioza, jak przy opisie mordowania Żydów stwierdzenie, że znaczna obecność Żydów w partii i NKWD jest mitem niezgodnym z rzeczywistością i wskazanie w przypisie na tej samej stronie, że Żydzi stanowili ponad 30% wyższej kadry NKWD. Niepotrzebna polemika, jako że komuniści byli już daleko, a mordowano Żydów, którzy zostali.

Generalnie książka nie jest pisana z polskiego punktu widzenia, nawet pisząc o ukraińskim ministrze autor nie wspomina, ze to mąż Wasilewskiej, co dla polskiego czytelnika może być ciekawe. To oczywiście nie zarzut, zwłaszcza że oryginał jest chyba po angielsku.

Wydaje się, że zbrodnie na Żydach są ważniejsze dla autora niż na Polakach. Nie pomija jednak ofiar polskich i ukraińskich. Pisząc o polskich ofiarach, ma potrzebę krytykowania Polaków, nie wiem czy dla wyrównania, żeby nie być oskarżonym o propolskość. Na przykład takie kuriozalne stwierdzenie "nie wszyscy kresowiacy byli nacjonalistami".

Niedawno przeczytałem książkę o księdzu Tiso i w jej świetle, to co autor pisze o Słowacji tamtych czasów dla porównania z OUN wydaje się być bardzo nietrafne.

Książka publicystyczna o umiarkowanej wiarygodności. Nadal chętnie bym przeczytał coś ciekawego o Banderze.

Osoba Bandery nadal kryje wiele tajemnic i mitow i moim skromnym zdaniem warto zobaczyc wiecej ksiazek o nim jak i o ruchcach nacjonalistycznych laczonych z jego osoba.

Grzegorz Rossoliński-Liebe to polsko-niemiecki historyk, zajmujący się głównie publikacjami związanymi z Holokaustem, nazizmem, ZSRR, czy także badaniami nad postacią Stepana Bandery. Te ostatnie wywołały spore kontrowersje przede wszystkim na Ukrainie, a sam autor był szykanowany oraz porównywano go do ministra propagandy w nazistowskich Niemczech.

"Bandera. Życie i mit ukraińskiego nacjonalisty" opowiada właśnie o wspomnianym Banderze.

Autor w swoim, doprawdy olbrzymim woluminie stara się przedstawić nam postać człowieka, który na Ukrainie uznawany jest niemal za świętego,a wszelkie głosy krytykujące jego działalność są z miejsca zagłuszane, a autor takich publikacji, może liczyć na szczególnie nieprzyjemne konsekwencje. A sam Bandera, mimo tego że w okresie kiedy ludność wołyńska była mordowana, przebywał akurat w więzieniu, jest jednak w jakimś stopniu odpowiedzialny za tą zbrodnie, bowiem organizacja powołana przez niego i powołująca się na niego dokonała rzezi. Nie tylko na ludności polskiej, ale i na ukraińskich sąsiadach, którzy ośmielili się bronić swoich przyjaciół, czy nie rzadko rodzin. Bohater Ukrainy, który praktycznie wszędzie indziej budzi spore kontrowersje swoimi działaniami. Mamy okazję zapoznać się z działalnością Bandery praktycznie od czasu jego narodzin, do jego śmierci, kiedy to został zamordowany w nietypowy sposób. Zachęcam do lektury.

Doskonałe dzieło, które czyta się jak najlepszą powieść. Autor doskonale wie o czym mówi, a jego argumenty przemawiają do czytelnika. Święty, czy zbrodniarz, oto jest pytanie. Rossoliński nie zostawia gotowej odpowiedzi. Mając przed sobą to dzieło każdy praktycznie może wyrobić sobie własne zdanie na temat tej postaci. Bo Bandera to nie tylko Wołyń. Polecam do przeczytania.