Nareszcie wolna

Wiodły beztroskie życie w Ameryce. Były szczęśliwe, czuły, że są u siebie. Kochały wolność i nie podejrzewały, że cokolwiek może się zmienić. I wierzyły jednemu mężczyźnie, który miał ich nigdy nie zawieść. Tymczasem ON odebrał im wszystko, co było dla nich ważne- dom, wolność, wiarę, zamieniając ich życie w koszmar.

O mieszanych małżeństwach słyszy się bardzo dużo i bardzo często, a o problemach z nich wynikających jeszcze częściej. Wiele kobiet, pochodzących z Europy, wciąż przeraża perspektywa zawarcia poważnego związku z mężczyzną wychowanym w innej kulturze i innych wierzeniach. Różnice wydają się nie do pogodzenia, zwłaszcza w kwestii odnalezienia kompromisu dotyczącego roli i miejsca kobiety w takim związku. Niektóre z nich natomiast nie słuchają głosy rozsądku i nie czują przerażenia na myśl o wszystkich dramatycznych historiach, z jakimi się zetknęły. Wierzą. Ufają. Kochają. Jedną z nich była Betty Mahmoody.

Zazwyczaj na początku wszystko jest wspaniale- różnice kulturowe nie stanowią dużej przeszkody, przynajmniej podczas pobytu w Europie. Schody zaczynają się dalej, poza nią. Przypadek Betty nie różnił się znacznie od pozostałych. Kochający mąż i wspaniały ojciec wywiózł ją i córkę do owładniętego rewolucją Iranu, gdzie stały się całkowicie uzależnione od niego i jego rodziny.

„Nigdy nie mogłabym wybaczyć tacie tego, co nam zrobił. Nie chciałam go więcej widzieć. Nigdy”.

Mogłoby wydawać się, że to historia jakich wiele, jednak nic bardziej mylnego. Betty znalazła w sobie dość siły i determinacji by uciec i walczyć. Wspaniale czytało mi się o wszystkim, co zrobiła i osiągnęła ta kobieta. Nie wystarczyło jej zadbanie o komfort i bezpieczeństwo swoje i córki- ona chciała pomóc innym w podobnej sytuacji. Wielokrotnie słyszałam, że jednostka nie może zmienić systemu, że nie jest w stanie walczyć w pojedynkę. Historia Betty Mahmoody całkowicie temu przeczy. Cieszę się, że mogłam ją poznać za sprawą książki wydanej przez jej córkę.

Czytałam wiele historii dotyczących skomplikowanego życia kobiet w innych kulturach, zwłaszcza w świecie muzułmańskim (czasami opowieści dotyczyły kultur, w których je wychowano), ale nie przestają mnie one dziwić i zasmucać. Za każdym razem jestem nie mniej poruszona i rozczarowana faktem, że w tym miejscu kobieta jest tak niewiele warta. To zupełnie inny świat i zupełnie inne zasady. Historia naszych bohaterek to kolejna cegiełka wspierająca ten mur nieporozumień, nieszczęść i mylnych przekonań. Czy jest szansa, że to się kiedyś zmieni?

„Nienawidziłam taty za to, że krzywdził mamę. Nienawidziłam jego rodziny, bo na to pozwalała. Nienawidziłam szkoły w Iranie za to, że zmuszała mnie do przeklinania mojego kraju. (…) Nienawidziłam”.

„Co z tego, że kupił swojej żonie diamentowy zegarek. Czy to daje mu prawo przetrzymywania jej w charakterze zakładniczki, bicia, czy grożenia, że ją zabije? Co z tego, że mieliśmy basen. Czy przez to jest okej, że bije moją mamę w mojej obecności albo mówi mi, że już nigdy jej nie zobaczę?”

Mahtob była kilkuletnią dziewczynką, kiedy ze strony ojca spotkał ją prawdziwy dramat. Wydarzenia, w których uczestniczyła i których była świadkiem zmieniły całe jej życie. Nigdy już nie była tą samą osobą, wspomnienia generujące masę negatywnych emocji zdeterminowały jej podejście do życia i innych ludzi. W swojej opowieści pokazuje nam perspektywę osoby, która zawsze ogląda się za siebie i nigdy nie ma pewności, czy nie dogoni jej przeszłość. Strach, niepewność, a przy tym rozgoryczenie i nienawiść stały się stałymi towarzyszami w jej życiowej podróży. Emocje te są bardzo wyraźne i wciąż żywe, a podczas czytania udzielają się czytelnikowi. Dotyczy to szczególnie tych momentów, które uświadamiają nam jak ważna jest więź z drugim człowiekiem, z naszym bliskim i jak bardzo ta relacja nas kształtuje- nie zawsze pozytywnie, a jednak nie potrafimy przejść nad tym do porządku dziennego.

„Nie kochał mnie za to, kim byłam. Kochał mnie, ponieważ byłam jego”.

Niezmiernie się cieszę, że sięgnęłam po tę powieść i poznałam losy tych dwóch wspaniałych kobiet. Dzięki nim uwierzyłam, że mamy realny wpływ nie tylko na własne życie, ale także to, jak żyją inni. Przekonałam się także, jak istotne są własne przekonania i wierzenia oraz to, żeby ich bronić. Nie zawsze musimy się zgadzać z innymi, ale należy im się szacunek i akceptacja. Ta książka pozwoliła mi również zrobić kolejny krok w podróży, której celem jest poznawanie innych kultur. Ta wiedza często mnie przygnębia, ale jestem szczęśliwa, że mogę ją w ten sposób poszerzać. To ważna historia, którą każdy, bez wyjątku, powinien poznać. Z pewnością wpłynie na życie niejednego czytelnika, a może nawet je odmieni. Co najważniejsze, mimo trudnej tematyki czyta się ją szybko i płynnie. Bardzo polecam.

„Wszędzie dookoła mnie dorośli rozmawiali o ciężarówkach, które podjeżdżały pod bramy szkół i wywoziły dzieci na wojnę. Młodzi chłopcy gromadzili się, żeby słuchać, jak umundurowani mężczyźni stojący na platformach furgonetek krzyczeli przez megafon, wygłaszając poruszające przemowy na temat męczeństwa. Wmawiano dzieciom, że rodzice będą z nich dumni, jeśli zdecydują się poświęcić życie za Allacha, i że śmierć w tej świętej wojnie gwarantuje, że ich dusze zostaną natychmiast przyjęte od raju. Żeby uwiarygodnić ten przekaz mężczyźni dawali każdemu chłopcu, który zgłosił się na ochotnika, plastikowy klucz – klucz do raju – do zawieszenia na szyi. Krążyły pogłoski, że ci młodzi chłopcy, traktowani jak jednorazowy element wyposażenia wojskowego, byli wysyłani pieszo przed żołnierzami i wozami bojowymi na pola minowe. Irańskie władze świadomie mordowały własne dzieci”.

Książka poruszająca, bo niezwykle prawdziwa – i dotycząca ważnej aktualnie tematyki. Wielokulturowość i integracja to często powtarzane dzisiaj hasła. Szczytne i słuszne hasła. Trzeba jednak pamiętać, spotkanie kultur może wiązać się z zachowaniami fanatycznymi i przynieść wiele ludzkich tragedii. Mahtob Mahmoody przedstawia taką właśnie sytuację. Mała dziewczynka wraz z matką zostaje uprowadzona do Iranu przez własnego ojca. Mężczyzna zmienia się nie do poznania. Owładnięty straszną ideologią, katuje córkę i żonę. Czy uda im się uciec? A wybaczyć i zapomnieć? Dowiecie się z książki. Warto przeczytać, szczerze polecam. Autorka stworzyła niesamowity klimat – przejmująca historia, świetna narracja, ciekawie przedstawiona codzienna kultura Iranu. Polecam jeszcze raz.

Tak jak pisałam pewnie niejednokrotnie uwielbiam literaturę dokumentalną, a ostatnio zatopiłam się w kulturze arabskiej. Z jednej strony dlatego, że jest inna, z drugiej, że w pewien sposób nie mieści mi się w głowie, z innej znów, że ma coś co przyciąga, ale i coś co szokuje. I choć najczęściej czytanie właśnie tego gatunku "boli" to jednak mnie magnetyzuje i pochłania. Każdą książkę opisującą historię utkaną na kanwie tej specyficznej kultury śledzę z zapartym tchem. I zazwyczaj nie żałuję. Jedyny żal to żal wobec tego co przeszły bohaterki...

Życie Mahtob było cudowne, niestety tylko do czwartego roku życia. To w tedy jej ojciec (Irańczyk wykształcony i pracujący jako anestezjolog w Stanach Zjednoczonych) w życie wcielił plan o jakim nie pomyślałby nikt z bliskiego otoczenia rodziny. Mieli wyjechać na dwa tygodnie do Iranu na wakacje. Żeby mała Mahtob poznała kulturę i rodzinę taty. I nagle okazuje się, że wcześniejsza przeprowadzka do nowego domu i niewypakowanie wszystkich rzeczy przed wyjazdem to rozmyślny zabieg. A po okresie planowanego wyjazdu Moody pokazuje swoją twarz i mówi, że nikt nigdzie nie wyjedzie. Mało tego zaczyna się znęcać nad Betty - mamą małej Mahtob. Przeżywają tam piekło nie tylko z powodu agresji i despotyzmu ojca i męża

"Co z tego, że kupił swojej żonie diamentowy zegarek. Czy to daje mu prawo przetrzymywania jej w charakterze zakładniczki, bicia czy grożenia, że ją zabije? Co z tego, że mieliśmy basen. Czy przez to jest okej, że bije moją mamę w mojej obecności albo mówi mi, że już nigdy jej nie zobaczę?"*

ale też ciągłego zagrożenia przez trwającą w Iranie wojnę i prawie codzienne ataki bombowe. Jednak upór matki i córki by walczyć, nie poddawać się i uśpić czujność ojca, który z natury był leniwy opłacała się i dzięki pomocy wielu obcych ludzi Betty i Mahtob udało się uciec. Pomyśleć można, że najgorsze już za nimi,a le niestety tak nie jest. U dziewczynki zostaje po jakimś czasie zdiagnozowany Toczeń - choroba autoimmunologiczna, a matka w przebiegu innej choroby musi zostać poddana poważnej operacji. Mimo to żadna się nie poddaje. A pośród codziennych problemów i przeciwności losu, dniami i nocami, miesiącami, a potem latami rozglądają się, obserwują i boją się zemsty Moody'ego. Za każdym razem, gdy wydaje się, że panuje spokój zaczyna się dziać coś co przypomina, że ON pamięta, wie i "czuwa".

Dziewczynka, dziewczyna, a potem kobieta... Która, jednak nigdy nie żałowała, że razem z mamą uciekły od ojca, że nie miały z nim kontaktu. I że choć mogła nigdy nie zdecydowała się nawiązać z nim jakiejkolwiek relacji.

"Nie kochał mnie za to kim, kim byłam - za moją osobowość, mój charakter, moje przekonania, nawet nie za moje osiągnięcia. Kochał mnie, ponieważ byłam jego."**

Historia napisana przez dorosłą już kobietę, ale jako wspomnienia z dzieciństwa przerażają i poruszają. Wiele osobistych zwierzeń powoduje, że Mahtob wydaje się być kimś kogo znamy i kto jest nam wyjątkowo bliski. Osobiście przeczytanie tej książki zrobiło na mnie ogromne wrażenie i mam w planach przeczytać też historię opisaną przez Betty - matkę Mahtob. Warto sięgnąć po książki obu Pań Mahmoody. Polecam z całego serca!

* - Cytat z "Nareszcie wolna" Mahtob Mahmoody - str. 368

** - Cytat z "Nareszcie wolna" Mahtob Mahmoody - str. 369