Stanisław Wyspiański

Data i miejsce urodzenia: 15 Stycznia 1869 w Kraków
Data i miejsce śmierci: 18 Listopada 1907 w Kraków
Kraj pochodzenia: Polska
Nagrody i wyróżnienia: Nagroda Akademii Umiejętności za cykl pejzażowy z Kopcem Kościuszki
Gatunek literacki: Literatura pękna, Poezja i dramat
Ważne dzieła: Wesele, Czyim to jestem wymysłem? Ja - niedokończony projekt
Cytat autora: “Przecie trza wprzódy wypróbować. trza coś przecierpieć, coś przeboleć, żeby móc miłość uszanować.”  Stanisław Wyspiański, Wesele

Stanisław Wyspiański to postać kluczowa dla historii literatury polskiej i polskiego teatru. Tworzący w okresie młodej polski dramaturg, poeta, malarz, rysownik, twórca witraży, architekt i czym tam jeszcze nie był, nazwany został przez potomnych czwartym wieszczem. Jego twórczość, choć wobec Polski i Polaków niezwykle wręcz krytyczna, piętnująca narodowe przywary, dała czytelnikom i widzom spektakli możliwość rozliczenia się z historią, z dramatem niewoli i z tym wszystkim, co w duszach pozostawił po sobie romantyzm.
 

Pisanie notki biograficznej Wyspiańskiego nie miałoby wielkiego sensu. To twórca tak ważny, postać autentycznie pomnikowa, że jego życiorys jest w zasięgu zaledwie kilku kliknięć. Spróbujmy więc przedstawić Wyspiańskiego tak, jak widzieli go jego współcześni. Głos zabiera zatem inny wybitny literat, a zarazem gość bronowickiego wesela, Tadeusz Boy-Żeleński: "Dla tych, którzy znają Wyspiańskiego jedynie z jego pism, nie dość może żywo występuje pewien jego rys, który w obcowaniu osobistym, w rozmowie, zdawał się niemal dominującą cechą jego inteligencji: mianowicie złośliwość, najprzedniejsza dowcipem złośliwość, wyostrzona i lśniąca jak brzytwa. Rozmowa jego iskrzyła się od takich cięć, które zadawał swoim brzęczącym, cichym głosikiem i z cienkim uśmieszkiem na wargach."
 

Poniżej zamieściliśmy kolekcję wydań najważniejszych dzieł Wyspiańskiego. Prym wiodą tu rzecz jasna "Wesele" i "Noc listopadowa", choćby ze względu na to, że to szkolne lektury. Znaleźć tu można jednak również "Wyzwolenie", czyli dramat rozliczeniowy wobec polskiego romantyzmu, będący zarazem ciekawym, teatralnym eksperymentem. Zasadniczej treści dzieł czwartego wieszcza towarzyszą omówienia i opracowania pozwalające lepiej zrozumieć kontekst i zawarte w utworach aluzje. Możemy też bliżej poznać Wyspiańskiego jako eseistę, autora listów i wierszy.